یکی از سیستم های بسیار حیاتی و مهم که در هر وسیله نقلیه نقش بسیار مهمی را ایفا می کند سیستم خنک کننده موتوراست. این سیستم شرایطی را فراهم می کند تا موتور اتومبیل در دمای استاندارد تعریف شده خود کار کند و اجازه بالاتر رفتن و یا پایین تر آمدن دما را از دمای استاندارد تعریف شده برای آن نمی دهد.
همانطور که می دانید موتوراحتراق داخلی اتومبیل به دلیل وجود احتراق های پی در پی به سرعت دچار افزایش دما می شوند این افزایش دما باید تا مقدار معینی ادامه پیدا کند و سپس موتور در همین دما به عملکرد خود ادامه دهد.
این دما معمولا با توجه به آلیاژ به کار رفته در ساخت بلوک بالایی و پایینی موتور و همچنین دمای مورد نیاز برای اینکه بیشتر سوخت پاشش شده به طور کامل احتراق یافته و همچنین برای جلوگیری از احتراق ناقص تعیین و تعریف می شود.
در واقع، نخستين وظيفه سيستم خنک کاری خودرو، جلوگيري از گرم شدن بيش از حد مجاز خودرو ازطريق انتقال گرما به هواي بيرون خودرو است. موتور خودرو، بهترين عملكرد را در دمای مناسب و بهينه بالای خود دارد. وقتي موتور سرد است، عملكرد اجزاي آن با نقصان مواجه می شود و بازده موتور كمتر و در نتيجه آلودگي ايجاد شده بيشتر مي شود. بنابراين، ديگر وظيفه مهم سيستم خنک کاری خودرو اين است كه به موتور اجازه دهد با سرعت ممكن به دماي بالای بهينه و مناسب برسد و گرم شود، سپس موتور را در دمايي ثابت نگه دارد. درون موتور خودرو، سوخت به طور دائم مي سوزد و عمل احتراق انجام می شود. گرمای حاصل از احتراق، به ميزان زيادي از طريق اگزوز خارج مي شود، اما مقداری از گرمای ايجاد شده به داخل موتور رسوخ كرده و باعث افزايش دما و در نهايت گرم شدن موتور می شود .
نکاتی درباره سیستم خنک کننده خودرو
- برای استفاده در درون سیستم خنک کننده (رادیاتور اتومبیل) از بهترین سیال که ترکیبی از آب مقطر و اتیلن گلیکول یا همان ضد یخ ضد جوش است کمک بگیرید چون در این صورت دمای جوش بالاتری نسبت به آب پیدا می کند.
- در صورتی که آب رادیاتور تبخیر شده باشد فقط به آن کمی آب (که بهتر است آب جوشیده باشد) اضافه کنید و از تعویض زود به زود آب موجود در رادیاتور بپرهیزید و به موقع مناسب خود اقدام به تعویض کلی آب رادیاتور نمایید.
- معمولاً آب رادیاتور را هر دو سال یکبار باید عوض شود و زمان آن ابتدای فصل سرماست.
- همیشه سطح آب درون سیستم خنک کننده (رادیاتور) را بررسی کنید. هیچ گاه رادیاتور را لبریز از مایع نکنید (آب و ضد یخ)؛ زیرا سطح مایع خنک کننده باید همواره از لبه های لوله به اندازه ۱۰ تا ۱۲ میلیمتر در سیستم مدار باز بالاتر باشد.
- اما در سیستم مداربسته، سطح سیال تا علامت ماکزیمم منبع انبساط باید پر شود و این کار را در حالتی که موتور اتومبیل سرد است انجام دهید.
- در صورت وجود نشتی از اتصالات و شیلنگ ها، هرچه سریعتر نسبت به رفع نقص اقدام کنید
- اگر می خواهید رادیاتور را از آلودگی های احتمالی پاک کنید آب را با فشار از پشت رادیاتور به سطح پره ها بپاشید.
- از وارد کردن ضربه به پره های رادیاتور جلوگیری کنید و در صورتی که در اثر تصادف و یا هر چیز دیگری سطح پره ها آسیب دید، نسبت به تعمیر و تعویض آن هرچه سریعتر اقدام نمایید.
- از مواد شیمیایی برای رسوب زدایی استفاده نکنید؛ زیرا این مواد خاصیت خورندگی داشته و آسیب های زیان باری را به وجود خواهند آورد.
- برای تولید دمای یکنواخت و متعادل چه در تابستان و چه در زمستان، هنگام کار کردن موتور هیچگاه ترموستات را از مدار گردش مایعات در سیستم خنک کننده خارج نکنید.
- برای صحت عملکرد ترموستات آن را بررسی کنید؛ شما می توانید با قرار دادن ترموستات در یک کاسه آب جوش از سالم بودن ترموستات اطمینان حاصل کنید و در صورتی که میخواهید ترموستات کارکرده را نگهداری کنید، آن را با گریس چرب کرده و دور از رطوبت بگذارید.
- در سیستم خنک کننده خودرو سلامت تسمه را با بازدیدهای مداوم و دوره ای بررسی کنید و سفتی و شلی یا پارگی آن را در نظر گرفته و در مواقع لزوم نسبت به تعویض آن اقدام کنید؛ زیرا اگر تسمه شل باشد و یا پارگی داشته باشد، موتور جوش خواهد آورد.
- مشکلاتی مانند خرابی سیستم برق، نیم سوز بودن واشر سر سیلندر و مجموعه ای از این عوامل، باعث جوش آوردن موتور می شود، پس توجه به این موارد را مد نظر قرار دهید.
- در صورتی که ماشین جوش آورده است از باز کردن درب رادیاتور و یا منبع انبساط در همان لحظه خودداری کنید؛ زیرا ممکن است آسیب های جدی و غیرقابل جبران برای شما به وجود آید.
- بهتر است در حالت روشن موتور، آب به سطح پره های رادیاتور پاشیده شود و اگر برایتان ممکن است بخاری ماشین را روشن کنید تا موتور با سرعت بیشتر کار خنک شدن را انجام دهد تا شما بتوانید پس از سرد شدن رادیاتور و کاهش جدی دما، درب آن را باز کنید.
- واترپمپ (یا همان پمپ آب) را مرتب چک کرده و از سلامت آن اطمینان حاصل کنید. گاها به دلیل بی توجهی، واتر پمپ دچار نشتی است که باعث هدر رفت و کم شدن مقدار آب در مخزن و در نتیجه جوش آوردن رادیاتور می شود.
- درباره رادیاتور خودرو باید گفت که درب آن مانند سوپاپ اطمینان عمل می کند. یعنی اگر فنر درب از حد معمول سفت تر باشد، فشار زیادی به سیستم خنک کننده و به خصوص واشر سرسیلندر وارد خواهد شد.
- اما اگر فنر درب رادیاتور از حد مجاز آن شل تر باشد مانع از خروج بخارات حاصله نخواهد شد، و خطر بدون آب ماندن رادیاتور افزایش می یابد و شما مرتب مجبور به اضافه کردن آب به رادیاتور اتومبیل خود خواهید شد.
- پس باید درب رادیاتور از کیفیت مناسب و خوبی برخوردار باشد.
- در نهایت اگر رادیاتور خودرو شما خراب است و یا کاملا فرسوده شده، نسبت به تعویض به موقع آن اقدام کرده و در این زمینه جدی باشید!