یکی از اصول حاکم بر دادرسی آن است که طرفین از خود دعوا و مفاد آن آگاهی پیدا کنند . نظر به اهمیتی که برای آگاهی طرفین از این جزییات متصور است ، قانونگذار نیز در قانون آیین دادرسی مدنی این امر را پیش بینی نموده و احکام مربوط به ابلاغیه را از قواعد آمره محسوب نموده است . به این معنا که این قواعد از آن چنان اهمیتی برخوردار است که طرفین، حق توافق برخلاف آن ها را نداشته و عدم رعایت آن ها، خطر نقض رای در مراحل دیگر دادرسی را به دنبال خواهد داشت. با توجه به آنچه در مورد اهمیت ابلاغیه گفته شد، در این محتوا به توضیح ابلاغیه و احکام مربوط به آن می پردازیم؛ با این توضیح که ابتدا در مورد مفهوم ابلاغیه توضیح داده، سپس احکام مربوط به ابلاغ را بیان خواهیم کرد.
ابلاغ در واقع فرآیندی قانونی است که به موجب آن بایستی مخاطب را از مفاد دادرسی و تشریفات آن مطلع نمود . زمانی که دعوایی برای نخستین بار در دادگستری مطرح می شود و پرونده ای برای آن تشکیل می شود ، اولین دستوری که از طرف دادگاه صادر می شود ، ابلاغ یک نسخه از دادخواست وضمائم آن به خوانده دعوی می باشد که به آن ابلاغیه دادخواست گفته می شود. همچنین، در جهت رعایت حق دفاع طرفین، وقت هایی که برای رسیدگی تعیین می گردد، دستورهای صادر شده از سوی قاضی رسیدگی کننده به پرونده، نظریه ها و نامه های واصل شده به شعبه رسیدگی کننده که آگاهی از آن ها حق طرفین دعوا می باشد، به دستور رئیس شعبه به آن ها ابلاغ می گردد. به علاوه، مطابق ماده 302 قانون آیین دادرسی مدنی « هیچ حکم یا قراری را نمی توان اجرا نمود ؛ مگر اینکه به صورت حضوری و یا به صورت دادنامه یا رونوشت گواهی شده آن ، به طرفین یا وکیل آنان ابلاغ شده باشد . » که به این حکم یا قرار که مطابق تشریفات به طرفین ابلاغ شده، ابلاغیه رای گفته می شود. بنابراین در یک تعریف کامل و جامع از ابلاغیه می توان گفت که ابلاغیه، برگه ای است که دربردارنده بخشی از اطلاعات مربوط به یک پرونده قضایی بوده و مطابق مقررات ابلاغ یعنی مواد 67 تا 83 قانون آیین دادرسی مدنی برای طرفین دعوا یا یگی از آن ها ارسال می گردد. بر اساس این معیار که برگه ابلاغیه به دست شخص مخاطب آن رسیده و توسط او دیده شود یا نه، ابلاغ به دو نوع ابلاغ قانونی و واقعی تقسیم می گردد. منظور از ابلاغ واقعی آن است که برگ ابلاغیه به دست مخاطب ابلاغیه که هویت وی در برگ ابلاغیه قید گردیده رسیده و توسط خود وی دریافت شود. در سایر حالات که برگ ابلاغیه توسط شخصی غیر از مخاطب ابلاغیه دریافت گردیده یا در محل نصب می گردد، ابلاغ قانونی خواهد بود.
اوراق، جمع کلمه ورقه بوده و منظور از اوراق قضایی، کلیه ورقه های مرتبط به یک پرونده قضایی است که در سیستم قضایی کشور مطرح گردیده و برای رسیدگی به یکی از شعب محاکم ارجاع گردیده است. این اوراق قضایی از جهت لزوم ارسال برای طرفین دعوا به دو گروه تقسیم می شوند:
برخی از اوراق قضایی، صرفا در پرونده نگه داری شده و به طرفین ابلاغ نمی گردد. به عنوان مثال، زمانی که قاضی پرونده، دستور اخذ استعلام سیستمی را صادر کرده و این دستور در قالب یک ورقه در پرونده قضایی ثبت می گردد، این ورقه قضایی در پرونده ثبت شده اما به طرفین ابلاغ نمی گردد. گروه دوم از اوراق قضایی، ورقه هایی است که به طرفین دعوا یا یکی از آن ها ابلاغ شده که به این اوراق قضایی ابلاغ شده، ابلاغیه اوراق قضایی گفته می شود. ابلاغیه دادخواست، وقت جلسه دادرسی ، ابلاغیه استحضاری و رای دادگاه، نمونه ای از ابلاغیه های اوراق قضایی گروه دوم می باشند.
