جنین در دوران بارداری درون کیسه آب قرار گرفته است که محیطی مناسب برای رشد جنین را فراهم می کند. کیسه آب شامل غشا و یا لایه آمنیوتیک است که جنین و مایع آمنیوتیک (آب دور جنین) را احاطه می کند. در برخی مواقع نوارهایی از این غشای آمنیوتیک جدا شده که به آنها باند آمنیوتیک گفته می شود. این نوارها ممکن است به دور قسمت های مختلف بدن جنین از جمله اندام ها پیچیده و آنها را تحت فشار قرار دهد.
باند آمنیوتیک چیست؟
سندرم باند آمنیوتیک یک بیماری نادر است که توسط رشته هایی از کیسه آمنیوتیک ایجاد می شود. این مشکل انگشت ها، اندام ها و یا سایر قسمت های جنین را از هم جدا کرده و در هم می گیرد. این انقباض، بسته به اینکه رشته ها در کجا قرار دارند و چقدر محکم پیچیده شده اند، می تواند مشکلات مختلفی ایجاد کند.جنین در حال رشد در مایع آمنیوتیک موجود در رحم مادر در کیسه آب شناور است؛ چیزی که این مایع آمنیوتیک را در اطراف جنین و داخل رحم نگه می دارد یک کیسه است. این کیسه آب دارای 2 لایه است که به هم چسبیده اند؛ بیرونی ترین لایه ای که رحم را می پوشاند "کوریون" و لایه نزدیک به جنین "آمنیون" نام دارد.
اعتقاد بر این است که سندرم باند آمنیوتیک زمانی رخ می دهد که غشای داخلی (آمنیون) بدون آسیب به غشای خارجی (کوریون) پاره شود. جنین در حال رشد هنوز در کیسه آب و مایع آمنیوتیک شناور است، اما در معرض بافت شناور (بندهای) آمنیون پاره شده قرار می گیرد و این بافت شناور می تواند در اطراف جنین گیر کند.بروز سندرم باند آمنیوتیک 1 در 12000 تا 1 در 15000 تولد زنده است. علت پارگی آمنیون نامشخص است و یک رویداد تصادفی در نظر گرفته می شود. به نظر می رسد ژنتیکی یا ارثی نباشد، بنابراین احتمال وقوع آن در دوران بارداری رایج نیست.
علت بروز سندرم باند آمنیوتیک در بارداری چیست؟
علل بروز مشکل سندرم باند آمنیوتیک در بدن زنان حامله هنوز به خوبی شناخته نشده است، اما برخی از پزشکان متخصص زنان و زایمان بر این باورند که با رکود یا پاره شدن آمنیون، در مراحل اولیه از دوران بارداری، روند بیماری سندرم باند آمنیوتیک نیز در بدن مادر شروع شده و باندهای آمنیون، جنین داخل رحم او را محاصره می کنند. به نظر می رسد که پارگی آمنیون در بدن زنان حامله به صورت تصادفی رخ داده و هیچ ارتباطی با سلامت عمومی مادر یا روند حاملگی او ندارد. همچنین، اگر این مشکل در یکی از بارداری های مادر رخ داده باشد، معمولاً در دوران بارداری بعدی وی اتفاق نمی افتد.
سندرم نوار آمنیوتیک جنین چقدر جدی است؟
عوارض آن در هر موردی منحصربه فرد است؛ ممکن است رشته های متعددی در اطراف جنین در هم بپیچد و شدت آن می تواند بسته به این که نوارها در کجا منقبض شده و چقدر سفت شده اند، از خفیف تا شدید متغیر باشد.
اگر شواهدی از باند آمنیوتیک وجود داشته باشد، باید یک آزمایش سونوگرافی دقیق برای ارزیابی شدت و جلوگیری از تشخیص اشتباه انجام شود. تشخیص باندهای آمنیوتیک به دلیل اندازه کوچک آن ها توسط سونوگرافی دشوار است، بنابراین مهم است که این مورد توسط رادیولوژیستی ماهر و آگاه به سندرم باند آمنیوتیک بررسی شود. اغلب در روند سونوگرافی تک تک رشته ها به سختی دیده می شوند و معمولاً این وضعیت به طور غیرمستقیم توسط انقباضات و تورم هایی که در اندام ها و سایر قسمت های بدن جنین ایجاد می کنند، تشخیص داده می شود.
