آشنایی با جشن رنگ در هند

هولی ، جشن رنگ ها در هند

اگر به جشن های محلی کشورهای مختلف علاقه مند هستید، در جشنواره رنگ هند یا همان هولی ( Holi) شرکت کنید. جشنواره هولی برای به خاطر نگه داشتن پیروزی خوب بر بد برگزار شده و جشن گرفته می شود. این جشنواره نمادی از سوختن و نابودی دیو افسانه ای یعنی هولیکا است. همچنین لازم به ذکر است که این جشنواره به خاطر پرستش مخلصانه خدای نگهداری یعنی ویشنو ( Lord Vishnu ) در مذهب هیندو انجام داده می شود.

آشنایی با فستیوال هولی | holi festival

هولی یک جشن مهم بهاره است که هرسال توسط هندوها برگزار می شود؛ اگرچه، این روزها این فستیوال به خاطر رنگ های زیبا و شور و حالی که در حین آن جریان دارد، در قلب بیشتر مردم دنیا جا باز کرده و از محبوبیت قابل توجهی در جهان برخوردار است.

هولی در پایان زمستان جشن گرفته می شود؛ در آخرین ماه کامل از تقویم شمسی-قمری که در ادامه اش، بهار فرا می رسد. از آنجایی که این تقویم به ماه های قمری هم وابسته است، به طور دقیق نمی توان تاریخ آن را اعلام کرد؛ اما معمولا این فستیوال در ماه مارس برگزار می شود و گاهی نیز آن را در اواخر فوریه جشن می گیرند؛ هولی در سال 2019، در تاریخ 21 مارس برابر با اول فروردین ماه 98 آغاز می شود. هندوها این جشن را فرصتی برای خداحافظی از زمستان و سلام دادن به بهار می دانند؛ بهاری که خود مانند جشن هولی رنگارنگ و تماشایی ست.

البته برپایی جشن برای فرا رسیدن بهار، تنها یکی از بهانه های برگزاری هولی ست و پیروان آیین هندو با برگزاری این فستیوال هدف های متعددی را دنبال می کنند. مثلا در متون قرن 17 میلادی، از هولی به عنوان مراسمی برای برداشت خوب و پربارِ محصول یاد شده است. همچنین هولی برای بسیاری از هندوها، آغاز سال نو و فرصتی برای بهبود روابط با دیگران و پایان دادن به جدال ها و مخاصمه هاست.

در هولی چه می گذرد؟

برای آشنایی با هولی تنها کافی ست به عکس های این جشن نگاه کنیم و اینگونه تا حدودی با شیوه برگزاری آن آشنا شویم. در این جشن رنگ ها و رنگ پاشیدن به یکدیگر مهمترین اتفاقی ست که رخ می دهد و به همین خاطر بیشتر مردم دنیا، این فستیوال را با نام جشن رنگ ها می شناسند؛ اما با همه این ها، رنگ بازی تمام آن چیزی نیست که به هولی معنا می بخشد. هندوها از روزها و حتا هفته ها قبل به پیشواز جشن هولی می روند و پودرهای رنگی می خرند و غذاهای خوشمزه تدارک می بینند و رنگ بازی را از روزها قبل آغاز می کنند. عده ای حتا به مناسبت هولی خانه تکانی می کنند و آلودگی را از اطراف شان می زدایند.

جشن هولی به صورت مرسوم در دو روز برگزار می شود؛ در عصر روز اول، بسیاری از هندوها به آتش بازی می پردازند و روز پس از آن، به مکان های پررفت و آمد می روند و به رنگ بازی مشغول می شوند. وقتی رنگ بازی و رقص و آوازهای میانش به پایان رسید، لباس تمیز و آراسته به تن می کنند و به دید و بازدید آشنایان شان می روند.

چرا جشن هولی؟

• فستیوال هولی یا همان جشن رنگ ها یکی از مهمترین جشن های جهانی شمرده می شود.
• جشن رنگ ها پر از مناظر زیبا و رنگارنگ است که چشم را مسحور خود می کنند.
• هولی جشنی ست باستانی و روایت های شنیدنی زیادی درباره پیدایش آن وجود دارد.
• امروزه در بسیاری از نقاط دنیا، هولی را جشن می گیرند و این مراسم طرفداران بی شماری دارد.
• به کمک هولی می توانید بیشتر با پیروان آیین هندو آشنا شوید.

