اسناد اخزا چیست؟ چه ویژگی هایی دارد

اخزا همان اسناد خزانه اسلامی است. اسناد خزانه اسلامی نوعی اوراق بدهی است که دولت منتشر می کند و اصلي ترين ابزار بازار پول جهت اعمال سياست هاي پولي به شمار می رود. در واقع مدت ها بود که دولت به دلیل کسری وجوه قادر به پرداخت بدهی خود به پیمانکارانش نبود؛ به همین جهت بر اساس ردیف بودجه ای اجازه یافت تا از طریق اوراق خزانه اسلامی اقدام به تسویه بدهی خود با پیمانکاران بخش خصوصی گردد. اوراق خزانه در تمام دنیا معمولا از بالاترین درجه اعتباری برخوردار هستند، چرا که دولت پرداخت آن را ضمانت کرده است؛ به طوری که در آمریکا درجه اعتباری آنها AAA است. در نظر داشته باشید که بنابه دلایل مختلف، سهم بدهی در GDP (تولید ناخالص داخلی) ایران پایین است که دولت می تواند از این ظرفیت استفاده کند. هدف انتشار این اوراق تسویه بدهي هاي دولت به طلبكاران غيردولتي، كنترل نقدينگي بازار، اجراي سياست هاي پولي، تأمين كسري بودجه و مديريت بازار است. عملا اوراق خزانه اسلامی می تواند کمک کند تا فرآیند تسویه حساب با پیمانکاران و به تبع آن راه افتادن پروژه های عمرانی تسهیل گردد. لازم به ذکر است این اوراق به عنوان دیون ممتاز دولت طبقه بندی شده اند که هم ردیف پرداخت حقوق کارکنان دولت است با همان اهمیت و اضطرار. نام این اوراق بهادار که به اختصار اخزا یا سخا خوانده می شود، با عددی همراه است که سررسید آن اوراق را مشخص می کند. برای مثال اسناد "خزانه اسلامی950909" اسنادی است که سررسید آن در تاریخ 1395/09/09 است.

آموزش بورس به زبان ساده

مفهوم اسناد خزانه اسلامی

در تمامی کشورهای دنیا، خیلی از پروژه ها با سازمان دهی دولت و توسط پیمانکاران انجام می شود. پس طبیعی است که در بازه های زمانی گوناگون دولت به پیمانکاران بدهی هایی داشته باشد. گاها امکان دارد که دولت توان پرداخت این بدهی را در کوتاه مدت نداشته و به زمان بیشتری احتیاج داشته باشد. در اینصورت اوراقی با نام اسناد خزانه اسلامی منتشر می شود تا این بدهی ها پرداخت شوند.

به فرآیندی که پیمانکار، اسناد خزانه اسلامی را در بازار (فرابورس ایران) و با مبلغی کم تر به فروش می رساند، عرضه اوراق خزانه در بازار ثانویه می گویند. در اینصورت خریداران (مردم و یا نهادهای دیگر) میتوانند از اختلاف بین قیمت اسمی (که در سر رسید به وسیله دولت پرداخت می شود) و قیمت خرید اوراق از پیمانکار، سود کسب کنند.

آیا اسناد خزانه اسلامی معتبر هستند؟

همانطور که گفته شد اسناد خزانه اسلامی یک ابزار مالی برای تسویه بدهی های دولت به طلبکارانش است.در نتیجه وقتی شما اخزا خریداری می کنید طرف حساب شما دولت خواهد بود.همچنین بانک مرکزی ضامن است که اگر دولت به هر دلیلی بدهی خود را پرداخت نکند، بانک مرکزی این بدهی را پرداخت خواهد کرد؛ این موضوع تضمینی برای خریداران اخزا محسوب می شود.

چگونه از طریق خرید اخزا سود می کنیم؟

ساز و کار اسناد خزانه اسلامی به این شکل است که خریدار در زمان انتشار آن را به قیمتی کمتر از قیمت اسمی خریداری می کند.سپس در زمان سررسید اخزا می تواند آن را به قیمت اسمی به فروش برساند و از این طریق سود بدست بیاورد. پس همانطور که مشخص است این اوراق سود پرداختی دوره ای ندارند،بلکه سودی که شما بدست می آورید ناشی از اختلاف قیمت در زمان خرید و زمان سررسید اوراق است.همچنین سررسید این اوراق کمتر از یکسال است.

چرا اسناد خزانه اسلامی را اسناد بدون ریسک می دانند؟

بزرگترین دغدغه فعالان بازار سرمایه درخصوص اسناد خزانه اسلامی، عدم ایفای تعهدات دولت در زمان سررسید است. برای رفع این نگرانی، دولت به این بدهی اولویتی هم ردیف حقوق و مزایای کارکنان خود داده و به عنوان بدهی ممتاز دولت در نظر گرفته می شود. خزانه داری کل کشور نیز موظف است پرداخت مبلغ اسمی اسناد خزانه اسلامی را در سررسید اوراق تعهد کند. این تعهدنامه به امضای وزیر امور اقتصادی و دارایی رسیده است از این رو اسناد خزانه اسلامی ریسک نکول نخواهند داشت.

ریسک نقدشوندگی چیست و آیا اسناد خزانه اسلامی ریسک نقد شوندگی دارند؟

ریسک نقدشوندگی به معنی احتمال عدم فروش اوراق بهادار است. یکی از اهداف پذیرش اسناد خزانه اسلامی در فرابورس ایران، کاهش این ریسک برای دارندگان این اوراق است چراکه به دلیل وجود بازار بزرگ و نقدشونده اوراق بهادار بادرآمد ثابت در بازار ابزارهای نوین مالی فرابورس ایران، (که حجم معاملات روزانه آن به بیش از 2 هزار میلیارد ریال در روز می رسد.) دارندگان این اوراق می توانند در هر زمان نسبت به فروش اوراق خود در بازار اقدام کنند.

تفاوت اسناد خزانه اسلامی با سایر اوراق بهادار چیست؟

تفاوت عمده این اسناد با سایر اوراق بهادار، در سررسید آن و پرداخت سود است. این اوراق عموما سررسیدی کمتر از یک سال داشته و اغلب سررسیدشان به صورت 4، 13، 26 و 52 هفته ای است. اسناد خزانه اسلامی بدون سود بوده و هیچ گونه پرداخت میان دوره ای تحت عنوان سود نخواهند داشت و سرمایه گذاران از مابه التفاوت قیمت خرید اوراق و ارزش اسمی دریافتی آن در سررسید، منتفع خواهند شد. دارندگان اوراق، مبلغ اسمی را در سررسید از دولت دریافت می کنند.همچنین، این اوراق در مقایسه با دیگر ابزارهای بازار پول از درجه نقد شوندگی بیشتری برخوردار است.

چگونه اخزا بخریم؟

اسناد خزانه اسلامی در بازار فرابورس ایران خرید و فروش می شوند.شما هر زمانی که قصد خرید و یا فروش این اوراق را داشته باشید،می توانید از طریق یکی از کارگزارانی که عضو فرابورس هستند این اوراق را به قیمت روز خرید و فروش نمایید. ضمنا نماد این اوراق همراه با عددی بیان می شود که نشانگر سررسید آن است. به عنوان نمونه سررسید اسناد “خزانه اسلامی۹۶۱۰۱۰″ در تاریخ ۱۳۹۶/۱۰/۱۰ است.

ویژگی های اسناد خزانه اسلامی

اسناد خزانه اسلامی یا اخزا که در زمره اوراق بهادار و اوراق بدهی محسوب می شود، دارای ویژگی هایی است که پیمانکاران و سرمایه گذاران پیش از معامله آن، باید آنها را در نظر بگیرند. این ویژگی ها به شرح زیر است:

- اسناد خزانه اسلامی که با نماد «اخزا» شناخته میشوند اوراقی بدون کوپن هستند. منظور از بدون کوپن بودن اوراق، این است که به آنها هیچ سودی تعلق نمی گیرد و نرخ سود این اوراق برابر صفر است.

- تضمین کننده اسناد خزانه اسلامی، وزارت امور اقتصادی و دارایی است و خزانه داری کل کشور هم پرداخت مبلغ اسمی اخزا در هر مرحله را تعهد کرده است. خزانه داری کل کشور، بازپرداخت اوراق در سررسید را، در زمره دیون ممتاز دولت قرار داده است. به این معنی که پرداخت مبلغ اسمی این اوراق در سررسید معادل پرداخت حقوق کارکنان دولت بوده و با همان درجه اهمیت صورت می گیرد.

_ اسناد خزانه اسلامی، اوراقی هستند که سر رسید آنها کم تر از یک سال است و طی این دوره هیچ سودی به دارندگان آن تعلق نمی گیرد. این اوراق ریسک نکول ندارند و ریسک نقدشوندگی آنها بسیار پایین است. تنها ریسکی که میتواند این اوراق را تهدید کند ریسک نوسان قیمتی آنها است.

– کارمزد معاملات اسناد خزانه اسلامی نسبت به هر معامله برای خرید ۰/۰۰۰۷۲۵ ارزش قرارداد و برای فروش هم ۰/۰۰۰۷۲۵ ارزش قرارداد است.

مزایای اسناد خزانه

• اوراق خزانه اسلامی مزایای مختلفی را برای دولت، پیمانکاران و خریداران به همراه دارد.
• تصفیه بدهی های دولت و تسریع در پرداخت آن به پیمانکاران
• تامین کسری بودجه دولت
• ابزاری مؤثر برای بانک مرکزی در اجرای سیاست پولی و تنظیم حجم نقدینگی
• سود بدون ریسک برای خریداران اوراق خزانه (این موضوع مزیت بسیار مناسبی برای فعالان بازار سرمایه است؛ چون می توانند در مدت زمانی معلوم با سود مشخصی همراه شوند و سرمایه آن ها نیز با تهدیداتی مواجه نمی شود.)
• قرارگرفتن در اولویت تعهدات دولت (بزرگ ترین دغدغه فعالان بازار سرمایه درخصوص اسناد خزانه اسلامی، عدم ایفای تعهدات دولت در زمان سررسید است؛ برای رفع این نگرانی، دولت به این بدهی اولویتی هم ردیف حقوق و مزایای کارکنان خود داده و به عنوان بدهی ممتاز دولت در نظر گرفته می شود.)
• ضمانت پرداخت مبلغ اسمی از سوی خزانه داری کل کشور (خزانه داری کل کشور نیز موظف است پرداخت مبلغ اسمی اسناد خزانه اسلامی را در سررسید اوراق تعهد کند.)
• قابلیت نقد شوندگی بالا (به این معنا که چون حجم معاملات در فرابورس بالا است، دارندگان این اوراق می توانند در هر زمان نسبت به فروش اوراق خود در بازار اقدام کنند).
• معافیت مالیاتی

فرآیند پرداخت مبلغ اسمی اسناد خزانه اسلامی در سررسید به چه صورت است؟

سازمان مدیریت و برنامه ریزی كشور، وجه مورد نیاز برای بازپرداخت ارزش اسمی اوراق را با توجه به زمان سررسید، از طریق خزانه داری كل كشور به بانك عامل منتقل می كند. شركت سپرده گذاری مركزی اوراق بهادار و تسویه وجوه، بر اساس اطلاعات آخرین دارندگان اسناد خزانه اسلامی، ارزش اسمی اوراق را از طریق بانك عامل به حساب دارندگان مذكور واریز خواهد كرد.