به گزارش سایت خبری ساعدنیوز، آموزش یکی از بزرگترین سرمایه گذاری هایی است که هرکس می بایست در زندگی انجام دهد. یادگیری زبان های خارجه، مهارت های فنی، علوم زیستی یا علوم انسانی همه و همه برای ما ثمربخش خواهند بود. تعداد بسیار زیادی آموزشگاه و دانشگاه در نقاط مختلف کشور ما وجود دارند. هرکدام از ما هم می توانیم در یکی از این مراکز مشغول به تحصیل شویم. حال اگر برای یادگیری این مطالب برنامه داشته باشیم و با بهترین روش های یادگیری آشنا شده باشیم، بهره ما چند برابر خواهد شد.
آشنایی با عوامل موثر در یادگیری اگر با آگاهی از بهترین روش های یادگیری همراه شود، می تواند آینده شما را دگرگون کند. پس اگر به دنبال این هستید که از این به بعد استراتژیک و هدفمند به جلو بروید، این مقاله را از دست ندهید.
روش های یادگیری خود را بشناسید
۱. سبک یادگیری خود را کشف کنید
برای اینکه یادگیری را به شکل مؤثری شروع کنید، باید بدانید که چگونه می آموزید. ۳ گروه یا روش کلی برای یادگیری وجود دارد و بیشترِ افراد مشخصا به یکی از گروه ها تعلق دارند. حتی اگر روش یادگیری شما تنها در یک دسته قرار نمی گیرد و به روش های مختلفی مطالب را می آموزید، بد نیست که با تمام روش های یادگیری آشنا بشوید، در این صورت می دانید که چه چیزی به کارتان می آید و چه چیزی در یادگیری تان تأثیر چندانی ندارد. در واقع با شناخت روش های یادگیری مختلف، یادگیری مؤثرتر و بهتری خواهید داشت. انواع روش های یادگیری عبارتند از:
- یادگیری دیداری. افرادی که روش یادگیری شان دیداری است، بیشتر از طریق «دیدن» و «مشاهده کردن» می آموزند. آنها تمایل دارند که در کلاس در ردیف های جلو بنشینند، منظم و مرتب هستند و هنگام تجسم کردن یا به خاطرسپاری چیزها، چشم هایشان را می بندند. تصاویر، ویدئوها و رنگ ها به یادگیری آنها کمک می کند و ترجیح می دهند برای یادگیری، محتوا و مطالب را ببینند.
- یادگیری شنیداری. افرادی که سبک یادگیری شنیداری دارند، با «شنیدن» و «گوش کردن» بهتر می آموزند. آنها معمولا جایی را در کلاس انتخاب می کنند که بهتر بشنوند، اما نقطه ی دید برای شان چندان اهمیتی ندارد. وقتی خسته می شوند با خودشان حرف می زنند و زمزمه می کنند. با صدای بلند درس می خوانند و این گونه مطالب و اطلاعات را به خاطر می سپارند. آنها بیشتر از آنکه بنویسند، صحبت می کنند و از بحث کردن درباره ی آنچه آموخته اند، لذت می برند.
- یادگیری جنبشی و لمسی. افرادی که سبک یادگیری شان حرکتی است، با «لمس اشیا» و «انجام کارهای عملی» مطالب را می آموزند. آنها دوست دارند فعال باشند، استراحت و وقفه های زمانی زیادی در حین یادگیری به خود می دهند و اغلب در هنگام صحبت کردن از حرکات دست و زبان بدن کمک می گیرند. این افراد از انجام کارهای عملی همچون آشپزی، مهندسی، ساختن چیزی و … لذت می برند. آنها حتی در هنگام خستگی هم شروع به بازیگوشی می کنند.
کدام یک از این روش های یادگیری سبک شما را توصیف می کند؟ اگر هنوز قادر به تشخیص نیستید، می توانید از آزمون های آنلاین یا یک مشاور کمک بگیرید تا ببینید متعلق به کدام گروه هستید.
۲. تفاوت ها را درک کنید
هر یادگیرنده ای برای درک کامل مفاهیم و حفظ اطلاعات کسب شده، نیازهای متفاوتی دارد. اگر از فردی با سبک یادگیری دیداری بخواهید چیزی را که می شنود به خاطر بسپارد، احتمالا موفق نخواهد بود. اگر فردی با سبک یادگیری حرکتی، فیلمی آموزشی برای انجام کاری تماشا کند، احتمالا در یادگیری موفق نخواهد بود. هیچ یک از افراد مذکور کم هوش تر از دیگران نیستند. آنها باید با سبک بهینه و مناسب یادگیری خود هماهنگ بشوند.
- توانایی های یادگیری محدود به کلاس درس نیستند. سبک و روش های یادگیری در نحوه ی صحبت کردن ما نیز خود را نشان می دهند. مثلا در گفت و گوی روزانه، فردی در گروه یادگیری دیداری، می گوید: «خوب به نظر می رسه» و همتای شنیداری او در مکالمات خود از جملاتی نظیر «گوشم با توست» و … استفاده می کند. در واقع سبک و روش های یادگیری در زندگی روزمره نیز متبلور می شود و نحوه ی تعاملات ما را تحت تأثیر قرار می دهد.یادگیری دیداری
۱. از تمرینات و وسایل کمک آموزشی بَصَری استفاده کنید
حالا که می دانید روش یادگیری شما از طریق دیدن و مشاهده کردن است، از این آگاهی کمک بگیرید. آنچه را که می شنوید، بنویسید و شنیده ها را به نوشتار تبدیل کنید.
- اگر استادتان فیلمی به شما نشان می دهد یا در مورد نکات مشخصی از یک آزمون صحبت می کند، یادداشت برداری کنید. بعد از اینکه مطالب را نوشتید، آنها را دوباره مرور کنید. بگذارید مغزتان با ادبیات دلخواهش به یادگیری بپردازد.
- اگر استاد در هنگام تدریس و سخنرانی، از اسلایدهای آموزشی کمک می گیرد، باید به اسلایدها توجه ویژه ای داشته باشید و روی آنها تمرکز کنید. احتمالا آنچه را که استاد می گوید، فراموش می کنید، اما تصویر روی تخته و صفحه ی نمایشگر را فراموش نخواهید کرد.
۲. از نمودارها، مدل ها و تصاویر استفاده کنید
برای یادگیری بهترِ اطلاعاتی که کسب می کنید، از چشم هایتان کمک بگیرید. تبدیل کردن محتوا به شکل و نمودار، به کمی زحمت و زمان نیاز دارد. اما نتایج مثبتی همچون افزایش یادگیری و بالا رفتن نمره هایتان، این زحمت را شیرین می کند.
- مثلا استاد شما در مورد زبان انگلیسی نکته ای را تدریس می کند. او می گوید: سهم زبان های مختلف در زبان انگلیسی به این شکل است: فرانسوی ۳۰ درصد، لاتین ۳۰ درصد، آلمانی ۲۵ درصد و زبان های دیگر ۱۵ درصد. بسیار عالی، یک نمودار دایره ای بکشید و با استفاده از رنگ های مختلف هر زبان را روی نمودار دایره ای با رنگ خاصی رنگ آمیزی کنید.
- خلاقیت به خرج بدهید و از توانایی های هنری خود کمک بگیرید. می خواهید یادتان بماند که فورد مدل T در چه تاریخی معرفی و ارائه شد؟ یک پلاک ماشین بکشید و تاریخ معرفی مدل مذکور را مثل شماره پلاک یک خودرو بنویسید: ۱۰۱۱۹۰۸ یعنی اول اکتبر سال ۱۹۰۸. با این کار در حقیقت نوعی رمزگذاری برای یادگیری بهتر انجام می دهید.
