آداب سرو قهوه در کشورهای مختلف جهان

قهوه نوشی در سراسر کره ی خاکی بین اقوام و فرهنگ های مختلف آیین و آداب خاصی دارد. این که قهوه چطور از کشورهای نوار کمربند قهوه ای – بین دو مدار راس جدی و راس سرطان – به جایی هزاران کیلومتر آن طرف تر راه پیدا کرده، این که اهالی یک شهر معمولا چه با قهوه شان ترکیب می کنند و این که نوشیدنی غالب ترکیبی با قهوه در هر کشوری چیست، بی تردید باعث می شود که شناخت بیشتری از این جادوی سیاه رنگ خوش عطر به دست آوریم.

تاریخچه پیدایش قهوه

این ماده دارای تاریخچه ای طولانی است و به گفته برخی قدمتش به جنگل های باستانی اتیوپی برمی گردد. ظاهراً یک چوپان پس از مشاهده تاثیر مستقیم قهوه روی بزهایش که مقداری از دانه های گیاه تولید کننده این محصول را خورده بودند؛ به قدرت انرژی بخش آن پی برد. خبر این موضوع به سرعت پخش شد و به زودی قهوه از دشت های اتیوپی تا کاخ های ایرانی را درنوردید.

احتمالاً هرگز به منشاء اصلی قهوه پی نخواهیم برد؛ اما کاملاً مشخص است که در قرن شانزدهم از طریق تجارت بین خاورمیانه و ایتالیا به اروپا وارد شده است. قهوه مانند سایر چیزهای جدید در ابتدا با واکنش مناسبی مواجه نشد؛ زیرا با نوعی ترس و واکنش شدید نسبت به تلخی بیش از حد آن روبه رو گردید. با این حال خیلی زود مردم از این نوشیدنی تلخ لذت بردند؛ به گونه ای که حتی پاپ نیز آن را علنی کرد.

سرانجام قهوه راه خود را به سمت آمریکا باز کرد. در آنجا چای هنوز نوشیدنی مورد علاقه مردم بود؛ اما مستعمرات آمریکا پس از مهمانی چای بوستون (Boston Tea Party) و در اعتراض به پادشاهی بریتانیا کبیر به سمت قهوه روی آوردند. این نوشیدنی لوبیا مانند از آن زمان به مذاق آمریکایی ها خوش آمد و امروزه یکی از پرطرفدارترین محصولات تجاری در این کشور پهناور محسوب می شود.

در این خصوص مطلب بسیار زیاد است. کتابی به نام "فنجان شیطان: تاریخچه جهان به روایت قهوه (The Devil’s Cup: A History of the World According to Coffee)"، نوشته استوارت لی آلن (Stewart Lee Allen) به صورت مفصل به تاریخچه قهوه می پردازد. این کتاب برای دوستداران این حوزه، یعنی کسانیکه می خواهند بدون سفر به سراسر جهان با تاریخچه این نوشیدنی محبوب آشنا شوند، بسیار مناسب است.

میزان مصرف در سطح جهان

معمولاً هر فرد آمریکایی روزانه به طور متوسط حداقل دو فنجان قهوه می نوشد؛ در حالیکه بریتانیایی های به ظاهر عاشق چای، روزانه بیش از 50 میلیون فنجان از این نوشیدنی تلخ را مصرف می کنند. براساس آمار در حال حاضر مردم کشور فنلاند بیش از هر ملت دیگری به Coffee علاقه دارند؛ پس از آن کشورهای نروژ، ایسلند و دانمارک قرار می گیرند. در نظرسنجی ها و مطالعات مختلف از روش های متفاوتی استفاده می شود؛ از اینرو روش نظرسنجی ممکن است بر ترتیب مصرف کنندگان قهوه تاثیر بگذارد. در هر صورت معمولاً مردم کشورهای شمال اروپا بیش از مردم سایر نقاط دنیا به مصرف Coffee می پردازند.

