روماتیسم ستون فقرات (اسپوندیلیت آنکیلوزان) چیست؟
اسپوندیلیت آنکیلوزان (روماتیسم ستون فقرات) یک نوع آرتروز پیش رونده است که باعث التهاب مزمن ستون فقرات و مفاصل ساکروایلیاک می شود. این عارضه می تواند دیگر مفاصل و اندام های بدن مانند چشم ها، ریه ها، کلیه ها، زانوها، مفاصل لگن، قلب و مچ پاها را نیز درگیر کند. بااین حال، این عارضه بیشتر اسکلت محوری بدن را درگیر کرده و به رباط ها و مفاصل آسیب می زند.
علل روماتیسم ستون فقرات
علت ایجاد این بیماری هنوز شناخته نشده است ولی ممکن است به صورت فامیلی بروز کند. اکثر افراد مبتلا به روماتیسم ستون فقرات، دارای یک ژن خاص به نام HLA-A27 می باشند. البته داشتن این ژن به معنی ابتلای حتمی به بیماری نیست. تحقیقات نشان داده اند که عفونت های باکتریایی و محیط می توانند در ایجاد این بیماری نقش داشته باشند.
علائم روماتیسم ستون فقرات
- گرفتگی و درد در:
- پایین کمر
- مفصل ساکروایلیاک، جایی که کمر و لگن به هم می رسند، احتمال تیر کشیدن لگن تا پا نیز وجود دارد
- دردی که معمولاً به هنگام شب شدیدتر می شود
- گرفتگی که به هنگام صبح شدیدتر است
- هرازگاهی، درد و گرفتگی در مفاصل دیگر:
- زانو
- بالای کمر
- قفسه ی سینه
- گردن
- شانه ها
- کف پا
- سینه درد که ممکن است نشان دهنده ی درگیری قلب، دریچه ی قلب و یا ریه ها باشد.
- چشم درد، تغییرات بینایی و افزایش میزان اشک که ممکن است نشان دهنده ی درگیر شدن چشم ها باشد.
تشخیص روماتیسم ستون فقرات
پزشک در مورد علائم عارضه و سوابق پزشکی فردی سؤالاتی را از شما پرسیده و یک معاینه ی فیزیکی نیز انجام می دهد. تشخیص بر اساس علائم شایع اسپوندیلیت آنکیلوزان صورت می گیرد. علائمی چون:
- کاهش قابل ملاحظه ی انعطاف پذیری در پایین کمر و ستون فقرات (محدودیت حرکتی در پایین کمر)
- درد در پایین کمر
- باز شدن محدود قفسه ی سینه به هنگام گرفتن نفس عمیق
آزمایشات انجام شده برای تشخیص عارضه عبارت اند از:
- عکس برداری با اشعه ی ایکس. آزمایشی که در آن از اشعه ی ایکس برای عکس برداری از بخش های درونی پایین کمر و لگن استفاده می شود تا تغییرات ساختاری مشخص شوند.
- اسکن MRI. آزمایشی که در طی آن از امواج مغناطیسی برای ایجاد تصاویری از مفاصل آسیب دیده استفاده می شود.
- سی تی اسکن. نوعی عکس برداری با اشعه ی ایکس که از کامپیوتر برای عکس برداری از مفاصل آسیب دیده استفاده می کند.
- آزمایش خون برای تشخیص موارد زیر:
- وجود ژن HLA-A27
- کم خونی
- بالا رفتن نرخ رسوب گلبول های قرمز
- وجود عوامل خود ایمنی دیگر
عوارض ناشی از ابتلا به رماتیسم ستون فقرات
به مرور زمان، به دلیل ابتلا به رماتیسم ستون فقرات، انحراف ستون فقرات به سمت جلو شکل می گیرد. احتمال پوکی و نازک شدن استخوان ها در بیماران مبتلا به روماتیسم ستون فقرات بیشتر است که ممکن است باعث شکستگی مهره های ستون فقرات شود. روماتیسم ستون فقرات می تواند باعث پسوریازیس و تورم چشم، دریچه آئورت و سیستم گوارش شود.