در حقیقت این جشنواره را می توان جشنواره ی تابناک و درخشان نامید، چرا که رنگ های روشن و متنوعی در آن استفاده می شود٬ هندی ها معتقدند رنگ های روشن، شاد و گرم، زندگی بخش، نیروزا و نشاط آور است. اما درخصوص این که هولی از کجا آمده و چطور شکل گرفته، باورها، عقاید و روایت های متفاوتی وجود دارد. مانند بسیاری دیگر از جشن های آسیایی که اسطوره و افسانه های مختلفی دارند، ریشه های اسطوره ای و تاریخی هولی نیز بسیار با هم تفاوت دارند و خاستگاه های مختلفی برای شکل گیری این جشن، بیان می شود.

باور اول:

یکی از باورهای رایج و مورد قبول در بین اغلب مردم هند در مورد هولی این است که این واژه از هولیکا گرفته شده است و این جشن نیز به نوعی به همین هولیکا مربوط است. هولیکا خواهر شیطان صفت یک اهریمن هندو به نام هیرنیاکاشیپو است.هیرنیا از طرق نامشروع روی به جادو آورده و فناناپذیر شده بود. و از همه می خواست تا تنها او را پرستش کنند. در این میان، پسرش پرالادا از فرمانش سرپیچی می کرد و ویشنو، یکی از خدایگان معروف هندو را می پرستید. هیرنیا چندین بار تلاش کرد با تنبیه های سخت پسرش را به فرمانبرداری خود درآورد که شوربختانه پسر ناخلف بود و هیرنیا از این کار طرفی نمی بست.

در اینجا هولیکا وارد می شود و یک کلک قدیمی سوار می کند. او از قبل یک لباس محافظ در برابر آتش داشت. خودش به تنهایی آن را پوشید و به همراه پرالادا به میان آتشی عظیم رفت. پیش از آنکه سراغ نتیجه در آتش نشستن شاهزاده برویم، بد نیست به این نکته اشاره کنم که این در آتش رفتن یا از آتش گذشتن، کلا یک آیین فراگیر در ادبیات ایرانی - هندی است. در متون ایرانی با نام آزمون یا آیین «ور» شناخته می شود و برای راستی آزمایی یا اثبات درستکاری به کار برده می شده. در اینجا ویشنو به یاری پرالادا می آید و او را نجات می دهد و هولیکا را به همراه خواهرش هیرنیا نابود می کند. درست به همین دلیل است که جشن هولی، با برافروختن آتش در شب آغاز می شود. آتش نمادی است از پیروزی خیر بر شر. روز بعد از کشته شدن هولیکا، به عنوان جشن هولی گرامی داشته می شود؛ این یکی از باورهای مربوط به جشن هولی بود.

باور دوم:

باور رایج دیگری که بیشتر در میان هندی های نواحی شمالی متداول است، به کریشنا، یکی دیگر از خدایان محبوب هندو، مربوط می شود. کریشنا که خود پوستی تیره دارد از مادرش می پرسد چرا رادا که یک الهه بانو بوده تا این حد پوستش روشن است. مادر کریشنا بی درنگ حیلتی به او می آموزد و از او می خواهد به صورت رادا رنگ بپاشد و ببیند او به چه شکلی درخواهد آمد. کریشنا به صورت رادا، الهه بانوی محبوبش رنگ می پاشد و از همین جا آن ها زن و شوهر می شوند.جشن هولی نیز یادآور رنگ پاشی کریشنا به صورت همسرش است و از این روی گرامی داشته می شود.

جشنواره رنگ هند , وقت سفر

در عین حال هولی را جشن پایان زمستان و آغاز بهار نیز می دانند. به واقع آنچه عملا از هولی و تاریخچه آن باقی مانده، همین جشن آغاز بهار است. هولی برای بسیاری از هندوها، نوید آغاز سال جدید و جشن حاصلخیزی مجدد زمین به حساب می آید و با وجود اینکه در روزهای آغاز سال جدید به وفور یافت می شود اما از جمله روزهایی است که در تقویم رسمی این کشور به عنوان روز تعطیل مشخص شده است. البته اینطور نیست که سر و ته داستان هولی در تمامی مناطق با یک روز رنگ پاشی جمع شود؛ در برخی نقاط هند، این جشن حدود 50 روز مردم را درگیر خود می کند.