قهوه بخشی از فرهنگ جهانی

نکته جالب در مورد قهوه این است که تقریباً هر ملتی در توزیع و توسعه آن نقش داشته است. در واقع از همان زمان پیدایش خود در اتیوپی به عنوان یک ماده نه چندان جالب تا به امروز که به یک نوشیدنی رایج تبدیل شده، راه درازی را پیموده است. در اصل پُر بیراه نیست اگر بگوییم که قهوه امروزی نتیجه قرن ها ملاقات فرهنگ ها، نوآوری به منظور اجتماعی شدن و مقابله با تاثیرات یکنواختی روزانه است.

اما فراموش نکنید که با وجود آداب و رسوم های مختلف و منحصر به فردی که هر فرهنگی در زمینه مصرف قهوه دارد (که چندین نمونه منحصر به فرد هم در میان آنها وجود دارد)، لذت بردن از آن وجه اشتراک تمامی ملت هاست.

ما زمانیکه به انرژی نیاز داریم به نوشیدن قهوه روی می آوریم؛ در ضمن همواره ترجیح می دهیم در حین آشنایی با دیگران یا گذراندن وقت با کسانیکه برای ما مهم هستند، یک فنجان قهوه بنوشیم. به همین دلیل تقریباً همیشه در هر نقطه جغرافیایی یک کافی شاپ به راحتی یافت می گردد و تقریباً همه منظور شما را از درخواست Coffee متوجه می شوند (حتی اگر به زبان محلی درخواست خود را مطرح نکنید).

قهوه در ایتالیا

ایتالیایی ها به خاطر فرهنگ قهوه خود در جهان شناخته شده و معروف هستند. آنها دوست دارند قهوه را در آرامش بنوشند. بیشتر کافه های این کشور هرگز قهوه را در فنجان های کاغذی سرو نمی کنند. ایتالیایی ها همچنین نسبت به شیر در قهوه احساس خوبی دارند و لته و کاپوچینو از جمله نوشیدنی های پر طرفدار در ایتالیا است.

نوشیدنی هایی مانند کاپوچینو و لاته که در این کشور بسیار محبوب هستند را معمولا بعد از نهار سرو نمی کنند و این نوشیدنی ها مخصوص صبحانه هستند. قهوه اسپرسو در سبک ایتالیایی قهوه بیرون بر است.

از دیگر فرهنگ های قهوه در ایتالیا مربوط به قهوه کلاسیک است. مردم این کشور قهوه کلاسیک را به همراه یک برش نازک از لیموترش سرو می کنند. برای این کار لیموترش باید با کمک قاشق در ته یا روی دیواره فنجان فشار داده شود تا طعم و عطر خود را به اسپرسو بدهد.

از دیگر آداب سرو قهوه در ایتالیا این است که ایتالیایی ها معمولا قهوه را در کافی شاپ و به صورت سرپایی در قسمت بار می نوشند و اگر در کافه بنشینند مدت زیادی را صرف نوشیدن قهوه نمی کنند. در ایتالیا مرسوم است که اگر شخصی تمایل دارد مدت بیشتری در کافه بنشیند، مبلغی را اضافه پرداخت می کند.

اغلب ایتالیایی ها قهوه کلاسیک را به صورت تلخ و بدون شکر می نوشند. اگر چه تعداد زیادی از ایتالیایی ها قهوه را با شکر هم می خورند اما طرز تهیه قهوه ایتالیایی معمولا بدون شکر است.

قهوه در هند

بر طبق افسانه ها، قهوه نخستین بار در قرن 16 میلادی و توسط یک مرد مسلمان به هند راه یافت. این فرد مسلمان که Baba Budan نام داشت برای زیارت خانه ی خدا به مکه سفر کرده بود و در آنجا قهوه نوشید و از طعم بی نظیر آن لذت برد. مقداری از آن را با خود به هند برد.

قهوه ی فیلتری (دمی) هند در جنوب این کشور بسیار معروف است. این نوع قهوه به وسیله ی یک قهوه ساز فیلتری به آرامی دم می شود. این قهوه معمولا در یک لیوان فلزی سرو می شود و همراه با شیر و شکر مصرف می شود. سنت قهوه در این کشور با آداب و رسوم خاصی نیز همراه است.

قهوه در فرانسه

شاید وقتی اسم فرانسه را می شنوید یاد غذاها و کروسانش بیافتید؛ اما فرانسه همان جایی است که فرنچ پرس در آن اختراع شد. فرانسوی ها هم حالا درست مثل ایتالیایی ها، اسپرسوخور شده اند اما معمولا با کروسانشان تلخی اسپرسو را پاک می کنند.

از همه اینها که بگذریم، فرانسوی ها قهوه را نمی نوشند که فقط قهوه نوشیده باشند. آنها نوشیدن قهوه را یک معاشقه می بینند و نوشیدن قهوه برایشان کاری فراتر از لذت بردن است و آنها به قهوه به عنوان وسیله ای برای هم نشینی با دوستانشان نگاه می کنند. راستی قهوه نویزت معروف و خاص فرانسه هم که به آن اشاره کردیم را قطعا می توانیم همان فرهنگ قهوه فرانسه بنامیم.

قهوه در عربستان

قهوه در بسیاری از کشورهای خاورمیانه از جمله عربستان سعودی، آداب و رسوم جدی دارد. امتناع از قهوه به عنوان یک رفتار بد تلقی می شود. این امری عادی است، که قهوه ابتدا از مسن ترین افراد گروه سرو می شود و مردان معمولاً با مردان و همچنین زنان با زنان قهوه می نوشند. قهوه عربستان سعودی کاهوا نام دارد، که غلیظ و تیره و بسیار تلخ است. قهوه عربی با هل طعم دار می شود و اغلب با خرمای شیرین سرو می شود، تا تلخی آن را از بین ببرد. قهوه عربی نسخه ای از قهوه دم کرده دانه های عربیکا است. اکثر کشورهای عربی در سراسر خاورمیانه روش های متفاوتی را برای دم کردن و تهیه قهوه ایجاد کرده اند. روش های مختلفی برای دم کردن قهوه بسته به ترجیح فرد وجود دارد. برخی ها قهوه را لایت می نوشند در حالی که برخی دیگر می توانند قهوه را دارک بخورند. قهوه عربی تلخ است و معمولا شکری به آن اضافه نمی شود. معمولاً در یک فنجان کوچک به نام finjān که با نقش و نگار زیبا تزئین شده سرو می شود. از نظر فرهنگی، قهوه عربی در جمع های خانوادگی یا هنگام پذیرایی از مهمانان سرو می شود. قهوه عربی ریشه در فرهنگ و سنت خاورمیانه و عرب دارد و محبوب ترین نوع قهوه دم شده در خاورمیانه است. خاستگاه آن از خاورمیانه و از یمن شروع شد و در نهایت به مکه (حجاز)، مصر، شام و سپس در اواسط قرن شانزدهم به ترکیه و از آنجا به اروپا رفت، جایی که قهوه در نهایت آنجا محبوبیت پیدا کرد. قهوه عربی یک میراث فرهنگی ناملموس کشورهای عربی است که توسط یونسکو تأیید شده است.

قهوه در آرژانتین

آداب و فرهنگ سرو قهوه در آرژانتین کمی متفاوت است. در این کشور کف شیر به چند قطره قهوه تلخ و غلیظ اضافه می شود. درست تر این است که بگوییم این نوشیدنی یک فنجان شیر با کمی قهوه است نه قهوه با شیر. نام این قهوه در آرژانتین لاگریما است. شبیه ترین نوشیدنی به قهوه ای که در آرژانتین مورد استقبال مردم است لاته ماکیاتو است.

قهوه در اتیوپی

نوشیدن قهوه در اتیوپی یک سنت ملی است، که ممکن است چندین ساعت طول بکشد. این یکی از قدیمی ترین و تشریفاتی ترین سنت ها در قاره آفریقا است. قهوه در سه نوبت سرو می شود، که به آن ها آول، تونا و باراکا گفته می شود. مراسم قهوه خوری بسیار مجلل و دوست داشتنی است. ریختن قهوه فقط توسط خانم خانه انجام می شود. این قهوه بونا نامیده می شود و از فاصله دور درون فنجان ها ریخته می شود. به طور سنتی، قهوه با کره و نمک طعم دار می شود. هنگام نوشیدن قهوه در اتیوپی، همیشه آن را به آرامی می نوشند و هرگز این کار به سرعت انجام نمی شود.

