اختلال کاتاتونیا، آگاهی فرد از دنیای اطرافش را مختل می‌کند. مبتلایان به این عارضه روانی، گاهی نسبت به محیط اطرافشان واکنش بسیار کمی نشان می‌دهند، یا اصلا واکنشی نشان نمی‌دهند. گاهی هم طوری رفتار می‌کنند که برای دیگران، یا حتی خودشان، غیرمعمول یا غیرمنتظره است! این عارضه ممکن است جان فرد را هم به خطر بیندازد.
اسکیزوفرنی کاتاتونی (Catatonic Schizophrenia) یا همان اختلال کاتاتونیا، شکلی از روان‌گسیختگی است که به‌طور معمول شخص مبتلا، دچار اختلالات حرکتی شده و گاهی تا مدت‌ها، بدون هیچ حرکتی ثابت می‌ماند.کاتاتونیا عملکرد مغز فرد مبتلا را تحت‌تأثیر قرار داده، و چگونگی پردازش مغزی و واکنش شخص به دنیای اطرافش را مختل می‌کند.
افراد مبتلا به اختلال کاتاتونیا بیشتر اوقات به اتفاقاتی که در نزدیکی‌شان رخ می‌دهد، واکنشی نشان نمی‌دهند، یا واکنشی غیرعادی دارند. اختلال در ارتباط، حرکات غیرعادی یا تحرک نداشتن، و ناهنجاری‌های رفتاری، بارزترین ویژگی‌های این بیماری هستند
در آخرین نسخه (DSM-5) کاتاتونیا یا اختلال کاتاتونیک را به انواع مختلف دسته بندی نمیکند. با این حال، بسیاری از متخصصان اعصاب و روان هنوز هم ممکن است کاتاتونیا را به سه نوع طبقه‌بندی کنند:
کاتاتونی آکینتیک رایج ترین شکل کاتاتونی است که باعث کندی حرکت میشود. فرد مبتلا به کاتاتونی آکنتیک ممکن است به فضا خیره شود و اغلب صحبت نکند.
افراد مبتلا به کاتاتونی هیجان‌زده، «سریع»، بی‌قرار و آشفته به نظر می‌رسند. گاهی اوقات رفتارهای خودآزارانه انجام می‌دهند. این شکل به عنوان کاتاتونی هیپرکینتیک نیز شناخته میشود.
افراد مبتلا به کاتاتونی بدخیم ممکن است دچار هذیان شوند. آنها اغلب تب دارند و همچنین ممکن است ضربان قلب سریع و فشار خون بالا داشته باشند.
این بیماری دارای نشانه هایی می باشد که شما می توانید ان را از سایر اختلال ها تشخیص داده و ان را جدا سازید. این نشانه ها عبارت اند از :
تحریک پذیری خود به خودی
کاتالپسی که در آن فردی دیگر می تواند وضعیت بیمار را تغییر دهد.
اکولالیا بدین معنا می باشد که فرد صدا های دیگری را تقلید می کند و آن ها را بروز می دهد.
اکوپراکسی بدین معنا می باشد که فرد حرکت های دیگران را تقلید می نماید.
دهن کجی کردن که ممکن است به شکل لبخند های نا به جا مشاهده شود.
اغراق آمیز رفتار کردن و نشان دادن رفتار های عادی به صورت غیر عادی
بسیار ساکت بودن یا به صورت کامل سکوت کردن
در واقع این افراد بدون هیج دلیل منطقی هیچ واکنشی به رفتار های دیگران نشان نمی دهند.
ژست گرفتن های آزار دهنده که منجر به سختی اطرافیان می شود.
حرکت های تکراری بدون هدف
بی حوصله شدن نسبت به اطرافیان
انعطاف پذیری مومی شکل
اختلال کاتاتونیا
شرایط متعددی ممکن است باعث کاتاتونی شود. آنها عبارتند از:
اختلالات رشد عصبی (اختلالات مؤثر بر رشد سیستم عصبی)
بیماریهای روان پریشی
اختلال دوقطبی
مشکلات افسردگی
سایر شرایط پزشکی، مانند کمبود فولات مغزی، اختلالات خودایمنی نادر، و اختلالات نادر پارانئوپلاستیک (که مربوط به تومورهای سرطانی هستند).
