اردوغان برای نبرد با یونان مهیا شده است؟

علیرغم این که در معاهده لوزان تصریح شده است که باید از تسلیح این جزایر خودداری شود، ولی طرف یونانی به این اصل پایدار نمانده و بر تسلیح این جزایر بسیار تأکید دارد.

ساعدنیوز: در روزهای اخیر شاهد افزایش تنش ها میان ترکیه و یونان بوده ایم. چه مسائلی باعث شده است که تنش های دیپلماتیک میان یونان و ترکیه دوباره اوج بگیرد؟

علی حیدری: طی دو سال گذشته، ترکیه همه تلاشش را کرد تا روابطش با یونان را بهبود ببخشد و شرایط را طوری رقم بزند که بتواند در مدیترانه شرقی با فراغ بال سیاست های خودش را پیش ببرد. اما طرف یونانی طی دو سال گذشته، سیاست مثبت و درستی نداشته و هر بار که طرف ترکی فکر می کرد که می تواند روابطش با آتن را بهبود ببخشد، طرف یونانی با اقداماتی موجب دلسردی طرف مقابل می شد.

به طور مثال، وقتی بعد از چند دور مذاکرات سیاسی در آتن و آنکارا، زمانی که طرف ترکیه ای فکر می کرد وارد فاز عادی سازی روابط خواهد شد، طرف یونانی از کنگره آمریکا درخواست کرد تا فروش جنگنده های اف 16 را به ترکیه متوقف کند!

بحث تسریع تسلیح جزایر نزدیک به ترکیه توسط یونان نیز باعث نگرانی شدید طرف ترکیه ای شده است. علیرغم این که در معاهده لوزان تصریح شده است که باید از تسلیح این جزایر خودداری شود، ولی طرف یونانی به این اصل پایدار نمانده و بر تسلیح این جزایر بسیار تأکید دارد.

در اوایل هفته هم دیدیم که آقای هلوسی آکار وزیر دفاع ترکیه سوار بر جنگنده اف 16 مانووری را در مرزهای دو کشور انجام داد تا هشداری باشد برای طرف یونانی.

ساعدنیوز: هشدار شدیداللحن اردوغان به آتن درباره امکان حمله شبانه به یونان و یادآوری نبرد ازمیر و دوران آتاتورک، تا چه اندازه با وضعیت سیاسی و نظامی کنونی ترکیه تطابق دارد؟ آیا این امکان وجود دارد که اردوغان آینده سیاسی اش را با تسویه حساب با آتن گره بزند؟

علی حیدری: بحث هشداری که وجود داشت، یک چیز غیرمنتظره بود؛ چون اردوغان تا به حال علیه یک دولت از چنین لحنی استفاده نکرده و عمدتاً چنین لحنی را در رابطه با گروه های تروریستی، پ ک ک و اعوان و انصارش در شمال سوریه مورد استفاده قرار می داد. اما این که آقای اردوغان از چنین لحنی خطاب به یک دولت استفاده کند، این تهدید سنگینی است.

تصور من این است که تنش ها بیشتر خواهد شد و روند به هیچ وجه رو به بهبود نیست و ما در سربالایی تشدید تنش ها میان یونان و ترکیه قرار داریم. رویکرد مثبتی از خودشان نشان ندادند. اتفاقاتی که در چند وقت گذشته رخ داده است مایه وخامت اوضاع شده است. قفل راداری سامانه های موشکی یونان بر روی جنگنده های ترکیه ای کاملاً حاکی از شدت و حدت تنش ها فیمابین دو کشور است.

لااقل در شرایط فعلی نمی توانیم انتظار کاهش تنش ها را داشته باشیم. اما این که آقای اردوغان در مقطع فعلی قصد حمله به یونان را داشته باشد؛ شاید ما شاهد یک عملیات محدود نظامی در یکی از جزایری که در حال تسلیح است، باشیم! چون سابقه نداشته است که چنین تهدیدی مطرح شود.

در اوایل هفته هم دیدیم که آقای هلوسی آکار وزیر دفاع ترکیه سوار بر جنگنده اف 16 مانووری را در مرزهای دو کشور انجام داد تا هشداری باشد برای طرف یونانی. خب این دور از انتظار نیست که اگر این روند ادامه پیدا کند، شاهد یک تنش سنگین محدود بین دو کشور باشیم. خصوصاً این که شرایط نشان داده است که عملیاتی اینچنینی در خارج از مرزها به میزان محبوبیت عمومی حزب حاکم کمک کرده است.

افکار عمومی در ترکیه نسبت به یونان، دیدگاه های خاصی دارد که ناشی از دیدگاه های تاریخی است که اشغال بخشی از خاک ترکیه از سوی یونان و جنگ استقلال که منجر به بیرون ریختن نظامیان یونانیان شد، در ذهن عموم ترک ها وجود دارد.

