از جمله مهم ترین مواردی که در قانون آیین دادرسی مدنی، در جریان دادرسی، مورد پیش بینی قرار گرفته است و در بردارنده مواردی مانند درخواست تامین خواست، ورود ثالث، جلب ثلث و دعوای متقابل است، امور اتفاقی یا طواری دادرسی است که استفاده و اعمال آن ها، توسط خواهان و خوانده، در صورتی ممکن می باشد که قواعد و تشریفات مربوط به هریک از این امور، به دقت، رعایت گردد.
قبل از نام بردن انواع امور اتفاقی و توضیح در خصوص هریک از آن ها، لازم است تا به این پرسش پاسخ دهیم که امور اتفاقی در قانون آیین دادرسی مدنی چیست؟ در قانون آیین دادرسی مدنی، قانون گذار، بخشی از مواد خود را اختصاص به امور اتفاقی یا همان طواری دادرسی داده است. مقصود از امور اتفاقی در قانون آیین دادرسی مدنی یا طواری دادرسی و ادله، پدیده هایی هستند که معمولا، بدون اینکه انتظار آن ها برود یا پیش بینی اتفاق افتادن آن ها بشود، در جریان دادرسی یا در خصوص ادله، ظهور و بروز پیدا می کنند و در واقع، دادگاه، صادر کردن رای قاطع دعوا را موکول به مشخص شدن نتیجه و تصمیم گیری در خصوص آن ها می نماید. از آن جا که امور اتفاقی، دارای انواع مخصوص به خود هستند، پس از توضیح در این باره که امور اتفاقی در قانون آیین دادرسی مدنی چیست، در ادامه مقاله قصد داریم تا انواع امور اتفاقی را از منظر قانون فوق الذکر مورد بررسی قرار داده و سپس، قواعد مخصوص به هریک را بگوییم.
یکی از پرسش های رایج پیرامون امور اتفاقی، مبتنی بر این است که انواع امور اتفاقی در قانون آیین دادرسی مدنی چیست؟ لذا در این بخش از مقاله، قصد داریم با مراجعه به قانون، به پرسش فوق الذکر، پاسخ دهیم و بگوییم که انواع امور اتفاقی در قانون آیین دادرسی مدنی چیست. انواع این امور عبارتند از:
تامین خواسته: قراری است که به منظور حفظ خواسته، در مواقعی که بیم از بین رفتن قطعی یا احتمالی آن وجود دارد، درخواست می گردد.
ورود شخص ثالث: ورود شخص ثالث، دعوایی است که توسط شخص ثالثی که خود را در برنده شدن دعوای اصلی، توسط خواهان یا خوانده، ذی نفع دانسته یا مستقلا برای خود، حقی قائل شده، تا قبل از ختم دادرسی دعوای اصلی میان خواهان و خوانده، اقامه می گردد.
جلب شخص ثالث: دعوایی است که خواهان یا خوانده دعوا، علیه شخص ثالثی، مطرح می نمایند که حضور او را در دعوا، برای روشن شدن نتیجه دعوا، ضرورت دیده اند.
دعوای متقابل: دعوایی است که در جریان دعوای اصلی، خوانده علیه خواهان و در مقابل ادعای او، اقدام به طرح آن می نماید.
اخذ تامین از اتباع خارجی: در مواردی اعمال می شود که یک تبعه خارجی، خواهان اصلی دعوا باشد یا به عنوان یک شخص ثالث، به دعوای اصلی، ورود داشته باشد. البته این تامین، صرفا در صورت درخواست خوانده، اخذ خواهد شد.
یکی از قرارهای تامین مورد پیش بینی قانون گذار در قانون آیین دادرسی مدنی که در راستای حفظ و جلوگیری از، از دست رفتن خواسته یا آنچه مدعی، صدور حکم در خصوص آن را از دادگاه تقاضا می کند، پیش بینی شده است، قرار تامین خواسته است که مواد 108 تا 120 قانون آیین دادرسی مدنی، به آن، اختصاص داده شده است.