در گذشته، ابلاغیه اوراق قضایی به شکل کاغذی صادر می شد و این برگه های کاغذی توسط مامور ابلاغ، برای طرفین پرونده ارسال می گردید. با توجه به مشکلات بیشمار ابلاغ کاغذی و کند بودن روند انجام آن، از سال 1395 و با راه اندازی سامانه ثنا، در حال حاضر، ابلاغیه اوراق قضایی به شکل الکترونیکی صادر شده و از طریق این سامانه برای افراد ارسال می گردد.
ابلاغ از طریق مامور ابلاغ که زیر نظر واحد ابلاغ دادگستری است صورت می پذیرد .
مامور ابلاغ موظف است حداکثر ظرف مدت دو روز اوراق را به شخص خوانده ابلاغ نماید و رسید بگیرد . بنابراین ، مطابق قانون مهلت ابلاغ ، حداکثر دو روز است . در صورتی هم که خوانده از گرفتن اوراق امتناع کند ، مامور ابلاغ ، امتناع خوانده و تاریخ آن را در برگه قید می کند و اوراق را به دفتر دادگاه باز می گرداند . این امتناع سبب نمی شود که وی بتواند مدعی عدم ابلاغ شود .
ابلاغ اوراق ممکن است در محل کار صورت پذیرد و یا در محل سکونت . قابل ذکر است که از آن رو که مطابق مقررات قانون مدنی اقامتگاه زن شوهردار محل اقامت همسر اوست، علی الاصول ابلاغ بایستی در همان محل صورت پذیرد . اما قانونگذار برای جلوگیری از تضییع حقوق زنانی که در محل اقامت شوهر خود نیستند ، بخصوص در دعاوی خانوادگی ، محل ابلاغ آنان را نیز محل سکونت یا محل کار آنان تعیین نموده است .
ابلاغیه در محل تعیین شده به شخص مخاطب تحویل داده شده ( ابلاغ واقعی ) و در صورت عدم دسترسی به وی، به خویشاوندان یا خدمتکار او در همان محل تحویل داده می شود و در صورت عدم دسترسی به این افراد، یک نسخه از ابلاغیه در محل نصب می گردد ( ابلاغ قانونی ).
هریک از طرفین دعوا و یا وکلای آنها می توانند محلی برای ابلاغ اوراق قضایی در شهری که دادگاه رسیدگی کننده در آن واقع است ، انتخاب نمایند که در این صورت کلیه اوراق مربوط به دعوا در آن محل ابلاغ می گردند . در صورتی هم که طرفین دعوا محلی که ابلاغ در آن صورت می پذیرد را تغییر بدهند ، یا اشتباه آن را درج نموده باشند ، بایستی محل جدید را به اطلاع دادگاه برسانند ، چرا که در غیر این صورت ابلاغ کماکان در محل سابق انجام می شود .
لازم به ذکر است که با توجه به راه اندازی سامانه ثنا در حال حاضر، اکثریت قریب به اتفاق اوراق قضایی از طریق این سامانه به افراد ابلاغ گردیده که بر اساس مقررات موجود، ورود ابلاغیه به حساب شخصی افراد، ابلاغ قانونی محسوب شده و زمانی که ابلاغیه توسط کاربر باز شده و مشاهده گردد، ابلاغ واقعی خواهد بود.
بنابراین ابلاغیه، برگه ای است که دربردارنده بخشی از اطلاعات مربوط به یک پرونده قضایی بوده و مطابق مقررات ابلاغ قانون آیین دادرسی مدنی برای طرفین دعوا ارسال می گردد. در گذشته، ابلاغیه اوراق قضایی به شکل کاغذی صادر می شد و این برگه های کاغذی توسط مامور ابلاغ، برای طرفین پرونده ارسال می گردید. اما از سال 1395 و با راه اندازی سامانه ثنا، در حال حاضر، ابلاغیه اوراق قضایی از طریق این سامانه برای افراد ارسال شده و احکام ابلاغیه نیز تابع مقررات این سامانه می باشد. امیدوارم از محتوای مسائل حقوقی نهایت استفاده را برده باشید و برای کسانی که دچار مشکل حقوقی هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب مرتبط دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم .
