ضرب المثل اگه نی زنی چرا بابات از حصبه مرد !
ضرب المثل در لغت به معناي مثال زدن است. مردم در گفتگوهايشان براي اينكه منظور خود را بهتر بفهمانند، از ضرب المثل ها استفاده مي كنند. ضرب المثل مي تواند يك بيت شعر يا فقط يك مصراع شعر يا جمله اي معروف باشد.مثلاً وقتي كسي مي گويد:« دو مار از يك سوراخ در نميآيد كه يكيش تركي بخواند يكيش فارسي»، منظورش اينست كه فرزندان يك پدر و مادر برابرند و بر يكديگر برتري ندارند. يا وقتي مي خواهند بگويند كاري خيلي بد بوده و مورد تأييد هيچكس نيست ، مي گويند :« سگ از جاش پا مي شود ، بد مي گويد يا تف و لعنت مي كند.» ضرب المثل های ایرانی از شیرین ترین و پرمعنا ترین مفاهیمی است که در ادبیات غنی ایران باستان کاربردهای فراوانی داشته است. یکی از این ضرب المثل ها، ضرب المثل “تو که نی زنی چرا بابات از حصبه مرد” است. البته این ضرب المثل به شکل های متفاوتی نقل شده است و ۳ مدل رایج آن به صورت زیر مطرح میشود :
- تو که نی زن بودی چرا آقا دائیت از حصبه مرد
- اگه نی زنی چرا بابات از حصبه مرد
- تو که نی زنی چرا بابات از حصبه مرد
اما برای فهم معنی ضرب المثل “تو که نی زنی چرا بابات از حصبه مرد” باید ابتدا دانست که نی چگونه سازی است و بیماری حصبه چیست؟
نی سازی است متشکل از یک لوله استوانه ای از جنس نی که سراسر طول آن از هفت بند و شش گره تشکیل شده است ( به این دلیل این ساز را نی هفت بند نیز می گویند)نی به قطرهای متفاوت از ۵/۱ تا ۳ سانتی متر و طولهای مختلف حدود ۳۰ تا ۷۰ سانتی متر ساخته شده، در تمام آنها، روی لوله کمی در قسمت پائین ۵ سوراخ در طرف جلو و یک سوراخ در قسمت عقب قرار گرفته، و در یک یا دو انتهای نی روکشی برنجی با طولی کوتاه لوله نئی را پوشانده است، و لبه لوله در قسمت دهانی آنقدر تیز است که من تواند لای دندانها قرار گیرد.نی از انواع سازهای بی زبانه است.
بیماری حَصْبه با نام های دیگر: “تب روده” یا “تب تیفوئید” یک بیماری عفونی است، که در اثر باکتری سالمونلا تیفی ایجاد می شود، “بیماری حصبه” واگیردار بوده و از طریق آب و غذای آلوده گسترش می یابد و معمولاً با تب بالا، اسهال، بی اشتهایی و سردرد بروز می کند. میکروب بیماری تیفوئید از راه دهان وارد دستگاه گوارش شده و از آنجا به سایر نقاط بدن می رسد و نشانه های بیماری را پدیدار می سازد، میکروب باسیل از راه مدفوع به خارج راه می یابد مدفوع و صفرا در دوران استقرار بیماری آلوده می باشند.حال با توجه به اینکه بیماری حصبه از راه دهان منتقل میشود و شخصی که نی میزند به صورت مداوم نی را در دهان خود قرار می دهد، ضرب المثل شاید در پی بیان این مطلب باشد که موضوعی به کسی نسبت داده شده است که امکان اتفاق افتادن آن برای آن فرد ممکن نباشد (پدر یا دایی شخص نی زن حصبه گرفته است نه خود او).
معنی ضرب المثل اگه نی زنی چرا بابات از حصبه مرد !
شاید از زاویه ی دیگر بتوان اینگونه به ضرب المثل نگاه کرد و با در نظر گرفتن “تو که نی زن بودی چرا آقا دائیت از حصبه مرد” اینگونه تصور کرد که تو که نی زدن و شادی آفرینی می دانستی چرا غم بیماری را از دل شخص بیمار نزدودی و مانع از مرگ او نشدی و حالا شاید بتوان اینگونه بهره برد که : “اگر تخصصی در کاری داریم پس چطور نتوانستیم از بروز مشکلی مرتبط جلوگیری کرده و اوضاع را تحت کنترل داشته باشیم.”اما در زمان قدیم و در طب قدیم برای بهتر شدن بیماری که مبتلا به حصبه بود، نی می زدند و این ضرب المثل در مورد کسانی گفته می شود که خود دارای مسائل زیادی هستند و در حل مسائل خودشان درمانده هستند، ولی دائم برای مشکلات دیگران نظر می دهند و راه کار ارائه می دهند.
آشنایی با ضرب المثل اگه بگه ماست سفيده، من ميگم سياهه !