یک سری از عوامل هستند که بیش تر از سایرین بر روی این اختلال اثر دارند و اگر فرد دارای این مشکلات باشد امکان این که به این بیماری نیز مبتلا شود بسیار زیاد می باشد. علل های مرتبط با کاتاتونی عبارت اند از :
اختلال دوقطبی
اسکیزوفرنی
اسکیزوافکتیو
اختلال افسردگی اساسی
اختلال های اوتیسم بیماری های خود ایمنی
سکته های مختلف
سندروم تورت
هسدروسفالی
ناتوانی های ذهنی
داشتن صرع
زوال مغز
پارکینسون
سندروم داون
شرایط پزشکی و یا استفاده از دارو های خاص
عدم تعادل الکترولیت در بدن
تشخیص اختلال کاتاتونیا را می‌توان از راه‌های پزشکی جست و جو کرد. یکی از این راه‌ها بررسی اختلال‌های موجود در ساختار مغز فرد است که این اختلال‌ها از طریق MRI و سی تی اسکن‌ها قابل شناسایی هستند. هنگامی که راه آخر، یعنی نوار مغزی از فرد مبتلا گرفته شد، باید به سراغ بررسی‌های روانپزشکانه رفت. در این بررسی از خانواده و خود فرد مبتلا از افکار و احساسات فرد سوال میشود تا سیر بیماری و زمان شروع آن برای تشخیص ابتلاء یا عدم ابتلای فرد تصمیم گرفته شود.
اگر کاتاتونی ناشی از اسکیزوفرنی یا اختلال افسردگی اساسی دیگری باشد، اولین قدم این است که روی درمان مشکل زمینه ای سلامت روان کار کنید. هنگامی که این علائم به مکان ثابتی رسیدند، پزشکان می توانند روی درمان کاتاتونیا کار کنند.درمان کاتاتونیا به طور کلی تحت یکی از دو دسته قرار می گیرد: درمان دارویی یا تشنج الکتریکی (ECT)
بنزودیازپین ها: به طور کلی، اولین خط دفاعی برای درمان کاتاتونیا داروها هستند و بنزودیازپین ها بهترین انتخاب هستند. لورازپام، که متعلق به بنزودیازپین‌ها است، اغلب در دوزهای بالا و گاهی تا بیش از 20 میلی‌گرم در روز تجویز میشود. در این دوز، بیماران معمولاً پاسخ نسبتاً سریعی را مشاهده می کنند.
آنتاگونیست های گلوتامات: در حالی که اغلب مورد استفاده قرار نمی گیرند، آنتاگونیست های گلوتامات و به طور خاص تر، آمانتادین، موفقیت هایی در درمان کاتاتونیا نشان داده اند.
درمان تشنج الکتریکی: در مواردی که بیمار به بنزودیازپین ها پاسخ نمی دهد، پزشک ممکن است درمان با تشنج الکتریکی (ECT) را توصیه کند. در طول ECT، یک متخصص پزشکی در حالی که بیمار تحت بیهوشی است، یک تحریک الکتریکی مختصر از طریق مغز انجام می دهد. هدف ایجاد یک تشنج کوتاه با هدف ایجاد تغییراتی در شیمی مغز است. در بیمارانی که علائم کاتاتونی بدخیم را نشان می دهند، ECT اغلب به عنوان اولین گزینه درمانی توصیه می شود زیرا این نوع کاتاتونی در صورت عدم درمان فوری، میزان مرگ و میر بالایی دارد.
در بسیاری از موارد، متخصصان سلامت روان یا پزشکان قبل از اینکه بتوانند به طور دقیق هر بیماری زمینه ای را تشخیص دهند و به آن رسیدگی کنند، نیاز به درمان کاتاتونیا دارند.
کاتاتونیا، که در حال حاضر به عنوان سندرم برخی از اختلالات خلقی، پزشکی، عصبی و روان پریشی طبقه بندی می شود، اغلب به صورت کناره گیری همراه با حرکات و رفتارهای غیرعادی ظاهر می شود. در گذشته، واژه افسردگی کاتاتونیک برای توصیف یک مورد شدید افسردگی که منجر به علائم کاتاتونیا میشود، استفاده می‌شد، اما تحقیقات کنونی کاتاتونیا را به عنوان مشکل سلامتی خود تعریف می‌کند. در واقع، با توجه به انجمن روانشناسی آمریکا، در حالی که کاتاتونیا اغلب در افراد مبتلا به اختلال دوقطبی و اختلال افسردگی اساسی مشاهده می شود، می تواند در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی نیز وجود داشته باشد.
