انواع گیربکس یا جعبه دنده خودرو

به گزارش سایت خبری ساعد نیوز،وظیفه گیربکس یا جعبه دنده انتقال دور موتور با نسبتهای گوناگون و رساندن آن به خطوط انتقال و میل گاردان در خودروهای دیفرانسیل عقب یا مستقیماً به دیفرانسیل در خودروهای دیفرانسیل جلو است. سیستم گیربکسی انتقال قدرت رامی توان به دو گروه گیربکس دستی و گیربکس اتوماتیک تقسیم بندی کرد.سیستم انتقال قدرت دستی در حالت انتقال مستقیم بازدهی در حدود ۹۸% ولی در دنده های با نسبت انتقال پایین تر بازده به حدود ۹۰% می رسد. چون بیشترین زمان استفاده از اتومبیل، گیربکس در حالت انتقال مستقیم قدرت است، بنابراین باتوجه به این مورد و هزینه اولیه به نسبت کمتر این سیستم گیربکسی، هنوز استفاده از آنها در اکثر اتومبیلها مورد توجه است. از سیستم انتقال اتوماتیک بیشتر در اتومبیلهای گران قیمت تر و با کلاس تر استفاده می شود چرا که با توجه به عملکرد ساده تر آن برای راننده، هزینه ساخت آن نیز بیشتر است. علاوه بر دو نوع فوق، امروزه استفاده از نسل جدیدی از سیستم انتقال قدرت بنام سیستم انتقال قدرت پیوسته متغیر (CVT) نیز مورد توجه طراحان خودروها قرار گرفته است.

اس ترونیک

گیربکس S Tronic یک جعبه دنده ترکیبی اتوماتیک الکترونیکی با قابلیت تعویض دنده دستی میباشد که به کمک یک کلاچ دوگانه تعبیه شده در ورودی آن عمل تعویض دنده را تسریع میبخشد و همچنین راندمان بالا و کاهش چشمگیر مصرف سوخت را هم به همراه دارد. این نوع گیربکس یعنی S Tronic در اختیار کمپانی آئودی بوده و در محصولات مختلف آئودی استفاه میشود.

استپ ترونیک

استپ ترونیک یکی از گیربکس های اتوماتیک الکترونیکی تولید شده توسط بی ام و میباشد .تعویض دنده اتوماتیک به همراه قابلیت تعویض دنده دستی و مجهز به سیستم های کنترلی الکترونیکی اساس کار استپ ترونیک را شکل داده اند که با حرکت اهرم دسته دنده به سمت چپ قابلیت تعویض دنده دستی جعبه دنده و با حرکت آن به سمت راست هم وضعیت تعویض دنده اتوماتیک آن فعال می شود.

تیپ ترونیک

این نوع جعبه دنده همچنین به طور استاندارد به یک کامپیوتر برای درک بهتر شرایط موتور مجهز شده که در حالت تعویض دنده دستی برای جلوگیری از آسیب رسیدن به موتور و گیربکس در محدوده قرمز دور موتور به صورت خودکار اقدام به سبک کردن دنده می کند. عمل تعویض دنده دستی در خودروهای مختلف هم به صورت های متفاوت صورت می گیرد که تعویض دنده پی در پی توسط اهرم تعویض دنده و تعویض دنده دستی توسط پدال های تعبیه شده در پشت فرمان از رایج ترین راه های تعویض دنده دستی در این نوع گیربکس به شمار می روند.

تیپ ترونیک اس

تیپ ترونیک S در واقع نمونه ارتقا یافته گیربکس های اتوماتیک تیپ ترونیک با قابلیت تعویض دنده دستی هستند که به یک سیستم انطباقی با رفتار راننده و همچنین سیستم هوشمند تعویض دنده اتوماتیک در صورت عدم فعالیت راننده در تعویض دنده دستی در محدوده دور موتور قرمز پس از 8 ثانیه مجهز شده که با افزایش زمان لحظه ای تیپ ترونیک استاندارد به 8 ثانیه در مدل S تیپ ترونیک در شتاب گیری بهتر خودروهای اسپرت کمک فراوانی کرده است.