قهوه در دانمارک

پایتخت دانمارک شاید حسادت انگیزترین شهر اروپا باشد. این شهر پر از افراد و دوچرخه سوارهای زیبا است و همیشه این شهر در صدر بررسی های کیفیت زندگی بالا قرار دارد. کپنهاگ همچنین با داشتن 16 رستوران ستاره میشلین در صنعت آشپزی و خدمات، نامی برای خود دست و پا کرده است. با توجه به آب و هوای بسیار سرد در زمستان های اسکاندیناوی، دانمارک بالاترین رتبه را در بین مصرف کنندگان قهوه در جهان دارد. کافه ها معمولا در هر گوشه و خیابان، به خصوص در کپنهاگ مملو از جمعیت هستند و تقاضا برای نوشیدن قهوه در این کشور بسیار زیاد است. قهوه فیلتر شده مخصوصاً در دانمارک محبوبیت دارد و معمولاً با شیرینی های خوشمزه دانمارکی سرو می شود. جای تعجب نیست که این شهر همچنین به خاطر سرو قهوه عالی، با توجه به داشتن جامعه ای با استعداد شناخته شده است. دانمارک با مصرف متوسط 1.46 فنجان قهوه در روز، در میان ده کشور برتر قهوه نوش قرار دارد. بیشتر این افراد لاته های شیری را کنار می گذارند و قهوه های مخصوص برشته شده محلی و با دقت دم می کنند. شاید به دلیل زمستان های سرد و تاریک اسکاندیناوی، مصرف قهوه در دانمارک همیشه یکی از بالاترین میزان مصرف در جهان بوده است. قهوه آنقدر بخش حیاتی فرهنگ دانمارکی است که کافه های شلوغ را می توان تقریباً در هر گوشه ای یافت، به ویژه در شهرهایی مانند کپنهاگ.

قهوه در ترکیه

یک ضرب المثل ترکیه ای وجود دارد با این معنی که ” قهوه باید مثل جهنم سیاه ، مثل مرگ قوی و مانند عشق شیرین باشد ” .

در این کشور، بعد از غذا، قهوه سیاه ترک همراه با آب نبات شیرین ترکی سرو می شود. از آنجایی که قهوه ترک قوی می باشد، هرگز دو بار سفارش داده نمی شود. اگر می خواهید نوشیدنی بیشتری بنوشید، پس سفارش بعدی شما باید چای باشد. همچنین، شکر اغلب هنگام تهیه قهوه اضافه می شود و معمولا بعد از درست کردن، این کار صورت نمی گیرد. هنگامی که قهوه خود را میل کردید، اغلب طبیعی است، که فال شما از تفاله های قهوه ته فنجان تان خوانده شود. قهوه ترک که به نام kahvesi ترک شناخته می شود، نوشیدنی شیرین و خوشمزه ای است که مردم محلی آن را بسیار دوست دارند. این قهوه از دانه های قهوه بسیار ریز آسیاب نشده و فیلتر نشده درست می شود و درست قبل از جوشیدن آب با شکر مخلوط می شود تا شیرین شود. قهوه ترک به طور سنتی در قابلمه های برنجی یا مسی ساخته می شود که به آنها cezves می گویند.

قهوه در ایرلند

معروف ترین قهوه ی ایرلند irish coffee می باشد. این قهوه ترکیبی از قهوه فرانسه ، نوشیدنی الکلی و کف شیر می باشد. تاریخچه ی این نوشیدنی به دهه ی 1940 میلادی برمی گردد. در این دهه گروهی از سربازان آمریکایی به شهر Limerick ایرلند رسیدند و خواستار یک نوشیدنی بودند که آنها را تحریک کند و روحیه ی جنگجویی آنها را افزایش دهد. این نوشیدنی نخستین بار توسط این سربازان آمریکایی مصرف شد اما طرز تهیه ی آن بعدها توسط آمریکایی ها نیز استفاده شد.

