دیفن هیدرامین (Diphenhydramine) یک آنتی هیستامین است که اثرات هیستامین شیمیایی طبیعی در بدن را می کاهد و در درمان علائم آلرژی، سرماخوردگی و تب یونجه مؤثر است. هیستامین علائمی مانند عطسه، خارش، آبریزش چشم و آبریزش بینی ایجاد می کند. دیفن هیدرامین برای درمان عطسه، آبریزش بینی و چشم، کهیر، بثورات پوستی، خارش و سایر علائم سرماخوردگی همچنین برای درمان بیماری های حرکتی، ایجاد خواب و درمان علامتی بیماری پارکینسون و واکنش های اکستراپیرامیدال هم استفاده می شود. دیفن هیدرامین در پیشگیری و درمان حالت تهوع، استفراغ و گیجی ناشی از مسافرت یا حرکت، افزایش آرامش و درمان کم خوابی نیز کاربرد دارد.دیفن هیدرامین کامپاند نوع دیگر از دیفن هیدرامین است که دارای آمونیم کلرید است در حالی که دیفن هیدرامین ساده آمونیم کلرید ندارد. دیفن هیدرامین کمپاند برای از بین بردن سرفه با خلط بسیار مؤثر است. دیفن هیدرامین کامپاند به علت قوی بودن، برای درمان کودکان تجویز نمی شود ولی استفاده دیفن هیدرامین ساده در کودکان بزرگ تر از دو سال با تجویز پزشک منعی ندارد.
موارد مصرف دیفن هیدرامین
دیفن هیدرامین در درمان علائم آلرژی، سرماخوردگی رینیت آلرژیک، رینیت وازوموتور و تب یونجه مؤثر است. دیفن هیدرامین برای درمان عطسه، آبریزش بینی، آبریزش چشم، کهیر، بثورات پوستی، خارش و سایر علائم سرماخوردگی همچنین برای درمان بیماری های حرکتی، ایجاد خواب و درمان علامتی بیماری پارکینسون و واکنش های اکستراپیرامیدال هم استفاده می شود. دیفن هیدرامین در پیشگیری و درمان حالت تهوع، استفراغ و گیجی ناشی از مسافرت یا حرکت، افزایش آرامش و درمان کم خوابی نیز کاربرد دارد.
عوارض مصرف دیفن هیدرامین
دیفن هیدرامین ممکن است باعث سرگیجه یا خواب آلودگی شود. اگر فرد بعد از مصرف دیفن هیدرامین احساس سرگیجه یا خواب آلودگی می کند باید از رانندگی، کار با ماشین آلات یا انجام فعالیت هایی که نیاز به هوشیاری دارند پرهیز کند. در زمان مصرف دیفن هیدرامین باید مصرف (نوشیدن) الکل اجتناب کرد زیرا الکل ممکن است خواب آلودگی و سرگیجه را افزایش دهد.
- دیفن هیدرامین را نباید به کودکان زیر دو سال داد.
- مصرف شربت دیفن هیدرامین برای کودکان بالای دو سال و با تجویز پزشک بلامانع است.
- از دیفن هیدرامین برای خواباندن کودکان یا تنظیم خواب نباید استفاده شود.
- استفاده نادرست و بدون تجویز پزشک از داروی ضد سرفه و داروهای سرماخوردگی در کودکان بسیار کوچک ممکن است موجب مرگ در آنان شود.
- در حین مصرف دیفن هیدرامین باید از قرارگیری در جای گرم و در معرض نور مستقیم خورشید پرهیز کرد.
- دیفن هیدرامین سرفه های ناشی از آسم، سیگار کشیدن و آمفیزم را درمان نمی کند و برای سرفه های همراه با خلط زیاد نباید استفاده شود.
- کودکان نسبت به عوارض دیفن هیدرامین حساس تر هستند همچنین داروی دیفن هیدرامین در نوجوانان ممکن است موجب هیجان شود. برای مصرف شربت دیفن هیدرامین در کودکان زیر ۱۲ باید حتماً با تجویز و دستور دکتر اطفال باشد.
مصرف بیش از حد یا اوردوز دیفن هیدرامین
مصرف بیش از اندازه داروی دیفن هیدرامین باعث بروز علائمی مانند خواب آلودگی شدید، تشنج و گشادی مردمک چشم می شود. در کودکان، تغییرات خلق، بی قراری، حساسیت پذیری و هذیان قبل از خواب آلودگی رخ دهد. در صورت مصرف بیش از احد داروی دیفن هیدرامین و عوارض تنفسی شدید در فرد باید سریعاً به پزشک مراجعه کرد یا با با اورژانس تماس گرفت.