عوارض عمده بیماری سندرم باند آمنیوتیک در بارداری
میزان و شدت عوارض مربوط به این بیماری در هر مادر بارداری متفاوت از سایر زنان حامله است. در ادامه این مقاله، به برخی از عوارض کلی سندرم باند آمنیوتیک نگاهی می اندازیم که عبارتند از:
- در بیماری سندرم باند آمنیوتیک، گروهی از انگشتان دست یا انگشتان پای جنین با رشته های آمنیون بسته شده و این حالت باعث قطع شدن تعدادی از این اعضا می شود یا ممکن است پاهای نوزاد را لکه دار کند. این فرایند احتمال قطع عضو با سفتی شدید پاها و بازوها را در جنین داخل رحم زنان مبتلا به سندرم باند آمنیوتیک به میزان قابل توجهی افزایش می دهد.
- سندرم باند آمنیوتیک ممکن است به ناحیه لب یا لپ های گروهی از نوزادان (که رشته ها در اطراف چهره آن ها قرار می گیرد)، آسیب برساند. اما، خوشبختانه این مشکل در بیشتر نوزادان، در زمان بعد از تولد درمان می شود.
- در موارد شدیدتر، سندرم باند آمنیوتیک موجب بروز نقص شکمی یا تنگ شدن عروق خونی در اطراف اندام های حیاتی جنین داخل رحم زنان باردار شده و نوزاد را دچار مشکلات جدی می کند. در نهایت، هنگامی که این رشته ها در اطراف گردن یا بند ناف جنین داخل رحم مادر مبتلا به سندرم باند آمنیوتیک قرار گیرد، می تواند زندگی او را تهدید کند.
درمان باند آمنیوتیک چیست؟
درمان به عوامل مختلفی از جمله ناحیه آسیب دیده، میزان آسیب و میزان قدرت و پایداری جنین بستگی دارد. برخی از درمان های توصیه شده شامل موارد زیر است:
- کلاب فوت یا پا چنبری: این اختلال به واسطه استفاده از قالب و گچ گرفتن پا قابل اصلاح است.
- شکاف کام و لب: در 3-6 ماهگی می توان عمل اصلاحی روی نوزاد انجام داد البته عواملی نظیر میزان آسیب و توانایی تغذیه ای نوزاد هم مورد توجه قرار می گیرد.
- چسبندگی انگشتان: بعد از تولد، جراحی اصلاحی انجام می شود.
- قطع عضو: در این شرایط می توان از پروتز یا چاپ سه بعدی اندام استفاده کرد.
نکاتی برای ABS یا باند آمنیوتیک در دروان بارداری
در صورتی که مشخص شود در درون کیسه آمنیوتیک باندهای رها شده ای وجود دارند باید وضعیت جنین مرتبا بررسی شود. اگر نوارها در تماس با جنین نباشند مداخله ای لازم نیست اما اگر تهدید کننده جان جنین باشند یا سبب بروز عارضه ای در او شوند لازم است به کمک نوعی جراحی به نام فتوسکوپی باندها را جدا کرد. در این روش برش کوچکی روی شکم داده می شود و به کمک یک دوربین درون کیسه آمنیوتیک بررسی شده و به وسیله لیزر می توان نوارهایی که دور اندام جنین پیچیده شده است را پاره کرد تا جنین به رشد خود ادامه دهد.
ملاحظات ویژه زایمان در نوزادان مبتلا به سندروم باند آمنیوتیک
با توجه به عوارض احتمالی در تولد جنین مبتلا به سندروم ABS باید به نکات زیر توجه داشت:
- برای پیشگیری از عوارض بیشتر عمل سزارین توصیه می شود. پیش از زایمان لازم است طی چندین جلسه پزشک در رابطه با خطراتی که این سندورم برای مادر و جنین می تواند داشته باشد آگاه شان کند.
- گاه لازم است پس از تولد و طی 3 روز نخست، روی نوزاد مبتلا به ABS جراحی هایی انجام شود. تمام بیمارستان ها مجهر به امکانات لازم نیستند پس در انتخاب بیمارستان دقت کنید.
- برای تمامی انواع ABS زایمان پیش از موقع توصیه نمی شود. این نوع زایمان تنها برای مواردی که جنین در اواخر سه ماه سوم است و پیچیدن نواراها تهدید کننده سلامت او هستند توصیه می شود.
- دانستن این نکته که جنین شما مبتلا به سندروم باند آمنیوتیک است ترسناک به نظر می رسد اما با دانستن این موضوع و شناخت مشکل می توان با نظارت دقیق و مرتب آن را مدیریت و از عوارض احتمالی پیشگیری کرد.
علل پرش چشم در بارداری و روش های درمان