قهوه نروژی

همه ما اغلب فکر می کنیم عاشقان قهوه واقعی آنهایی هستند که قهوه تیره و قوی رست شده می نوشند؛ اما نروژی ها خلاف این فکر می کنند و معتقدند قهوه باید سبک باشد. به هر حال هر چه باشد نروژی ها دومین مصرف کننده بزرگ قهوه در دنیا هستند، پس عجیب نیست که بخواهند با همه فرق کنند و قهوه هم در سفره صبحانه شان باشد و هم در سفره شام در کنار دسرهای جذابشان.

کاپوچینو به سبک اتریشی ها

نوشیدنی سنتی اتریش، ملانژ (Wiener Melange) همان کاپوچینوست که ترکیبی از یک شات اسپرسو با آب داغ و یک لایه شیر کف دار و بخارزده است. این قهوه با اسپرسو و شیر بخارزده ای که روی آن کف یا گاهی خامه زده شده تهیه می شود. اما داستان قهوه در اتریش فقط داستان ملانژ نیست، اتریشی ها با قهوه خانه هایشان که میراث فرهنگی ناملموسشان است معروف هستند.

فرهنگ قهوه در کشورهای قاره آمریکا

از لاته عجیب و غریب کدو تنبل که در مراکز خرید آمریکا مثل نقل و نبات ریخته تا قهوه ترک، همه نوع قهوه را در قاره آمریکا می توانید به راحتی پیدا کنید و حتی از قهوه های خاص کشورهای این منطقه هم لذت ببرید. مثلا قهوه خاص مکزیک با نام café de olla که از جوشاندن قهوه با چوب دارچین در یک ظرف سفالی درست می شود یا قهوه کوبایی ها که به نام قهوه کوبانوی معروف است و با شربت شیرین می شود بخشی از فرهنگ قهوه کشورهای قاره آمریکا را ساخته اند.

قهوه در اسپانیا

یک نوشیدنی بسیار محبوب هم در اسپانیا و هم در پرتغال کورتادو نام دارد، که از اسپرسو ساخته شده است. برای کاهش اسیدیته قهوه، کمی شیر گرم به آن اضافه می شود. کورتادو برای صبحانه و همچنین در طول La Merienda که زمان صرف قهوه و میان وعده است، معمولاً بعد از صرف غذا میل می شود.

قهوه در سنگال

قهوه ی سنتی سنگال Café Touba نام دارد. طعم این قهوه تند مانند است که با دانه هایی با نام djar طعم دار می شود. این قهوه توسط شخصی به نام Ahmadou Bamba که به عنوان بنیانگذار سنن برادری اسلامی در سنگال شناخته می شود، اختراع شده است. نام این قهوه نیز به دلیل نام یکی از شهرهای سنگال که Touba نام دارد روی آن گذاشته شده است. سنت قهوه در سنگال جالب توجه است.

قهوه با تخم مرغ ویتنامی

قطعا از دومین صادرکننده بزرگ قهوه جهان یعنی ویتنام انتظار می رود که بزرگترین مصرف کنندگان قهوه هم باشد؛ اما قهوه ای که ویتنامی ها به مصرف آن شهره هستند ترکیبی یک فنجان قهوه فیلتر شده و قهوه یخ زده است که با یا بدون شیر با یخ سرو می شود اما پس از جنگ فرانسه و با وجود کمبود شیر، عمدتا در شمال این کشور، ویتنامی خلاقیت به خرج دادن و قهوه تخم مرغی ویتنام را اختراع کردند. شاید از تصورش هم حالتان دگرگون شود و بگویید چه اختراع مسخره ای. اما علاقه مندان به آن معتقدند قهوه ویتنامی که با اضافه شدن یک تخم مرغ به قهوه درست می شود بسیار هم خوشمزه است.

کاپوچینو سه بعدی؛ هنر خاص ژاپنی ها

ژاپن هم از لحاظ میزان مصرف قهوه کم از ویتنام ندارد. اما قهوه در ژاپن از دهه های ۱۹۲۰ و ۳۰ بود که همراه با فرهنگ جاز و کلوب ها به مردم ژاپن معرفی و عرضه شد.

