برای رشد جنین و تامین سلامتی او، ویتامینها و مکملهای ضروری در دوران بارداری باید به اندازه کافی وجود داشته باشند. مادر باردار می تواند اکثرا این ویتامین ها را می توان از یک رژیم غذایی سالم تامین کند. گاهی نیز مصرف مکمل های ویتامین و مواد معدنی برای تامین سلامت مادر و جنین ضروری است. مصرف ویتامین ها در بارداری شامل مصرف ویتامین دی و آ است که در برنامه مراقبتهای دوران بارداری به آن توجه می شود. همچنین مصرف مواد معدنی مثل کلسیم و آهن و نیز اسیدفولیک در دوران بارداری از اهمیت خاصی برخوردار است.
انواع ویتامین A در بارداری
به طور کلی دو نوع ویتامین A وجود دارد که منابع آنها با یکدیگر متفاوت هستند. این تقسیم بندی به صورت زیر است:
- بتاکاروتن: این نوع ویتامین آ منشأ گیاهی دارد و مصرف این نوع از ویتامین A در دوران حاملگی هیچ مشکلی ندارد.
- رتینوئید: این ویتامین در زرده تخم مرغ، جگر و انواع مواد لبنیاتی وجود دارد. مصرف زیاد این نوع ویتامین آ می تواند به جنین صدمه بزند.
چرا در دوران بارداری به ویتامین A نیاز دارید؟
ویتامین A ویتامینی محلول در چربی است که در کبد ذخیره می شود. این ویتامین برای رشد اندام های جنین بسیار مهم است. برخی از این اندام ها شامل موارد زیر است:
- قلب
- ریه ها و دستگاه تنفسی
- کلیه ها
- چشم ها
- استخوان ها
- سیستم گردش خون
- سیستم اعصاب مرکزی
ویتامین A به ویژه برای زنانی که نزدیک زایمانشان هستند ضروری است، زیرا این ویتامین پس از زایمان به ترمیم بافت های بدن کمک می کند. ویتامین A همچنین به حفظ بینایی نرمال و طبیعی کمک می کند، با عفونت ها مبارزه می کند، از سیستم ایمنی بدن پشتیبانی می کند و به سوخت و ساز چربی نیز کمک می کند.
عوارض کمبود ویتامین A در دوره بارداری
کمبود ویتامین A در دوران بارداری یا بلافاصله بعد از تولد تاثیر مخربی بر رشد مغز جنین یا نوزاد دارد و ممکن است موجب بروز بیماری آلزایمر در سالمندی شود.محققان توصیه می کنند مادران باردار حتماً در دوره بارداری سیب زمینی، هویج و سبزیجات با برگ های سبز مصرف کنند.یافته ها نشان می دهد مراحل اولیه رشد بسیار حیاتی است چراکه بافت مغز برای ادامه زندگی فرد برنامه ریزی می شود.به گفته محققان بریتیش کلمبیا کانادا، تحقیق بر روی موش های مهندسی شده ژنتیکی اثبات می کند که مکمل های داده شده به موش های تازه متولدشده با میزان پایین ویتامین A می تواند در کُندکردن روند پیشرفت بیماری مغزی موثر باشد.
دکتر وی هونگ سانگ، سپرست تیم تحقیق، در این باره می گوید:«مطالعه ما به وضوح نشان می دهد که کمبود ویتامین A، حتی در اوایل بارداری، تاثیر مخربی بر رشد مغز دارد و تاثیر بلندمدت آن ممکن است موجب تسهیل بیماری آلزایمر در اواخر زندگی شود.»برای این تحقیق، سانگ با بررسی مطالعات قبلی، به ارتباط بین سطح پایین ویتامین A با مشکلات و نقایص شناختی پی برد.محققان تاثیر کمبود ویتامین A را در رحم و نوزاد موش مدل آلزایمر بررسی کردند. آنها دریافتند حتی کمبود نسبی ویتامین A هم موجب افزایش تولید آمیلوئید بتا می شود؛ پروتئینی که پلاک های را تشکیل می دهد که در نهایت موجب نابودی نورون ها در بیماری آلزایمر می شود.