ساعدنیوز: با توجه به حمایت تام و تمام آمریکا از یونان و نزدیک شدن اخیر ترکیه به مسکو، آیا امکان دارد که ترکیه در قبال وعده هایی ژئوپلوتیک و حتی اقتصادی از ناحیه مسکو برای تضعیف هر چه بیشتر آمریکا، به نیابت از مسکو وارد یک جنگ نیابتی در مدیترانه شود؟

علی حیدری: نه چنین چیزی امکان ندارد. ترکیه نشان داده است که سیاست خارجی مستقلی را دنبال می کند. برای کشور دیگری خودش را وارد چالش، بحران یا جنگ نخواهد کرد و هر آنچه که انجام خواهد داد، بر اساس منافع ملی خودش است.

اساساً روسیه دیگر برگی ندارد که بخواهد خرج کند و ترکیه را وارد مرحله جدید تنش با غرب کند. هر اتفاقی بیفتد از ناحیه ترکیه و تصمیمی خواهد بود که در آنکارا گرفته شده است.

ساعدنیوز: دیدگاه عمومی در داخل ترکیه نسبت به تنش میان ترکیه با یونان چگونه است؟ آیا اساساً اردوغان حمایت عمومی در مسأله جزایر محل نزاع را دارد؟ آیا جامعه ترکیه با توجه به تنش ها در شمال سوریه و تلفات اخیر ارتش ترکیه ظرفیت لازم برای بسیج افکار عمومی در وضعیت اقتصادی اسفبار کنونی برای حمایت از ارتش در جبهه مدیترانه را دارد؟

علی حیدری: وضعیت اقتصادی در ترکیه مناسب نیست اما این را باید در نظر بگیریم که افکار عمومی در ترکیه نسبت به یونان، دیدگاه های خاصی دارد که ناشی از دیدگاه های تاریخی است که اشغال بخشی از خاک ترکیه از سوی یونان و جنگ استقلال که منجر به بیرون ریختن نظامیان یونانیان شد، در ذهن عموم ترک ها وجود دارد.

مردم ترکیه نسبت به اقدامات یونان حساسیت هایی را دارند. خصوصاً بحث ملی گرایی در ترکیه جدی است و لااقل در بخشی از جامعه ترکیه، این بحث به صورتی جدی دنبال می شود. اما نمی توانیم به صورت قاطع بگوئیم که مردم ترکیه از جنگ جدید حمایت خواهند کرد؛ چرا که وضعیت اقتصادی این کشور مناسب نیست. مردم این کشور به خوبی می دانند که هر جنگی تبعات اقتصادی سنگین تری را برای کشور آغازکننده جنگ در پی می تواند داشته باشد.

به نظر می رسد که افکار عمومی ترکیه درباره یونان نگاه مثبتی ندارد، ولی درباره جنگ نمی توانیم با قاطعیت بگوئیم که افکار عمومی نگاه مثبتی به این مقوله دارد. درباره شمال سوریه و شمال عراق، این دیدگاه وجود داشت که پ ک ک و اعوان آن دست به عملیات های تروریستی می زنند و سال ها این عملیات ها در جریان بوده و همین تقابل، 40 هزار تلفات را از دو طرف در پی داشته است. به دلیل همین پیشینه تاریخی، ذهنیتی در مردم ترکیه نسبت به این موضوع شکل گرفته است که عملاً حامی اقدامات نظامی آقای اردوغان در این مناطق بود.

اما در مورد یونان، که ناتو و غرب را پشت سر خودش دارد، و یک کشور مسیحی است، کشورهای غربی طبیعتاً وقتی پای جنگ یک کشور مسلمان با یک کشور مسیحی در میان است، مشخص است که طرفدار کدام کشور خواهند بود؛ ضمن این که درباره درگیری احتمالی، قوانین ناتو در این باره مسکوت است و چیزی در این خصوص ذکر نشده است که اگر جنگی میان دو طرف عضو ناتو رخ داد، واکنش ناتو چه خواهد بود. همین موضوع باعث می شود که شرایط مبهمتر شود. اگر واضح این موضوع در قوانین ناتو مشخص شده بود، می توانستیم نسبت به درگیری ای که ممکن است به وجود بیاید، به صورت واضحتری نظر بدهیم. اما چون وضعیت مبهم است، و ترکیه هم اگر بخواهد اقدامی انجام دهد می تواند از این وضعیت به نفع خودش استفاده کند.

علی حیدری : احتضار سیاسی اردوغان و افول اقتصادی ترکیه