گاهی، خواهان، بیم از دست رفتن خواسته خود، به واسطه فروش آن یا پنهان کردن و انقال دادن آن، توسط خوانده دعوا را دارد و در چنین شرایطی، در هر مرحله از دادرسی و تا پیش از صدور رای قطعی، از دادگاه، تقاضای صدور قرار تامین خواسته را می نماید تا بدین ترتیب، خواسته خود را که در معرض از بین رفتن قطعی یا احتمالی است، محفوظ نگاه دارد.
مقصود از تامین در قانون آیین دادرسی مدنی، توقیف کردن اموال، اعم از اموال منقول یا غیر منقول می باشد و مقصود از قرار تامین خواسته، قراری است که به موجب دادخواست خواهان از دادگاه، برای حفظ و تامین خواسته مورد تقاضای خواهان و پس از بررسی شرایط قانونی صدور قرار تامین خواسته، توسط دادگاه، صادر شده و بر مبنای آن، در مواردی که خواسته، عین معین است، عین معین، توقیف و در مواردی که خواسته عین معین نیست یا عین معین است اما، امکان توقیف آن، وجود ندارد، به میزان قیمت آن، از اموال خوانده، توقیف می گردد.
در شرایطی که دعوا، مستند به سند رسمی، مانند سند نکاحیه یا سند رسمی ملک باشد یا خواسته، در معرض تضییع و تفریط باشد یا خواسته یکی از اوراق تجاری، نظیر چک و سفته واخواست شده باشد، همچنین، در مواردی که خواهان، خسارت احتمالی ای که ممکن است به خوانده وارد آید را نقدا به حساب صندوق دادگستری واریز کند، دادگاه موظف و مکلف است که درخواست صدور قرار تامین خواسته را بپذیرد و آن را صادر کند.
یکی از انواع طواری دادرسی یا امور اتفاقی در قانون آیین دادرسی مدنی، دعوای ورود ثالث است که در جریان دعوای اصلی مطرح می گردد و قواعد و تشریفات مخصوص به خود را دارد که در این بخش از مقاله، قصد داریم تا معنا و قواعد و تشریفات آن را توضیح دهیم.
مقصود از دعوای ورود ثالث، در ماده 130 قانون آیین دادرسی مدنی، آمده است. این ماده، مقرر می دارد: "هرگاه، شخص ثالثی در موضوع دادرسی اصحاب دعوای اصلی، برای خود، مستقلا حقی قایل باشد و یا خود را در محق شدن یکی از‌طرفین ذی نفع بداند، می تواند تا وقتی که ختم دادرسی اعلام نشده است، وارد دعوا گردد..."
بر اساس این ماده، دعوای ورود ثالث، دعوایی است که تا قبل از ختم دادرسی دعوای اصلی میان خواهان و خوانده، از سوی شخص ثالثی که خود را در برنده شدن دعوای اصلی، توسط خواهان یا خوانده، ذی نفع دانسته یا مستقلا برای خود، حقی قائل شده، مطابق مراحل ثبت شکایت در دفاتر خدمات قضایی، اقامه می گردد و این دعوا، می تواند، علیه خوهان باشد یا علیه خوانده دعوای اصلی. از شرایط دعوای ورود ثالث، این است که با دعوای اصلی، وحدت منشا و ارتباط کامل داشته باشد و با هدف ایجاد تاخیر در روند رسیدگی و با تبانی با یکی از اصحاب دعوا، مطرح نگردد.
از دیگر انواع امور اتفاقی در قانون آیین دادرسی مدنی که در بخش دعاوی طاری کتاب آیین دادرسی مدنی، توضیح داده شده است، دعوای جلب ثالث می باشد که در این بخش از محتوا، قصد داریم با مراجعه به قانون آیین دادرسی مدنی تعریف کرده و شرایط و قواعد آن را توضیح دهیم.
ماده 135 قانون آیین دادرسی مدنی، در خصوص دعوای جلب ثالث، مقرر می دارد : « هریک از اصحاب دعوا که جلب شخص ثالثی را لازم بداند، می تواند ... از دادگاه، درخواست جلب او را بنماید... » بر اساس این ماده، می توان گفت، دعوای جلب ثالث، دعوایی است که خواهان یا خوانده دعوا، علیه شخص ثالثی، مطرح می نمایند که حضور او را در دعوا، برای روشن شدن نتیجه دعوا، ضرورت دیده اند.