در بارداری چقدر ویتامین A نیاز دارید؟
زنان در دوره های مختلف زندگی به مقادیر زیر از ویتامین A نیاز دارند:
- زنان غیرباردار: ۷۰۰ میکروگرم RAE در روز
- زنان باردار ۱۸ ساله و جوان تر: ۷۵۰ میکروگرم RAE در روز
- زنان باردار ۱۹ ساله و بزرگ تر: ۷۷۰ میکروگرم RAE در روز
- زنان شیرده ۱۸ ساله و جوان تر: ۱۲۰۰ میکروگرم RAE در روز
- زنان شیرده ۱۹ ساله و بزرگ تر: ۱۳۰۰ میکروگرم RAE در روز
همچنین لازم نیست هر روز دقیقاً همان مقدار توصیه شدهٔ ویتامین A را دریافت کنید. در عوض، هدفتان این باشد که میانگین ویتامین A مصرفی شما که طی چند روز یا یک هفته دریافت می کنید به اندازه ٔ مقدار توصیه شده باشد.
عوارض ویتامین آ در بارداری
در صورتی که مصرف ویتامین آ در بارداری زیاد باشد سلامت جنین در خطر خواهد بود. از جمله عوارض مصرف زیاد ویتامین آ برای جنین می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نقص جدی در قلب جنین
- نقص در نخاع جنین
- بروز نقص های مادرزادی در جنین
- جلوگیری از توسعه رگهای خونی در جنین به دلیل تاثیر ویتامین آ بر جنین
برای اینکه از عوارض ویتامین آ در بارداری در امان باشید، باید حتما مقدار ویتامین آ مصنوعی که روی بسته بندی مواد غذایی است را بخوانید. در بارداری دوقلویی یا چندقلویی برای اینکه که کمتر یا بیشتر از حد مجاز از این ویتامین استفاده نشود، حتما باید در مورد میزان مصرف ویتامین آ با پزشک خود مشورت کنید.
منابع غذایی ویتامین آ
ویتامین آ توسط بدن تولید نمی شود ولی عموما از طریق تغذیه مقدار مورد نیاز آن تأمین می شود؛ در صورتی که کمبود آن شدید بود و با تغییر رژیم غذایی نیاز آن برطرف نمی شد، از مکمل های آن استفاده کنید. در اینجا به برخی از منابع ویتامین آ از میان خوراکی ها اشاره خواهیم کرد:
- میوه ها و سبزیجات (خصوصا سبزیجات برگ دار) بهترین منابع ویتامین آ هستند؛ برای مثال مصرف روزانه ی هویج شما را از ویتامین آ بی نیاز خواهد کرد.
- روغن ماهی منبع غنی ویتامین آ است؛ مقدار ویتامین آ موجود در ماهی آنقدر زیاد است که حتی قرص ها و مکمل های این ویتامین را از روغن ماهی تهیه می کنند؛ روغن جگر ماهی کاد منبع خوبی برای ویتامین آ است و در سنین بالا هم از مشکلات قلبی جلوگیری خواهد کرد.
- گوشت گاو، گوساله یا مرغ و مخصوصا جگر که حاوی بالاترین میزان ویتامین آ است منابع غنی این ویتامین هستند و آنتی بادی نیز تولید می کنند.
- تخم مرغ و شیر نیز از مواد غذایی هستند که در تأمین ویتامین آ به شما کمک خواهد کرد.
- برگ زرد آلو؛ زردآلوی خشک شده علاوه بر طعم دلپذیر خود حاوی ویتامین های مختلفی از جمله ویتامین آ است.
- میوه هایی همچون طالبی و هندوانه منبع خوبی برای ویتامین آ در فصل تابستان هستند. این میوه ها سرشار از مواد مغذی و آنتی اکسیدان ها و به ویژه ویتامین آ هستند. مصرف آن ها در تابستان تشنگی را برطرف می کند و در میان مادران باردار از میوه های محبوب به شمار می آید.
عوارض و خطرات کم تحرکی در بارداری
