کرسی از قدیمی ترین ابزارهای گرم کردن منزل در مناطق سردسیر ایران در فصل زمستان بوده است. امروزه بخاری، شوفاژ، پکیج و... جای کرسی را گرفته اند اما هنوز هم برخی از خانواده ها به دلیل علاقه و حفظ سنت و استفاده از فواید کرسی، از کرسی استفاده میکنند.با این بخش از ساعدنیوز همراه شوید تا درباره کرسی، فواید و آداب نشستن در زیر کرسی اطلاعات بیشتری به دست آورید.
معرفی اجزای کرسی:
از قدیم الایام ایرانی ها برای گرم شدن در زمستان در خانه ها از کرسی استفاده می کنند. کرسی ایرانی از چهار بخش پله، چاله ی کرسی، لحاف کرسی و روکرسی تشکیل شده است.
کرسی و پله کرسی:
کرسی میزی کوتاه است که در زیر آن برای ایجاد گرما منقلی پُر از ذغال قرار می دادند و برای جلوگیری از هدر رفت گرما روی میز لحاف بسیار بزرگی می انداختند. پله کرسی به هریک از چهار ضلع کرسی گفته می شود. جایگاه مسن ترین فرد خانواده، آن پله ای از کرسی است که دورترین فاصله را از درِ اتاق دارد.
چاله کرسی:
چالۀ کرسی به گودالی گفته می شد که در زیر کرسی و در نقطۀ میانیِ آن قرار داشت و درون آن زغال های آتشین قرار می دادند.
روکرسی:
روکرسی نیز پارچه ای بود که روی لحاف کرسی می انداختند تا لکه های مواد غذایی بر روی لحاف نریزد.
تاریخچه کرسی:
کرسی قدمتی به اندازه پیدایش نخستین سازه ها و نشیمن گاه ها در ایران دارد، چراکه بعد از کشف آتش، خانه سازی و ساخت و بافت وسایل اولیه زندگی، این روش برای قشر متوسط و کم درآمد جامعه به صرفه بوده است.
ژان باپتیست تاورنیه، جهانگرد و بازرگان فرانسوی که در عصر صفوی بار ها به ایران و مشرق آمده است درباره ایرانیان می گوید: «آتش زیاد درست نمی کنند، زیرا چوب در آن جا خیلی گران و بسیار کمیاب است.» با توجه به پوشش جنگلی ناچیز فلات ایران این گزارش صحت دارد و بی شک تهیه چوب و برپایی بخاری های هیزمی برای بیشتر ایرانی ها هزینه زیادی داشت.
این شرایط زمینه برپایی کرسی را فراهم کرد. در میان مردم ایران نشستن دور کرسی فقط برای گرم شدن نبود، بلکه اعضای خانواده از کوچک تا بزرگ، دوست و غریبه را دور هم جمع و مهر ورزی و پیوند های خانوادگی را تقویت می کردند.
این تأثیر تا جایی بود که نشستن دور کرسی آدابی داشت چنان که بزرگ تر ها در دورترین فاصله از در اتاق، به معنایی در بالای اتاق و کودکان جایی پایین تر از اتاق می نشستند.
با ورود هنر عکاسی در دوران قاجار، تصاویری از ایرانیان آن دوره در کنار کرسی به جا مانده است که حکایت از حضور ریشه دار این وسیله گرما بخش دارد.
در عکس های آنتوان سوروگین، پر کارترین عکاس دوران قاجار و پدر عکاسی اجتماعی ایران، عکسی از دو زن ایرانی نشسته زیر کرسی در زمان قاجار وجود دارد که از پیوند عمیق این وسیله با جامعه حکایت می کند.
با وجود کشف چاه های نفت در اواخر دوره قاجار و جایگزینی تدریجی این ماده به عنوان سوخت گرمایشی در دوره پهلوی، گرمای کرسی همچنان رونق بخش بسیاری از دور همی های ایرانیان بود. حتی در روزگار کنونی نیز ساکنان بعضی از روستا ها با بر پایی کرسی بیگانه نیستند و برای گرم کردن خودشان از آن استفاده می کنند.
آداب نشستن دور کرسی چگونه بود؟
در روزگاران قدیم بزرگترها از جایگاه ویژه ای برخوردار بودند و در همه خانواده های ایرانی شان و منزلت بزرگان خانواده حفظ می شد. احترام به بزرگترها را حتی در نحوه نشستن خانواده ها دور کرسی می توان مشاهده نمود. برای نشستن پیرامون کرسی، بزرگ تر های خانواده در سمتی می نشستند که از در اتاق فاصله بیشتری داشت و سپس دیگر اعضای خانواده می نشستند و معمولا بچه ها پایین کرسی می نشستند.
از آنجا که تمام ایرانیان افرادی مهمان نواز هستند، هنگام آمدن مهمان بهترین و بالاترین مکان کرسی را به مهمانان خود می دادند. چنانچه در نمناک عنوان شده است در شب های زمستان که کار روستائیان سبک تر بود، هر شب چند خانواده برای شب نشینی و قصه، داستان و گفت وگو با هم قرار می گذاشته و به خانه هم می رفتند و در فضای گرم و صمیمی که دور کرسی ایجاد می شد با هم به گپ و گفت می پرداختند.
کرسی شب یلدا
مردم از اول دی تا ۱۰ بهمن را چله بزرگ و از ۱۱ بهمن تا ۳۰ بهمن که ۲۰ روز بود را چله کوچک می دانستند. شب یلدا آدب و رسوم مختلفی نزد مردم داشت، خاطره گویی، تفال به حافظ، شاهنامه خوانی، دورهم نشینی، خوردن آجیل، تنقلات، میوه و شیرینی از آداب و رسوم شب یلدا است.
در گذشته برای یلدا داشتن کرسی یک اولویت بود. در این شب همه به خانه بزرگترها رفته و دور کرسی می نشستند و بزرگترها حافظ و شاهنامه می خواندند و تا صبح یعنی زمان طلوع خورشید بیدار می ماندند. در شب یلدا هر خانواده با خود چراغی به منزل میزبان می برد و زمانی که همه این چراغ ها در کنار هم جمع می شد منظره زیبایی از یک چلچراغ را درست می کرد.
چطور در آپارتمان کرسی بگذاریم؟
ساده ترین راه برای تهیه بدنه کرسی، سفارش آن به یک نجاری است. همچنین می توانید کرسی های تاشو را که در بازار موجود است،بخرید و یا کرسی های دست دوم را از سایت های اینترنتی مثل دیوار تهیه نمایید اما یکی دیگر از راحت ترین و کم خرج ترین روش ها برای تهیه اتاق کرسی، استفاده از میز جلو مبلی است. امروزه در اکثر خانه ها مبلمان وجود دارد که اگر تنها برای شب یلدا می خواهید از آیین قدیمی گذاشتن کرسی استفاده نمایید و به این بهانه خانواده تان را دورهم جمع کنید، می توانید برای درست کردن کرسی از میز جلو مبلی استفاده کنید؛ فقط مراقب باشید درصورتی که روی میز شیشه دارد آن را بردارید تا در اثر گرما آسیبی به شیشه وارد نشود اما اگر می خواهید کرسی را به عنوان یک وسیله گرمایشی مفید احیا کرده و برای مدت طولانی از آن استفاده کنید، بهتر است از میزهایی که با چوب های طبیعی و ارگانیک ساخته شده اند، استفاده کنید زیرا میزهای جلو مبلی غالباً با چوب ام دی اف، نئوپان و سایر چوب های صنعتی ساخته می شوند که به دلیل چسب به کاررفته در ساختار آنها با رسیدن گرما، گازهایی تولید می کنند که برای سلامتی انسان خوب نیست.
زیر کرسی را چگونه گرم کنیم؟
با استفاده از روش های زیر می توانید کرسی را گرم کنید:
۱-کرسی زغالی
یکی از رایج ترین روش ها در ایام قدیم، استفاده از منقل زغالی بود. برای استفاده از این روش باید ته و درزهای منقل را با گچ خیس شده بپوشانید، سپس داخل آن را خاک زغال بریزید و وسط خاکسترها را گودال کرده و آتش زغال بگذارید؛ سپس آتش زغال را باد بزنید تا آتش به خاک زغال ها برسد. اجازه دهید منقل برای مدتی در هوای آزاد باقی بماند تا بوی زغال و منو کسید کربن از زغال سنگ گرفته شود و درنهایت زیر کرسی قرار دهید. اگر بعد از چند ساعت احساس کردید کرسی در حال سرد شدن است، مجدد زغال ها را باد بزنید تا شعله ور شود.
۲-کرسی برقی
در این نوع کرسی می توانید با استفاده از بخاری برقی زیر کرسی را گرم کنید. از نکات مثبت بخاری برقی های امروزی این است که از مصرف برق کم و اتوماتیک دمایی برخوردارند و با گرم شدن المنت دستگاه به صورت اتوماتیک قطع شده و پس از سرد شدن مجدد روشن می شوند. این مدل کرسی خطر کمتری نسبت به کرسی زغالی دارد.
۳- لامپ صد وات
یکی دیگر از ساده ترین راه ها برای گرم کردن کرسی، روشن کردن لامپ صد وات در زیر کرسی است اما این روش چندان مقرون به صرفه نیست زیرا این لامپ ها جزو لامپ های پرمصرف بوده و ازآنجایی که میزان مصرف انرژی تجهیزات را با واحد وات ساعت می سنجند بنابراین یک لامپ ۱۰۰ وات در یک ساعت ۱۰۰ وات ساعت انرژی مصرف می کند و در ۲۴ ساعت ۴/۲ کیلووات ساعت مصرف برق دارد.
خطرات استفاده از کرسی
کرسی مانند هر وسیله گرمایشی دیگری خطراتی دارد و ممکن است به دلیل نیم سوز سوختن زغال سنگ و تولید گاز منو کسید کربن باعث خفگی، مسمومیت با دود شود اما با رعایت نکات زیر می توانید از این اتفاقات جلوگیری کنید:
-برای استفاده از کرسی زغالی حتماً اجازه دهید زغال کاملاً آتش بگیرد و بعد از چند دقیقه قرار دادن در هوای آزاد، سپس آن را زیر کرسی قرار دهید.
-به هیچ عنوان از چوب به جای زغال استفاده نکنید زیرا امکان آتش سوزی وجود دارد و ممکن است دود خانه تان را پُر کند.
-کرسی را درجایی قرار دهید که امکان عبور جریان هوا وجود داشته باشد.
-هنگام نشستن و یا خوابیدن زیر کرسی به هیچ عنوان سرتان را زیر پتو نگذارید و پاهایتان را دور از وسیله گرمایشی زیر کرسی نگه دارید.
-کرسی را روی میزی با ابعاد مناسب بگذارید و از گذاشتن لوازم قابل اشتعال روی کرسی و یا نزدیک آن جداً خودداری کنید.
-سعی کنید تا حدامکان از لامپ های با ولتاژ بالا استفاده نکنید و در صورت استفاده هر چند دقیقه یک بار آن را خاموش کنید زیرا باعث اتلاف انرژی می شود.
-تحت هیچ شرایطی حفاظ توری روی المنت کرسی برقی را برندارید.
-در هنگام استفاده از کرسی برقی به سالم بودن سیم آن دقت کرده و برای تأمین مدار برقی کرسی از کابل های مناسب و استاندارد استفاده کنید.
آشنایی با تاریخچه پول از زمان باستان تا به امروز