نظیر دعاوی ای مانند خلع ید که در آن، خواهان، به علت ادعای خوانده، مبنی بر اینکه ملک را از شخص دیگری، خریده است، اقدام به طرح دعوا، علیه ثالث که فروشنده ملک بوده می نماید تا او نیز محکوم گردد و از شرایط طرح این دعوا، می توان به وحدت منشا و ارتباط کامل داشتن با دعوای اصلی اشاره کرد و اینکه، تا پایان اولین جلسه دادرسی، باید مطرح گردد و حداکثر، ظرف سه روز از تاریخ آن جلسه، دادخواست آن، علیه ثالث، ثبت شده و دعوا علیه ثالث، اقامه گردد.
دعوای متقابل، از دیگر انواع دعاوی طاری یا امور اتفاقی پیش بینی شده در قانون آیین دادرسی مدنی می باشد که تعریف و قواعد مخصوص به خود را دارد که در این بخش از مقاله، قصد داریم تا بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی، به تعریف و توضیح قواعد آن بپردازیم.
دعوای متقابل، در ماده 1401 قانون آیین دادرسی مدنی، پیش بینی شده است. این ماده، مقرر می دارد: « خوانده می تواند، در مقابل ادعای خواهان، اقامه دعوا نماید. چنین دعوایی ... دعوای متقابل نامیده شده ...» بنابراین، چنانچه در جریان دعوای اصلی، خوانده علیه خواهان و در مقابل ادعای او، اقدام به طرح دعوا نماید، به این دعوا، دعوای متقابل می گویند.
از جمله شرایطی که برای طرح دعوای متقابل وجود دارد، علاوه بر شرایط عمومی دعاوی طاری که وحدت منشا و ارتباط کامل داشتن با دعوای اصلی است، می توان به شرایط اختصاصی این دعوا که مطرح شدن آن، تا پایان اولین جلسه دادرسی، اشاره کرد.
یکی از موارد مورد پیش بینی قانون گذار در قانون آیین دادرسی مدنی که مواد 144 تا 148 این قانون، به آن اختصاص داده شده است، مساله اخذ تامین از اتباع دولت های خارجی می باشد و این امر، یک الزام بوده، مگر اینکه موارد مورد استثنا قانون گذار، وجود داشته باشد.
مستفاد از ماده 144 قانون آیین دادرسی مدنی، چنانچه اتباع خارجی، خواهان اصلی یک دعوا باشند یا به عنوان یک شخص ثالث، یعنی در دعوای طاری، ورود ثالث به دعوای اصلی داشته باشند، در صورت درخواست طرف دعوا، باید بابت خسارات احتمالی، هزینه دادرسی و حق الوکاله وکیل، تامین مناسب به دادگاه بدهند.
اخذ تامین از اتباع خارجی، تنها در صورت درخواست طرف دعوایی که تبعه ایران است و تا پیش از پایان اولین جلسه دادرسی، مجاز می باشد و استثنائات این امر، در مواردی که اتباع خارجی، خواهان هستند، در مواردی است که در کشور آن تبعه خارجی، اتباع ایرانی، از دادن تامین، معاف باشند یا دعوای اتباع خارجی که خواهان هستند، در خصوص برات، سفته و چک باشد یا اتباع خارجی، خواهان دعوای متقابل باشد یا دعوای او، مستند به سنند رسمی باشد.
بنابراین مقصود از امور اتفاقی در قانون آیین دادرسی مدنی، پدیده هایی هستند که معمولا، بدون اینکه انتظار آن ها برود، در جریان دادرسی یا در خصوص ادله و غیر آن، ظهور و بروز پیدا می کنند و دادگاه، صادر کردن رای قاطع دعوا را موکول به مشخص شدن نتیجه آن ها می نماید. ورود شخص ثالث یا جلب آن، از انواع امور اتفاقی هستند. امیدوارم از محتوای مسائل حقوقی نهایت استفاده را برده باشید و برای کسانی که دچار مشکل حقوقی هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم .
