افسردگی آتیپیک زیرشاخه ای از افسردگی اساسی یا اختلال دیس تایمیک است که شامل چندین علامت خاص از جمله افزایش اشتها یا افزایش وزن، خواب آلودگی یا خواب زیاد، خستگی یا ضعف و خلق و خوی حساس می شود. اگر از این بیماری رنج می برید و یا نمی دانید چطور با آن کنار بیایید، در ادامه این مطلب همراه ما باشید تا علائم افسردگی آتیپیک، علل و راه های درمان آن را بررسی کنیم.
افسردگی آتیپیک یا غیرمعمول چیست؟
افسردگی معمولی باعث می شود شخص احساس غمگینی کند و از زندگی روزمره لذت نبرد. افسردگی با ویژگی های غیر معمول به حالتی از افسردگی اشاره دارد که در آن افراد هنگام مواجهه با رویدادهای لذت بخش، خلق و خوی بهتری را تجربه می کنند.این نوع از افسردگی متفاوت از نوع دیس تایمی است، که در آن بهبود خلق و خوی ناشی از موقعیت های مثبت معمولاً در افراد مبتلا ظاهر نمی شود.البته در واقع، نام اختلال افسردگی آتیپیک یا غیرمعمول اشتباه است. این اختلال اصلا غیر معمول نیست، بلکه دو برابر در زنان شایع تر از مردان است، مزمن تر و شروع آن زودهنگام تر از افسردگی مالیخولیایی است.افزایش خطر خودکشی و اختلالات اضطرابی در افسردگی غیر معمول وجود دارد. احتمال ابتلا به این نوع از افسردگی در بین بیمارانی که دچار دوقطبی نوع یک، دوقطبی نوع دو، سیکلوتیمیا و اختلال خلقی فصلی هستند، بیشتر است.
علل بروز افسردگی آتیپیک
اعتقاد بر این است که افسردگی نتیجه اختلال در عملکرد مدارهای مغزی است که خلق و خو را تنظیم می کند و به یک منطقه از مغز اجازه می دهد با منطقه دیگر ارتباط برقرار کند. سلول های عصبی موجود در این مدارها سیگنال ها را از طریق مواد شیمیایی مغز به نام انتقال دهنده های عصبی – مانند دوپامین، سروتونین و نوراپی نفرین، منتقل می کنند.در حالی که علت دقیق افسردگی ناشناخته است، عوامل خطر برای افسردگی وجود دارد، از جمله:
- سابقه خانوادگی افسردگی در آن بسیار موثر است.
- اتفاقاتی نظیر مرگ، طلاق، جدایی می تواند باعث آسیب پذیری اساسی در برابر افسردگی شود.
- تعارضات بین فردی و احساسات مرتبط مانند احساس گناه نیز منجر به این بیماری خواهد شد.
- هر نوع سوء استفاده جسمی، جنسی یا عاطفی می تواند بر بروز این بیماری موثر باشد.
- هر نوع رویداد مهم زندگی مانند جابجایی، تغییر یا از دست دادن شغل، فارغ التحصیلی، بازنشستگی یا انزوای اجتماعی در افرادی که آسیب پذیری بیولوژیکی در برابر افسردگی دارند.
- هر نوع بیماری جدی مانند سرطان، بیماری قلبی، سکته مغزی یا HIV و سوء مصرف مواد مخدر یا الکل نیز در آن موثر خواهند بود.
علائم افسردگی آتیپیک
یکی از ویژگی های اصلی افسردگی غیر معمول که آن را از افسردگی مالیخولیایی متمایز می کند، واکنش خلقی است. به عبارت دیگر، فرد مبتلا به افسردگی آتیپیک علائم خلق مثبت را در حضور یک اتفاق خوب از خود نشان می دهد.در افسردگی مالیخولیایی، تغییرات مثبت به ندرت باعث تغییر در خلق و خو می شود. علاوه بر این، افرادی که دچار افسردگی غیرمعمول هستند باید حداقل دو مورد از علائم زیر را به همراه واکنش خلقی از خود نشان دهند:
- افزایش اشتها و/یا افزایش وزن قابل توجه
- خواب آلودگی بیش از حد
- احساس سنگینی در بازوها یا پاها
- واکنش شدید و افزایش حساسیت به انتقاد یا طرد شدن، که منجر به اختلالات اجتماعی و کاری قابل توجه می شود.
این علائم با علائم افسردگی معمولی متفاوت است، که اغلب شامل از دست دادن اشتها و بی خوابی است. علاوه بر این، خلق و خوی افراد مبتلا به افسردگی معمولی، حتی در صورت بروز اتفاقات خوب، معمولاً بهبود نمی یابد. بنابراین، افراد مبتلا به افسردگی غیر معمول، علائم اصلی افسردگی را تجربه می کنند، مانند:
- احساس ناخوشی
- تغییر اشتها
- اشکال در خوابیدن
- تحریک پذیری
- خستگی
- اشکال در تمرکز
اما در کنار آنها علائم زیر را نیز ممکن است تجربه کنند.
- بهبود موقت خلق و خو پس از یک رویداد مثبت یا یک خبر خوشحال کننده
- افزایش اشتها و افزایش وزن
- بدن درد
- خوابیدن طولانی مدت در شب یا روز
علائم کمتر رایج عبارتند از:
- بیخوابی
- سردرد
- اختلالات اشتها
روش تشخیص افسردگی غیرمعمول
تشخیص افسردگی آتیپیک بر اساس ارزیابی علائم انجام می شود. پیش از معاینه توسط روانپزشک، بد نیست که پزشک خانواده وجود سایر بیماری های جسمی مانند اختلال تیروئید و کمبودهای ویتامینی مانند ویتامین D3 را رد کند. درمان یک بیماری زمینه ای می تواند خلق و خو را بهبود ببخشد و سایر علائم مرتبط با افسردگی را کاهش دهد.روانشناس و روانپزشک نیز می توانند با بررسی علائم، زندگی شخصی، تجربیات گذشته، داروهای فعلی، سابقه شخصی یا خانوادگی وجود این اختلال را تایید کنند. در صورتی که علائم بیمار با معیارهای تشخیصی ذکر شده در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) مطابقت داشته باشد (که در بالا ذکر شد)، اختلال تایید می شود.