ژاپنی ها جزو آن دسته مللی هستند که به نوشیدن قهوه در حال حرکت معروفند. فرهنگ ژاپنی آغشته به سنت های فرهنگی پیچیده ای است که در تمام جنبه های زندگیشان نفوذ کرده است. هنر کاپوچینوی سه بعدی ژاپنی با ایجاد فوم های زیبا بخشی از جذابیت های مصرف قهوه در ژاپن است. و سوای همه اینها مردان میانسال ژاپنی اکثر به خوردن قهوه های سنگین یا همان قهوه غلیظ معروفند. از طرف دیگر در ژاپن حتما دستگاه های خودکار قهوه را می بینید؛ چون ژاپن است و شتابش.

آداب سرو قهوه در هنگ کنگ، قهوه با چای

یکی از نوشیدنی های مورد توجه مردم کشورهای شرق آسیا و هنگ کنگ چای است. چای در کشورهای شرق آسیا بخشی از فرهنگ آن کشورها شده است. علاقه مردم هنگ کنگ به چای سبب شده است که آن ها نوشیدنی از ترکیب چای سیاه، فلفل، شیر غلیظ شده و دو شات قهوه تلخ تهیه کنند. این قهوه دارای طعم تند و عجیبی است که شاید برای افراد دیگر خوشایند نباشد.

قهوه درکوبا

فرقی نمی کند که اول صبح باشد یا پس از صرف غذا یا هر موقع دیگری از روز، کوبایی ها دوست دارند قهوه شان غلیظ و قوی باشد. به عنوان بخش مهمی از فرهنگ اجتماع، کوبایی ها قهوه را در فنجان های کوچک و زمانی که در جمع دوستان هستند می نوشند.

از مزارع قهوه تانزانیا تا قهوه کاهاوا تونگو

تانزانیا فقط خانه کوه معروف کلیمانجارو نیست؛ تانزانیا همان جایی است که دانه های قهوه در آن می رویند. پس عجیب نیست که تانزانیا قهوه خاص خودش را هم داشته باشد. قهوه تانزانیایی یا همان «کاهوا تونگو» ترکیبی از زنجبیل و برخی میوه های محلی است که نشان از فرهنگ این مردم دارد.

قهوه در هلند

قهوه های ارزان و بی کیفت آمستردام را به عنوان قهوه هلندی در نظر نگیرید. قهوه بخشی از فرهنگ مردم در کشور هلند است و کافه های مخصوصی برای سرو آن وجود دارند. قهوه هلند که با نام بکی تروست (Bakkie Troost) هم شناخته می شوند را در هر زمان از روز می توان نوشید. این قهوه ها معمولا سیاه هستند و در کنار شیرینی سرو می شوند.

قهوه در یونان، "فراپه Frappe"

شاید در میان انواع آداب و فرهنگ سرو قهوه کشورهای مختلف فراپه از همه معروف تر باشد و شما آن را در کافه های ایران مشاهده کرده باشید. فراپه یک نوشیدنی با قهوه است که مخصوص کشور یونان است. این قهوه از دو قاشق غذاخوری قهوه فوری، شکر و آب تشکیل شده است. قهوه، بستنی، شیر غلیظ شده و آبمیوه برای طعم دادن فراپه استفاده می شود.

قهوه در آلمان، "فاریشر Pharisaer"

جالب ترین داستان در بین فرهنگ و آداب نوشیدنی های بر پایه ی قهوه مربوط به فاریشر آلمان است.

داستان این نوشیدنی از این قرار است که اولین بار از فاریشر برای مخفی کردن الکل استفاده شد و پس از آن به عنوان یک سبک قهوه مورد استقبال قرار گرفت. فاریشر از مقداری عرق نیشکر و قهوه تهیه می شود و در انتها با یک لایه بزرگ از خامه فرم گرفته شده پوشانده می شود.

قهوه در سراسر جهان محبوب است و مسافران بین المللی را از نقاط دور و دراز دور هم جمع می کند. فرقی نمی کند که قهوه خود را به صورت داغ، کف دار و با شیر دوست داشته باشید، یا با طعم هایی که در طول روز شما را پرانرژی می کند. تنها کافی است مطمئن شوید، که فرهنگ قهوه را صرف نظر از اینکه در کجا می نوشید، در نظر بگیرید.

آداب عجیب و خنده دار در جهان