در طول تاریخ انجام این آداب و رسوم و شیوه ی به جا آوردن آن ها، هر قومی را با قوم دیگر متفاوت و متمایز کرده است. اما در کنار این تمایز جذابیت های ویژه ای به اقوام مختلف بخشیده که قابل انکار نیست. این آداب و رسوم در طی زمان و بر اساس باورها و اصولی شکل گرفته اند و در پس انجام هر یک از آن ها حکمت ها و تدابیر عمیقی نهفته است. از مهم ترین این تدابیر می توان به درک متقابل اشاره کرد.
قوم ترکمن
ترکمن ها در منطقه ترکمن صحرا و در شمال شرقی ایران ساکن هستند، این منطقه شامل شهرهای گنبد کاووس، بندر ترکمن، آق قلا، مراوه تپه، کلاله، سیمین شهر، گمش تپه، نگین شهر، انبار آلوم و داشلی برون می باشد. ترکمن ها مردمانی ترک زبان و مسلمان اهل سنت (حنفی) می باشند، ترکمن نام قومی از اقوام زردپوست ترک زبان است که از چندین هزار سال پیش در شمال دریاچه «ایسیک گول» (بالخاش) در شمال مغولستان زندگی می کرده اند. آنان از عهد قدیم در صحراهای وسیع بخش های سفلای رود سیر دریا(سیحون) و بین دریای آرال با چادرنشینی روزگار می گذراندند.
در این مراسم که یکی از رسومات قوم ترکمن است بعد از اینکه عروس به خانه داماد آمد مراسمی به نام مراسم اوجه برگزار می شود . در این مراسم نوعی غذا که با راسته گوسفند تهیه می شود (چکدرمه : غذای محلی ترکمنی) ، در ابتدا عروس و داماد لقمه ای از غذا را میخورند بعد دیگر مهمانان به صورت تبرکی از غذا میل می کنند . نهایتاً مهمانان خوشبختی برایشان آرزو می کنند.
در مورد چگونگی و پیدایش و خاستگاه این قوم، نظریات متفاوتی وجود دارد، ولی نظر غالب بر این است که آن ها از آسیای جنوب شرقی (حوالی چین) به این منطقه آمده اند. تا حدود قرن هفتم میلادی ترکمن ها جزئی از قوم بزرگ ترک بودند و پس از اضمحلال امپراطوری گوگ ترک، گروهی از ترکها که به نام «اغوز» نامیده شدند، از آنان جدا شده و از ناحیه ارخون به طرف آرال و سیر دریا کوچ کردند.
پیدایش لفظ «ترکمن» نیز به حدود قرن 9 میلادی مربوط می‍شود. ترکمن ها تا اوایل قرن بیستم عمدتاً کوچ نشین بودند، اما پس از آن به مرور به روستا نشینی و شهرنشینی روی آوردند. ترکمن ها از جمله ملل تأثیرگذار در تاریخ هستند و آیین ها و مراسم خاصی دارند که یکی از آن مراسم اوجه است.
قوم ترکمن از چند ایل بزرگ به نامهای آتا، آل علی (علی ایلی/ آلیلی)، اِرساری (ایرساری، ارزاری، ارسالی)، تَکَه، چاودور/ چُودُور، ساریق/ ساریک، سالور، سقر (ساقار، قره)، یمیرلی/ ایمیرلی/ یمره لی و یموت و کوکلان/ گوکلان تشکیل شده است که هرکدام شامل ده ها تیره و طایفة کوچک و بزرگ اند.
بعضی از ایلات ترکمن در قرون گذشته، به سبب رشد یکجانشینی و زراعت به دو گروه بزرگ چَمُور/ چومِر (زارع و دامدار و صیاد و بازرگانِ یکجانشین) و چاروا (دامدار و شترچران کوچگر) تقسیم شده بودند.
مراسم اوجه
با پایان مراسم الدش دیرمک باید مراسمی به نام اوجه آش برگزار شود. در این مراسم غذایی به نام چکدرمه با برنج و گردن گوسفند طبخ می شود، این غذا مخصوص عروس و داماد است که پس از آماده شدن در دو بشقاب مجزا ریخته شده و خویشاوندان عروس و داماد دور بشقاب ها دستمال می پیچند و دستمال ها را با گره های محکم می بندند، عروس و داماد باید این دستمال های پر از گره را در میان میهمانان بگشایند و هر کدام زودتر موفق به انجام این کار شوند بر زندگی مشترک تسلط بیشتری خواهند داشت. عروس و داماد در این مراسم در دهان یکدیگر لقمه می گذارند و در پایان مبلغی پول به عنوان هدیه عروس و داماد برای آشپز باشی کنار گذاشته می شود.
آشنایی با مراسم بارکشان در خراسان جنوبی
