آشنایی با نسبت های مالی در بازار بورس

نسبت های مالی مقادیر عددی هستند که با هدف به دست آوردن اطلاعات معنادار از صورت های مالی یک شرکت استخراج می شوند. اعداد استخراج شده از صورت های مالی شرکت مانند ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت جریان نقدینگی، در مواردی هم چون آنالیزهای مقداری و ارزیابی نقدینگی، رشد، حاشیه سود، سودآوری، نرخ بازگشت، ارزش گذاری و غیره استفاده می شوند. یکی از متداول ترین راه های تحلیل مالی، محاسبه و بررسی نسبت های مالی است. این نسبت ها در چندین گروه تعریف شده اند و هر کدام به یکی از جنبه های وضعیت مالی شرکت ها می پردازند. نسبت های مالی به دسته بندی های اصلی زیر تقسیم بندی می شوند:

اسناد اخزا چیست؟ چه ویژگی هایی دارد

• نسبت های نقدینگی
• نسبت های اهرمی و پوششی
• نسبت های فعالیت
• نسبت های سودآوری
• نسبت های ارزش بازار

نسبت های نقدینگی

نقدینگی عبارتست از توانایی شرکت در جوابگویی به تعهدات کوتاه مدت خـود.نقدینگی جهت اجرای فعالیت های واحد تجاری ضروری است، به خصوص در زمانی که شرکت با مشکلات خاصی نظیر رکود اقتصادی و یا زیان های ناشی از آن و یا افزایش ناگهانی در قیمتِ مواد اولیه و یا قطعات مورد استفاده شرکت روبرو شود. در چنین شرایطی چنانچه شرکت فاقد نقدینگی کافی باشد مشکلات مالی جدی برای آن بوجود خواهد آمد.این نسبت ها ﺗﻮاﻧﺎیی و ﻗﺪرت شرکت را در ﭘﺮداﺧﺖ بدهی های کوتاه مدت نشان می دهد.

۱. نسبت جاری = دارایی های جاری / بدهی های جاری

توانایی یک شرکت برای پرداخت تعهدات کوتاه مدت را با استفاده از دارایی های جاری (وجه نقد، اوراق بهادار قابل تبدیل، دریافتی های جاری، موجودی و پیش پرداخت ها) ارزیابی می کند.

۲. نسبت آنی = دارایی های آنی / بدهی های جاری

این نسبت، توانایی یک شرکت در پرداخت تعهدات کوتاه مدت را با استفاده از انواع نقدی تری از دارایی های جاری یا «دارایی های آنی» (وجه نقد، اوراق بهادار قابل تبدیل و حساب های دریافتنی) می سنجد.

۳. نسبت نقدی = (وجه نقد + اوراق بهادار قابل تبدیل) / بدهی های جاری

توانایی یک شرکت برای پرداخت بدهی هایش را با استفاده از وجه نقد و اوراق بهادار قابل تبدیل، اندازه می گیرد. اوراق بهادار قابل تبدیل، ابزار وام کوتاه مدتی هستند که به اندازه ی وجه نقد ارزش دارند.

۴. سرمایه ی در گردش خالص = دارایی های جاری – بدهی های جاری

تعیین می کند که آیا یک شرکت می تواند با دارایی های جاری خود، تعهدات جاری خود را بپردازد؛ و اینکه مازاد یا کمبود چقدر است.

نسبت های اهرمی یا ساختار سرمایه

نسبت های اهرمی مقدار منابع دریافت شده از بدهی را اندازه گیری می کنند. در واقع، از نسبت های اهرمی برای ارزیابی سطح بدهی های کوتاه و بلندمدت شرکت استفاده می شود. نسبت های اهرمی شامل موارد زیر می شوند:

1- نسبت بدهی: توانایی یک شرکت در پرداخت بدهی های کوتاه و بلندمدت با کل دارایی های موجود

نسبت بدهی = مجموع بدهی ها / مجموع دارایی ها

2- نسبت تسهیلات به سرمایه: میزان اتکای شرکت به استقراض از بانک و حقوق صاحبان سهام برای تامین مالی خود

نسبت تسهیلات به سرمایه = مجموع تسهیلات / مجموع تسهیلات + حقوق صاحبان سهام

نسبت پوشش بهره: نشان دهنده توان شرکت در پرداخت هزینه های مالی مثلا بهره وام­ های دریافتنی از محل سود عملیاتی

نسبت پوشش بهره = سود عملیاتی/ هزینه های مالی

نسبت های فعالیت

این نسبت، کاربرد منابع مالی یا دارایی هایی که در اختیار مدیران است و همچنین میزان کارایی مدیریت سازمان را نشان می دهد.

نسبت گردش موجودی کالا : این نسبت شامل دوره گردش موجودی کالا، فاصله زمانی، دریافت مواد اولیه و تبدیل آن به کالای فروخته شده می باشد. در واقع به مدت زمانی گفته می شود که طول می کشد تا مواد اولیه به کالا تبدیل شوند و به فروش برسند که از طریق رابطه زیر محاسبه می گردد.

میانگین موجودی مواد و کالا/ بهای تمام شده کالا فروش رفته = گردش موجودی کالا گردش موجودی کالا/ ۱ = دوره گردش موجودی کالا

نسبت های سودآوری

میزان سودآوری تحت تأثیر درآمدها، فروش و نرخ بازگشت سرمایه گذاری ها و غیره می باشد که با بررسی این موارد نسبت سود آوری به دست می آید.نسبت سودآوری شامل 6 قسمت می باشد.

1- نسبت سود ناخالص به فروش:

درصد سود به دست آمده از هر یک ریال فروش شرکت را نشان می دهد، که این نسبت کسب درآمد شرکت و کنترل بهای تمام شده ی کالای فروش رفته و رابطه بین فروش و هزینه های تولید کالای فروخته شده را نشان می دهد.

100 × فروش/سود ناخالص (قبل از کسر مالیات) = نسبت سود ناخالص به فروش

سود ناخالص : بهای تمام شده ی کالاهای فروخته شده را از مبلغ فروش شرکت کسر می کنیم.بالا بودن این نسبت نشانه خوبی برای شرکت می باشد. یعنی این که شرکت کالاهای خود را بالاتر از قیمت تمام شده به فروش رسانده است. رشد این نسبت نشان دهنده موفقیت شرکت در فروش و تولید ارزان تر کالا می باشد.پایین بودن این نسبت شرکت را در شرایط نامناسبی از نظر رقابتی قرار می دهد.

2- نسبت سود عملیاتی

نشان دهنده تأثیر فروش در سود عملیاتی می باشد.سود عملیاتی در واقع تفاوت درآمدهای عملیاتی از تمام هزینه های مربوط به تولید محصول می باشد و نسبت آن نشان دهنده این است که هر یک ریال فروش محصولات چه مقدار در سود عملیاتی شرکت تأثیر دارد.

فروش/سود عملیاتی = نسبت سود عملیاتی

کاهش این نسبت به صورت مستمر می تواند برای شرکت پر ریسک باشد.

3- نسبت بازده فروش

نشان دهنده سود خالص ایجاد شده از هر یک ریال فروش می باشد که این نسبت مقیاس سودآوری شرکت است و هزینه تأمین مالی شرکت در این نسبت تأثیر دارد.

فروش ناخالص/سود ناخالص(سود ویژه قبل از مالیات) = نسبت بازده فروش

بالا بودن آن نشان دهنده بهبود عملیات شرکت می باشد.به مرور زمان، به دلیل ورود رقبای جدید به بازار و خروج شرکت از انحصار کامل، باعث کاهش نسبت بازده فروش می شود. موسسه مشاوران ارائه دهنده انواع خدمات حسابداری و مالی می باشد.

4- نسبت بازده ارزش ویژه:

نشان دهنده ی میزان سود خالص برای شرکت از هر یک ریال حقوق صاحبان سهام می باشد.این نسبت بازدهی متعلق به صاحبان سهام است و از مهم ترین نسبت های مالی می باشد، زیرا نتایج سرمایه گذاری صاحبان سرمایه را نشان می دهد.در واقع بیان کننده میزان موفقیت شرکت در بالا بردن بازده سهامداران است.حقوق صاحبان سهام مجموع سرمایه ای که در اختیار شرکت قرار دارد می باشد.

100 × حقوق صاحبان سهام/(سود خالص – سود سهام ممتاز) = نسبت بازده ارزش ویژه

بالا بودن نسبت بازده ارزش ویژه، برای سهام داران شرکت ها مطلوب می باشد.

5- بازده دارایی ها:

نشان دهنده شاخص نهایی برای ارزیابی کفایت و کارایی مدیریت شرکت ها می باشد، در واقع نحوه سود کسب شده شرکت از منابع و دارایی های خود می باشد.

100 × متوسط دارایی/سود ناخالص = نسبت بازده دارایی

متوسط دارایی شرکت برابر با مجموع دارایی ها در ابتدا و انتهای دوره مالی مورد بررسی تقسیم بر 2 می باشد.این نسبت نشان دهنده بازدهی ایجاد شده به واسطه دارایی شرکت می باشد.بالا بودن بازده دارایی، موفقیت شرکت را در استفاده مناسب از دارایی خود نشان می دهد.

6- نسبت بازده سرمایه درگردش:

نشان دهنده میزان سود خالص(قبل از کسر مالیات) شرکت از سرمایه در گردش آن می باشد.

سرمایه در گردش/سود خالص = نسبت بازده سرمایه درگردش

رشد سود خالص موجب افزایش بازده سرمایه درگردش می شود.این نسبت در ارزیابی شرکت برای افزایش فروش استفاده می شود.سرمایه درگردش ارتباط مستقیمی با فروش، موجودی ها، حساب های دریافتی و وجوه نقد دارد.نسبت های سودآوری در ارزیابی های کسب و کار از جمله بانک ها، بورس، حسابداری مالی شرکت ها و غیره استفاده می شود.

نسبتهای ارزش بازار

نسبتهای ارزش بازار، جهت ارزیابی قیمت سهام یک شرکت مورد استفاده قرار می گیرند. نسبتهای معمول ارزش بازار شامل موارد زیر هستند.

نسبت ارزش دفتری، میزان سرمایه متعلق به هر سهم را محاسبه می کند.

تعداد سهام در دست سهامداران/کل سرمایه = نسبت ارزش دفتری سهام

نسبت بازده سود نقدی میزان سود نقدی را نسبت به قیمت بازار آن سهم می سنجد.

قیمت هر سهم/سود نقدی هر سهم = نسبت بازده سود نقدی

نسبت سود هر سهم میزان سود به ازای هر سهم را محاسبه می کند.

تعداد سهام در دست سهامداران/سود خالص = نسبت سود هر سهم

نسبت قیمت به درآمد، قیمت سهام یک شرکت را با سود هر سهم آن شرکت مقایسه می کند.

سود هر سهم/قیمت سهم = نسبت قیمت به درآمد