۳. یادداشت برداری کنید
همه ی معلم ها در حین تدریس به دانش آموزان می گویند: «فعلا چیزی ننویسید، بعدا بهتون وقت میدم مطالب رو یادداشت کنید.» خب، این فرمایش نسبتا محترم است اما وقتی شما دانش آموزی شنیداری نیستید، پس چطور می توانید بدون یادداشت برداری، حرف های او را به خاطر بسپارید؟
- اگر استاد خیلی سریع درس می دهد و نمی توانید حرف های او را خوش خط و درست و حسابی یادداشت کنید، از او خواهش کنید خلاصه یا جزوه و طرحی کلی از مباحث تدریس شده به شما بدهد. مطمئن باشید اساتید از این پیشنهاد استقبال می کنند.
یادگیری شنیداری
۱. صحبت های استادتان را در حین تدریس، ضبط کنید
خوشبختانه این پیشنهاد برای شما زحمت چندانی ندارد. نیازی نیست مثل گذشته برای ضبط کردن صدا، دستگاه بزرگی را با خود حمل کنید. تنها با فشار یک دکمه یا لمس یک گزینه روی تلفن هوشمندتان می توانید هرچه را که می خواهید، به آسانی ضبط کنید.
- بعضی از اساتید با ضبط کردن مشکل دارند و اجازه ی این کار را به شما نمی دهند و حتی ممکن است با ضبط کردن صدا، خطرِ از دست دادن گوشی یا وسیله ی ضبط، شما را تهدید کند، در این گونه مواقع سعی کنید به استاد محترم توضیح بدهید که این راه بهترین شیوه ی یادگیری برای شماست. به احتمال خیلی زیاد دل استاد نرم خواهد شد و مخالفت نخواهد کرد.
۲. سؤال بپرسید
وقتی استاد مشغول توضیح دادن موضوع مهمی است، شما هم در فرایند تدریس مشارکت کنید. گوش دادن به حرف ها و صدای دیگران یک چیز است و شنیدن و بازگو شدن مطالب از زبان خودتان چیز دیگری است. وقتی خودتان مثلا در کلاس زیست شناسی سؤالی را مطرح می کنید، آن سؤال و جواب را بهتر می آموزید و آن را بهتر به خاطر خواهید سپرد.
- اگر کمی در جمع دچار حس خجالت می شوید، بعد از کلاس سؤال هایتان را بپرسید. استاد از وقتی که برای یادگیری اختصاص می دهید، خوشش خواهد آمد و مطمئن باشید برای این کار شما ارزش قائل می شود. ضمن اینکه پرسش رودررو باعث یادگیری بهتر هم می شود.
۳. به گروه های کوچک بپیوندید
در بحث ها شرکت کنید و دیگران را هم به صحبت کردن وادار کنید. در گروه های کوچک موضوعات به چالش کشیده می شوند و در موردشان بحث می شود. با این روش هیچ نکته ای از چشم تان دور نمی نماند.
- اگر اساتید شما به کار گروهی چندنفره یا دوتایی اعتقاد و علاقه ای ندارند، به یک گروه مطالعاتی بپیوندید. همیشه دانش آموزانی وجود دارند که به دنبال ارتقای نمرات شان هستند و دوست دارند همه چیز را عالی و کامل بیاموزند. با پیوستن به چنین گروه هایی ضمن یادگیری بهتر و به اشتراک گذاری نظرات مختلف، می توانید با افراد جدید ملاقات کنید.
- اگر روش های قبلی، به اندازه ی کافی کاربردی نیستند، می توانید دروس و تکالیف تان را برای یک نفر توضیح بدهید. مثلا سعی کنید برای یادگیری بهتر، واکنش های شیمیایی را برای مادر گرامی توضیح بدهید یا درباره ی درس تاریخ و جنگ جهانی دوم برای هم اتاقی تان صحبت کنید.
یادگیری جنبشی و لمسی
۱. مفاهیم را نمایش بدهید
از دست هایتان استفاده کنید. مهم نیست در خانه هستید یا در کلاس درس، در هر حال برای یادگیری مشارکت کنید. مثلا برای تشریح چشم گاو یا انجام آزمایش های فیزیک و شیمی داوطلب بشوید.