کنار آمدن با افسردگی آتیپیک
اگر افسردگی آتیپیک باعث تداخل در فعالیت های روزانه شما شده است، با پزشک خود برای تهیه یک برنامه درمانی، که شامل دارو درمانی و روان درمانی باشد، می تواند شروع خوبی باشد. فراتر از آن، تغییر و اصلاح شیوه زندگی ممکن است به شما در تخفیف علائم افسردگی غیر معمول کنار آمدن بهتر با شرایط موجود کمک کند.
- تغذیه و ورزش را در اولویت های خود قرار دهید. تلاش برای پایبندی و رعایت رژیم غذایی سالم و برنامه ورزشی منظم باعث بهبود سلامت کلی فرد و کاهش علائم افسردگی آتیپیک می شود. ۵ روز در هفته و هر بار ۳۰-۶۰ دقیقه ورزش کنید.
- مراقبه ذهن آگاهی (mindfulness) و تنفس عمیق را تمرین کنید. تمرینات تنفس عمیق همراه با مراقبه ذهن آگاهی می تواند به شما کمک کند بدون واکنش به افکار و احساسات خود، از وجود آن ها آگاهی یابید.
- احساسات خود را در یک ژورنال بنویسید. روزنامه نگاری، یا نوشتن بیانی، ابزاری است که برای مقابله با افسردگی توصیه می شود. ایجاد عادت روزنامه نگاری، چه یه صورت روزانه و چه به صورت هفتگی، به شما کمک می کند تا احساسات خود را کشف کرده و بسیاری از تأثیرات منفی استرس ها را خنثی کنید.
- به دنبال پشتیبانی باشید. شاید مهم ترین کاری که می توانید برای مقابله با افسردگی و جلوگیری از انزوا انجام دهید، داشتن یک پشتیبانی اجتماعی قوی است. این کار می تواند با کمک اعضای خانواده و دوستان قابل اعتماد یا یک گروه پشتیبانی آنلاین افسردگی و یا حضوری باشد. شما می توانید احساسات و تجربیات خود را با این افراد به اشتراک بگذارید و با آن ها در ارتباط باشید.
درمان اختلال افسردگی آتیپیک
در واقع برای درمان افسردگی آتیپیک غالبا با مشاوره و روان درمانی میزان بهبودی تا اندازه ای افزایش خواهد یافت. اما در بسیاری از مواقع مشاهده شده است که روان درمانی نمی تواند افسردگی افراد را درمان کند و در این صورت از دارو درمانی برای درمان افسردگی این افراد استفاده می شود. در دارو درمانی از دارو های مناسبی استفاده می شود که می توانند با تاثیر بر فعالیت مغز بتوانند به نحوی حالات غم و اندوه را از بین برده و شادی را به فرد مبتلا برگردانند.معمولا مشاوران و روانشناسان تا جایی که در توان دارند خواستار این هستند که به روش های روان درمانی بتوانند اختلال افسردگی را درمان کنند اما اگر روان درمانی جواب ندهد به دارو درمانی روی خواهند آورد.به منظور درمان افسردگی و همچنین افسردگی آتیپیک از دارو های ضد افسردگی سه حلقوی، ضربه ی الکتریکی و نمک لیتیوم استفاده می شود. استفاده از ضربه ی الکتریکی برای مبتلایان به افسردگی عمیق که با خطر خودکشی رو به رو هستند در موارد خاص مفید گزارش شده است، اما استفاده ی مکرر آن به اختلال حافظه منجر می گردد.
دارو های سه حلقوی
از جمله دارو های سه حلقوی ایمی پرامین است که از بازجذب نورآدرنالین و سروتونین جلوگیری می کند. فلوکستین که فقط بر روی ناقل سروتونین موثر است، ربوکستین که به عنوان بازجذب کننده ی انتخابی نورآدرنالین عمل می کند، فنل زین بازدارنده آمینواکسید از که موجب بازداری آنزیم تجزیه کننده ی نورآدرنالین و سروتونین می شود. تمام این دارو ها سطح غلظت ناقل مونوآمین را در مغز افزایش می دهند و اثر درمانی آن ها پس از چند هفته ظاهر می شود.
سخن آخر در مبحث افسردگی آتیپیک
در انتها باید بیان شود که افسردگی آتیپیک در واقع نمونه ای از انواع افسردگی های خفیف به شمار می رود و به این دلیل بسیار مشاهده شده است که افرادی که به افسردگی آتیپیک مبتلا شده اند و پیش از تشدید بیماری خود به روانشناسان و مشاوران مراجعه کرده اند، توانسته اند به موقع به خود کمک کنند و در حقیقت با توجه به درمان به وسیله ی روش های روان درمانی به بهبودی دست یافته اند.بر این اساس بهترین و مناسب ترین روش برای درمان این بیماری ابتدا داشتن آگاهی از شرایط بیماری و همچنین در مرحله ی بعد مراجعه به روانشناسان و مشاوران جهت روان درمانی است. اما اگر روان درمانی جوابگو نباشد، افراد باید به دارو درمانی روی آورده و بتوانند بیماری خود که تشدید شده است را به طور کامل درمان کنند.
افسردگی ماسکه چیست و چه علائمی دارد؟