در صورت فراموش کردن مصرف دیفن هیدرامین چه اتفاقی می افتد؟
هیچ گاه دو دوز دیفن هیدرامین را به طور همزمان نباید استفاده کرد. اگر برای کمک به خواب دیفن هیدرامین مصرف می شود و فرد فراموش کرده است که آن را قبل از خواب مصرف کند، باید از دوز فراموش شده صرف نظر کرده و در شب بعدی آن را مصرف کند. اگر فرد دیفن هیدرامین را برای سرفه و سرماخوردگی مصرف می کند و مصرف یک دوز آن را فراموش کرده در صورت نیاز و به منظور کاهش و درمان علائمی از جمله سرفه و سرماخوردگی می تواند آن را مصرف کند.
مصرف دیفن هیدرامین در بارداری و شیردهی
معمولاً مصرف دیفن هیدرامین در دوران بارداری، به دلیل کافی نبودن اطلاعات برای اطمینان از بی خطر بودن مصرف آن در بارداری، توصیه نمی شود. در صورت مصرف دیفن هیدرامین در اواخر دوران بارداری ممکن است نوزاد با بعضی از عوارض جانبی به دنیا بیاید. اگر مادر باردار دچار سرفه یا سرماخوردگی شد می تواند با استراحت، نوشیدن مایعات فراوان و مصرف مسکن های روزمره مانند استامینوفن علائم بیماری را کاهش داده و درمان کند. مصرف دیفن هیدرامین در دوران شیردهی توصیه نمی شود زیرا مقدار کمی از این دارو وارد شیر مادر شده و ممکن است به نوزاد آسیب برساند همچنین میزان تولید شیر مادر را می کاهد.
چه داروهای دیگری بر دیفن هیدرامین تأثیر می گذارند؟
اگر از داروهای دیگری مانند داروهای تجویزی یا داروهای بدون نسخه، ویتامین ها و محصولات گیاهی استفاده می کنید ، قبل از استفاده از این دارو با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید. برخی داروها در صورت استفاده همزمان می توانند عوارض ناخواسته یا خطرناکی ایجاد کنند. همه تداخلات احتمالی در این مقاله ذکر نشده است. این احتمال وجود دارد که مصرف این دارو با داروهای دیگری که باعث خواب آلودگی یا کند شدن تنفس می شوند، این عوارض را بدتر کند. قبل از مصرف دیفن هیدرامین با قرص خواب، داروهای ضد درد مخدر، شل کننده عضلات یا داروهای ضد اضطراب، افسردگی یا تشنج از پزشک خود مشورت بگیرید.
هشدارها و نکات قابل توصیه دیفن هیدرامین
- ممکن است موجب تضعیف و رخوت در سیستم عصبی مرکزی شود، که می تواند باعث اختلال در رانندگی یا کارکرد با دستگاه های سنگین شود.
- ممکن است اثرات سایر خواب آورها نظیر الکل را تقویت کند.
- در بیماران مبتلا به گلوکوم با زاویه بسته، هیپرتروفی پروستات، زخم معده ، انسداد دریچه معده به روده ، اختلال عملکرد تیروئید با احتیاط مصرف شود.
- بیماران سالخورده: داروهای پر خطر برای این گروه سنی باید با احتیاط مصرف شود؛ زیرا ممکن است خطر افتادن و بروز عوارض آنتی کولینرژیک را افزایش دهد. ممکن است باعث بدتر شدن شرایط موجود در مجاری تحتانی سیستم ادراری و یا هیپرپلازی خوش خیم پروستات شود؛ استفاده از این دارو در این گروه ممکن است در شرایط خاص مناسب باشد ولی برای درمان بی خوابی توصیه نمی شود، زیرا تحمل به وجود می آید و خطر عوارض آنتی کولینرژیک نیز افزایش می یابد.
- برای بیماری حرکت ، دیفن هیدرامین را 30 دقيقه قبل از قرار گرفتن در وضعيتي متفاوت (مانند رانندگی طولانی، مسافرت با هواپیما یا قایق، وسایل تفریحی پارک و غیره) مصرف نمایید. مصرف دیفن هیدرامین را تا زمانی که بیماری حرکت دارید همراه با وعده های غذایی و قبل از خواب ادامه دهید.
- به عنوان خواب آور، دیفن هیدرامین را 30 دقیقه قبل از خواب مصرف کنید.
- اگر علائم شما پس از 7 روز درمان بهبود نیافت، یا اگر تب همراه با سردرد، سرفه یا بثورات پوست داشتید، با پزشک خود تماس بگیرید.
- این دارو می تواند نتایج آزمایشات حساسیت پوستی را تحت تاثیر قرار دهد. پزشک خود را از مصرف این دارو آگاه نمایید.
- دیفن هیدرامین را به کودک زیر سن 2 سال ندهید. همیشه قبل از دادن یک داروی ضد سرفه یا سرماخوردگی کودک، از پزشک سوال کنید. مرگ ناشی از استفاده نابجا از داروهای ضد سرفه و سرماخوردگی در بسیاری از کودکان ممکن است روی دهد.
- نباید از دیفن هیدرامین به عنوان داروی خواب آور در کودکان استفاده نمایید.
میزان، تاثیرات و مکانیزم اثر دیفن هیدرامین