PDK

جعبه دنده اتوماتیک با قابلیت تعویض دنده دستی PDK در واقع حروف مخفف شده Porsche Doppel Kupplung است که توسط کمپانی آلمانی پورشه در 7 سرعته متوالی به همراه کلاچ دوگانه توسعه و ساخته شده که با سرعتی بالا و بدون وقفه در جریان انتقال قدرت عمل تعویض دنده را انجام می دهد که موجب شتاب بالا و کاهش مصرف سوخت و صد البته افزایش سطح رفاهی و کاهش کله زنی خودرو در هنگام تعویض دنده می شود. این نوع جعبه دنده نوعی از گیربکس های نیمه خودکار به شمار می روند که همانند جعبه دنده های دستی از مجموعه چند چرخ دنده تشکیل شده اند، با این تفاوت که از دو کلاچ برای قطع و وصل نیرو جهت درگیری چرخ دنده های زوج یا فرد استفاده می کنند و چرخ دنده های زوج و فرد به صورت مجزا بر روی دو محور مستقل و متفاوت قرار می گیرند. این سیستم در واقع دو جعبه دنده دستی مجزا با کلاچ های جداگانه هستند که کنار یکدیگر در یک محفظه واحد گنجانده شده اند و به عنوان یک سیستم یکپارچه انجام وظیفه می کنند. هر دو کلاچ به صورت هم مرکز و در راستای محور اصل خودشان در جعبه دنده قرار می گیرند و کلاچ اول با دنده های فرد و کلاچ دوم با چرخ دنده های زوج مجموعه ارتباط برقرار می کنند که با درگیر بودن دنده های فرد توسط کلاچ اول، دنده های زوج در حالت استندبای توسط کلاچ دوم برای تعویض دنده آماده می شوند تا در کسری از ثانیه و بدون ایجاد وقفه در خط انتقال قدرت، عمل تعویض دنده صورت گیرد.

CVT

هنگامی که در یک خودرو در شرایط عادی راننده اقدام به تعویض دنده می کند، در گیربکس موجب درگیر شدن دو چرخ دنده با اندازه و تعداد دندانه های متفاوت می شود که سبب بوجود آمدن ضریب دنده های گوناگون می شود و دور و گشتاور بر اساس این ضریب دنده از پیشرانه به چرخ ها منتقل می شود. این نحوه درگیری چرخ دنده ها در جعبه دنده های دستی کاربرد دارد که در مدل های اتوماتیک این نسبت دنده ها توسط درگیر شدن خورشیدی و قفسه و سیاره ای و چرخ دنده های رینگی بوجود می آید، اما در جعبه دنده های CVT دیگر خبری از چرخ دنده و خورشیدی و سیاره ای و... نسیت، بلکه اساس کار بر دوش دو پولی ورودی (محرک) و پولی خروجی (متحرک) و یک تسمه لاستیکی یا فلزی برای ارتباط این دو با یکدیگر است. این نوع سیستم تبدیل و انتقال قدرت به سرعت در حال رشد بوده و کارخانجاتی همچون رنو، نیسان، جنرال موتورز، فولکس واگن، میتسوبیشی و... در حال استفاده و تحقیق و توسعه این نوع سیستم انتقال قدرت هستند.
اساس کار این سیستم همانطور که گفته شد بر مبنای دو پولی مخروطی شکل با سطحی شیب دار و یک تسمه ارتباط دهنده است که بر روی هر محور دو پولی از دو صفحه متحرک زاویه دار تشکیل شده که توسط نیروی هیدرولیکی روغن یا نیروی گریز از مرکز به یکدیگر نزدیک یا از هم دور می شوند که موجب تبدیل دور ورودی از پیشرانه می شوند. در پولی محرک ورودی نیرو از پیشرانه اگر دو صفحه به یکدیگر نزدیک شود، قطر پولی افزایش یافته و قطر تمسه پیچیده شده به دور آن هم افزایش می یابد و در طرف دیگر با افزایش قطر پولی اول، صفحات پولی دوم از یکدیگر دور شده و قطر پولی باریک تر می شود که سبب گشتاور خروجی کم و دور خروجی زیاد برای خودرو می شود و بلعکس اگر قطر پولی محرک باریک تر و قطر پولی متحرک بیشتر شود، خودرو در لحظات اولیه حرکت قرار داشته و گشتاور خروجی بیشتر از دور خروجی می شود.
از مزایای استفاده از این سیستم هم می توان به کاهش مصرف سوخت تا 18 درصد نسبت به گیربکس های خودکار معمولی، انتقال روان تر و یکنواخت بدون وقفه قدرت موتور، کارایی دینامیکی بالاتر، شتاب گیری بهتر، کارکرد دائمی موتور در بهینه ترین دور موتور، اشاره کرد.

شیفت ترونیک

گیربکس های شیفت ترونیک یا تیپ ترونیک نوع خاصی از جعبه دنده ها به شمار نمی روند، بلکه به عنوان یک تکنولوژی برای تعویض دنده ها شناخته می شوند. در گیربکس های اتوماتیک شیفت ترونیک بر خلاف گیربکس های اتوماتیک معمولی این امکان در اختیار راننده قرار می گیرید تا توسط اهرم تعویض دنده یا پدال های تعبیه شده در پشت فرمان، دنده را به صورت دستی سبک یا سنگین کند.