از جمله حقوق مالی است که به موجب عقد نکاح به مالکیت زن در آمده، به نحوی که حتی پس از فوت شوهر از ماترک وی قابل مطالبه است. مهریه انواع و اقسامی دارد که بر اساس شرط استطاعت به مهریه عندالاستطاعه و عندالمطالبه تقسیم میشود و از نظر تعیین مهر در نکاح به مهرالمثل، مهرالمتعه، مهرالمسمی و مهرالسنه تقسیم میشود.
مهر السنه: منظور از مهرالسنه مهریه حضرت فاطمه زهراست که 500 درهم می‌باشد و از انجایی که رسول خدا(ص) آن را برای کلیه زنان و دخترانش تعیین می‌نمود ، از آن تعبیر به مهرالسنه میشود.
مهر المسمی: مهری است که در عقد ازدواج از آن اسم برده میشود و عبارت است از میزان مالی که به عنوان مهر در عقد نکاح ذکر میشود و مورد توافق زوجین قرار میگیرد.البته نکته قابل توجه این است که زن فقط می‌تواند برای دریافت 110 سکه مرد را به پرداخت مهریه جلب کند و از ضمانت اجرا‌های قانون اجرای محکومیت‌های مالی بهره بگیرد.
مهر المثل: زن و شوهر می توانند در عقد نکاح مهر را تعیین نکنند و پس از وقوع عقد با توافق مهر را معیین کنند.
چنانچه قبل از تعیین مهر نزدیکی صورت بگیرد، زن مستحق مهر المثل است و منظور از مهر المثل مالی است که با در نهظر گرفتن وضعیت خانوادگی و حال نزدیکان زوجه تعیین میشود و اینکه مهریه زن هایی مشابه زوجه به لحاظ موقعیت شغلی و خانوادگی چگونه مهری باشد ملاک عمل قرار میگیرد.
در صورتی که عقد نکاح به درستی منعقد نشده باشد و یا شرایط لازم برای انعقاد را نداشته باشد و زن هم از این قضیه اطلاع نداشته باشد و با مرد، نزدیکی کند، مهرالمثل به او تعلق خواهد گرفت.
مورد دومی که زن مهرالمثل دریافت می‌کند، این است که مهریه‌ای که در عقدنامه مشخص شده باشد، معلوم نباشد و یا ارزش مادی نداشته باشد که در ماده 1100 این نکته به روشنی بیان شده است: «در صورتی مهرالمسمی مجهول باشد یا مالیت نداشته باشد یا ملک غیر باشد در صورت اول و دوم زن مستحق مهرالمثل خواهد بود.
به بیان دیگر مهرالمثل میزانه مهریه ای است که با توجه به شرایط جامعه و عرف و عادات و نیز با در نظر گرفتن ویژگی های زن مانند سن ، زیبایی ، میزان تحصیلات ، وضعیت اجتماعی و خانوادگی زن تعیین میشود.
ازطرفی اگر زن و مرد در زمان عقد مهریه را تعیین کرده باشند ولی مهریه به جهتی از جهات مانند نامشروع بودن یا مالیات نداشتن باطل اعلام میشود. مانند مهریه قرار دادن مشروبات الکلی و آلات و ادوات قمار، در حالی که نزدکی بین زن و مرد رخ داده باشد در این صورت مستحق مهر المثل است.
مهر المتعه: اگر در عقد نکاح مهر تعیین نشود و زوج بخواهد که زوجه را قبل از نزدیکی طلاق دهد باید مقداری را به عنوان مهر تعیین کند و به زوج پرداخت نماید.
این مبلغ بستگی به وضعیت مالی زوج دارد. بنابراین تعیین میزان مهر المثل به وضعیت خانوادگی زوجه و مهرالمتعه به وضعیت مالی زوج بستگی دارد. این مهر متعلق به نکاح دائم است و در عقد نکاح موقت وجود ندارد و این مهریه هم فقط در صورت طلاق به زوجه تعلق میگیرد و در صورت فوت شوهر و رخ ندادن نزدیکی این مهر به زن تعلق نمیگیرد.
به معنی هنگام مطالبه است و مهریه عندالمطالبه مهریه‌ای است که زن هر زمان که آن را مطالبه کند مرد باید آن را بپردازد و در صورتی که مرد آن را نپردازد می‌تواند از مراجع قانونی برای مطالبه آن اقدام کند و حتی در صورتی که مرد واقعا استطاعت مالی نداشته باشد، و ادعای اعسار ( ناتوانی ) از پرداخت مهریه او اثبات شود، ضمانت اجرا‌هایی وجود دارد که زن می‌تواند با استناد به آن مرد را ملزم به پرداخت مهریه کند.
به معنی هنگام توانایی است و این توانایی در این جا به معنی توانایی مالی است و مهریه عندالاستطاعه، مهریه‌ای است که مرد هر زمان که توانایی مالی داشته باشد ملزم به پرداخت آن است. در مهریه عندالاستطاعه زن، باید استطاعت و توانایی مرد را اثبات کند. هر دو نوع مهریه، عندالاستطاعه و عندالمطالبه قابل دریافت و از دیون ممتاز است و مرد به هیچ وجه نمی‌تواند از پرداخت آن شانه خالی کند، مگر این که خود زن تصمیم به بخشیدن مهریه بگیرد و آن را بذل و بخشش کند.
در گذشته، در صورتی که مهریه زن عندالمطالبه بود، و مرد به هر دلیل، از جمله عدم توانایی مالی آن را پرداخت نمی‌کرد، زن می‌توانست او را به زندان محکوم کند و در مورد مهریه‌های عندالاستطاعه، مرد تنها در صورتی به زندان می‌افتاد که توانایی پرداخت مهریه را داشت، اما از پرداخت آن امتناع می‌کرد، اما امروزه، طبق بخشنامه اصلاحیه بند (ج) ماده 18 آیین نامه نحوهٔ اجرای محکومیت‌های مالی، مهریه چه عندالاستطاعه باشد چه عندالمطالبه، امکان به زندان انداختن مرد به دلیل عدم توانایی مالی برای پرداخت مهریه وجود ندارد و تنها در صورتی می‌توان او را به زندان محکوم کرد که علی رغم توانایی مالی، از پرداخت آن خودداری کند. در این بحث از مباحث حقوقی شرایط و انواع مهریه را برایتان تشریح کردیم . امیدواریم که برایتان مفید واقع شود.