باورهای رایج دیگر در باب جشن هولی

خوشحالی برای برداشت محصول؛ اساسا جشن های مرتبط با زراعت و کشت در جوامع قدیمی نقشی غیرقابل انکار داشتند. هولی را عده ای به این دست مقولات هم مرتبط می سازند. وقتی عمده درآمدها از زمین و کشت باشد، طبیعتا سلوک های اجتماعی نیز رابطه نزدیکی با زمین و کشاورزی پیدا می کنند.از بین بردن مرزهای طبقاتی؛ حتی اگر شده برای یک نیمروز. برای اینکه بفهمیم واقعیت این مرزهای طبقاتی چیست لازم است کمی به عقب برگردیم.

اولین نشانه برگزاری جشن هولی به متونی از قرن هفتم میلادی بازمی گردد؛ زمانی که به گواهی تاریخ یکی از سفت و سخت ترین نظام های طبقاتی دنیا در هند اجرا می شده است. یکی از مهمترین وظایف دینی در آیین هندو پاسداشت سفت و سخت طبقه های اجتماعی است. مطابق متون دینی، راهبان در رأس طبقات اجتماعی یا به تعبیر هندوها «کاست»ها قرار دارند. بعد از آن شاهزادگان، در رتبه سوم صنعتگران و کشاورزان. رتبه اسفل در نظام کاستی هند به کسانی می رسد که اجداد آنها پیش از آمدن آریایی ها به هند در این سرزمین زندگی می کردند؛

کسانی که پوست سیاه رنگ دارند و افتخار جاری شدن خون آریایی در رگ هایشان را نداشته اند. اینها از نظر آیین هندو ناپاک دانسته می شوند و اختلاط و حتی نگاه کردن به آنها برای سه طبقه دیگر از جمله گناهان به حساب می آید. در چنین فضا و پارادایمی، وجود جشنی مانند هولی که در آن، تمامی افراد جامعه، فارغ از رنگ پوست و طبقه اجتماعی و جنسیت و سن و هر چیز دیگر به همدیگر پودرهای رنگی بپاشند، کارکرد اجتماعی خود را به خوبی نشان می دهد. شاید بیراه نباشد اگر معتقد باشیم جشن هایی مانند جشن هولی در کمرنگ کردن نظام طبقاتی در هند معاصر موثر بوده اند. برای از بین بردن بیماری ها؛

یک باور قدیمی و رایج درخصوص کارکردهای جشن هولی نقش آن در از بین بردن امراض و میکروب هاست، خاصه اینکه این جشن در پایان فصل سرما و آغاز فصل بهار برگزار می شود؛ زمانی که به اعتقاد هندوها، تغییرات آب و هوایی می تواند موجب بیماری انسان شود. هندوها معتقدند گرمای حاصل از آتش های بسیار عظیمی که در شب قبل از جشن افروخته می شوند، می تواند باکتری های بیماری زا را از بین ببرد. دیگر این که معتقدند چون پودرهای رنگی، پیش تر از گیاهان دارویی به دست می آمد، پاشیدن این پودرها به همدیگر، آنان را از ابتلا به بیماری مصون نگه می داشت.

به طور کلی ریشه تاریخی و مبنای اعتقادی این جشن هرچه باشد، در عمل بیانگر همدلی، اتحاد، کنار گداشتن کینه و کدورت ها، مایه شادی و سرور، تاکید بر برابری و به فراموشی سپردن تفاوت های مذهبی، طبقه ای، نژادی و ... حتی برای چند روز می باشد تا پیروان آن با قلبی پاک، لبی خندان و روحی سبک و پر مهر سال جدید را آغاز کنند. شاید در باور هندی ها هیچ درس و آموزه دینی، اجتماعی نمی توان یافت که حس همنوع دوستی و همدلی را بتواند چنین ساده بیاموزد.

آشنایی با جشن جمشید نوروز در هندوستان