درمان رماتیسم ستون فقرات
داروها
مسدودکننده عامل نکروز تومور. مطالعات اخیر نشان می دهد که امیدوارکننده ترین داروها، مسدودکننده های عامل نکروز تومور هستند. این دارو واکنش بدن به عامل نکروز تومور که یک ماده شیمیایی است که باعث التهاب می شود را سرکوب می کنند. علاوه بر درمان التهاب، مسدودکننده های عامل نکروز تومور پیش روی روماتیسم ستون فقرات را کند می کند. مسدودکننده های عامل نکروز تومور عبارتند از: اینفلبکزیماب (رمیکاد)، اتانرسپت (انبرال)، ادالیماماب (هیومیرا)، سرتولیزاماب (سیمزیا) و کولیماماب (سیمپونی)
داروهای ضد روماتیسمی تعدیل کننده بیماری. این دسته از داروها برای کمک به کاهش تورم و کاهش سرعت پیشرفت روماتیسم ستون فقرات مورد استفاده قرار می گیرند. داروهای ضد روماتیسمی تعدیل کننده بیماری داروهایی هستند که به کندی اثر می کنند و باید طبق دستور پزشک به طور مداوم مصرف شوند. این داروها برای درمان اسپوندلیت آنکیلوزان تجویز می شوند و عبارتند از متوترکزات و سولفاسالازین (ازالفیدین).
داروهای مسکن و ضد درد. داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی غالباً اولین داروهایی هستند که برای درمان درد روماتیسم ستون فقرات تجویز می شوند. پزشک ممکن است داروها ضدالتهابی غیراستروئیدی بدون نیاز به نسخه را تجویز نماید یا در برخی موارد داورهای تجویزی از این گروه را برای بیماری شما تجویز کند.
فیزیوتراپی و تمرینات ورزشی
فعال بودن می تواند وضعیت بدن و دامنه حرکتی ستون فقرات را بهبود بخشد و از خشک شدگی و درد ستون فقرات پیشگیری کند.
در حالی که فعال هستید، فیزیوتراپی یک بخش مهم در درمان روماتیسم ستون فقرات است. فیزیوتراپیست می تواند اثربخش ترین تمرینات ورزشی را به شما آموزش داده و برنامه ای مناسب شما طراحی کند. انواع فیزیوتراپی که برای درمان رماتیسم ستون فقرات توصیه می شود عبارتند از:
برنامه تمرینات گروهی: که در آن شما همراه با دیگران ورزش می کنید
برنامه تمرینی شخصی: به شما برنامه تمرینی داده می شود که خودتان آن را انجام دهید
ماساژ : عضلات و بافت های نرم دیگر برای کاهش درد و افزایش دامنه حرکتی ماساژ داده می شوند؛ استخوان های ستون فقرات هرگز نباید ماساژ داده شوند زیرا در افراد مبتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان ممکن است باعث آسیب دیدگی مهره ها شود.
هیدروتراپی یا آب درمانی : انجام تمرینات در آب که معمولاً در یک استخر کم عمق با آب گرم یا در وان مخصوص هیدروتراپی می شود. شناور شدن در آب به آسان تر شدن حرکات کمک می کند و باعث شل شدن و گرم شدن عضلات می شود.
طب سوزنی : تحقیقات نشان داده است که انواع مختلف طب سوزنی در بیماران روماتیسم ستون فقرات کاهش قابل توجه درد، گزگز و خشکی کمر شده و به بیماران کمک می کند تا با آرامش بیشتر بتوانند برنامه های ورزشی خود را شروع کنند.
روش های دیگر: درمان هایی مانند لیزرتراپی،مگنت تراپی، الکتروتراپی و ترکشن باعث درمان کمر درد و افزایش سرعت، کیفیت و قدرت ترمیم بافت، کاهش التهاب و تسکین درد در بیماران روماتیسمی می شود.
پیشگیری
بیماری های قلبی عروقی (CVD)
روماتیسم ستون فقرات: می تواند خطر بیماری های قلبی عروقی را افزایش دهد؛ مطالعات نشان داده است که روماتیسم ستون فقرات می تواند در میزان چربی ها اختلال ایجاد کرده و باعث تغییرات مویرگی گردد.
مهم است، عوامل خطرساز بیماری های قلبی عروقی مانند: سیگار کشیدن، بالا بودن شاخص توده بدنی (BMI)، کلسترول، سبک زندگی بی تحرک و بیماری های همراه، کنترل و اصلاح گردند.
پوکی استخوان: غالباً برای درمان پوکی استخوان و کاهش خطر ابتلا به شکستگی ها در افراد مبتلا به روماتیسم ستون فقرات از " بیس فسفونات ها " استفاده می شود.
سخن پایانی
هنوز درمانی برای روماتیسم ستون فقرات وجود ندارد بنابراین این مهم است که بر اساس یک برنامه درمانی تحت نظر پزشک باشید. سعی کنید تغییراتی در سبک زندگی خود دهید که باعث افزایش کیفیت زندگی شما شود. فعال باشید و برای کاهش درد از انجام تمرینات ورزشی غافل نشوید. فیزیوتراپیست می تواند به شما در طراحی برنامه ورزشی و کمک به داشتن وضعیت خوب بدنی کمک کند.