- سعی کنید مفاهیم را برای خودتان آسان و روشن تر کنید. درس تان در مورد DNA است؟ با قطعات لگو یک مدل از DNA بسازید و آن را بهتر بشناسید.
۲. زیر مطالب مهم خط بکشید و آنها را برجسته کنید
معلم ها از دیدن یادداشت برداری دانش آموزان لذت می برند. اگر یادداشت برداری خیلی برای شما جواب گو نیست، از خط کشیدن زیر نکات مهم و ماژیک رنگی برای برجسته سازی مطالب کمک بگیرید.
- از رنگ های مختلف استفاده کنید. هر رنگ را نشانه ی موضوع خاصی قرار بدهید. مثلا برای تاریخ ها از رنگ بنفش استفاده کنید، برای نظریه ها از رنگ سبز و … . برای بهتر به خاطر سپردن مطالب، نظام و قوانین خاصی برای خود ایجاد کنید.
۳. در یادگیری مشارکت کنید
به یک گروه علمی برای فعالیت های بعد از مدرسه بپیوندید یا عادت های یادگیری جدیدی در خود ایجاد کنید. منتظر کلاس درس نمانید. برای افزایش مهارت کار با کامپیوتر، خودتان با آن سروکله بزنید تا چیزهای جدیدی یاد بگیرید.
- اگر مدرسه ی شما از ظرفیت های گروهی آموزش، گردش علمی و … استفاده نمی کند، خودتان دست به کار بشوید. از موزه های هنرهای بومی، تاریخ شناسی یا موزه های علمی دیدن کنید. به نمایشگاه ها سر بزنید و تئاتر تماشا کنید. ابزارهای کمک آموزشی معمولا برای دانش آموزان و دانشجویان، ارزان تر و همراه با تخفیف عرضه می شوند. با این روش ها به طبع جنبشی و لمسی خود در یادگیری کمک زیادی می کنید.
توصیه هایی برای همه
۱. یکی بودن کلاس درس و محل برگزاری آزمون
شاید بعید به نظر برسد، اما آزمون دادن در همان اتاقی که درس را فراگرفته اید، نتایج بهتری به همراه خواهد داشت. به این عملکرد حافظه، حافظه تحت تأثیر چارچوب گفته می شود. طبق پژوهشی که در دانشگاه ایالتی آیووا (Iowa State University) صورت گرفت، مشخص شده است بستری که در آن یادگیری صورت گرفته است، در به خاطر سپردن و حافظه ی افراد بسیار مهم است. مثلا وقتی گروهی از دانش آموزان در سروصدا مطلبی را آموخته اند، در شرایط سروصدا بهتر به سؤالات آزمون آن درس پاسخ می دهند. این نتیجه برای یادگیری در شرایط سکوت و آرامش هم یکسان بود. اگر در اتاق خاصی به دانش آموزان مطلبی را آموزش بدهید و سپس در همان اتاق از آنها امتحان بگیرید، نتیجه ی بهتری کسب می کنند. بستر و پیش زمینه ی ذهنی ما عادت هایی دارد که در بازیابی و یادآوری اطلاعات به کمک مان می آیند.
۲. ثبات در حالت روحی و روانی
حالت روحی نیز در یادگیری بسیار مؤثر است. مثلا اگر شما در حالت نشاط و شادی مطلبی را بیاموزید و این حالت را حفظ کنید، در آینده با همان حس و حال بمانید و حالت روانی خود را ثابت نگاه دارید، آن مطلب را بهتر به یاد خواهید آورد. این حس و حال فقط مربوط به زمان های نشاط و شادی نیست، حتی اضطراب هم همین کارکرد را دارد.
- طبق مطالعه ای که اخیرا در دانشگاه بوناوِنچر (Bonaventure) صورت گرفته است، حالت های روحی و روانیِ مشابه، توانایی فراخوانی اطلاعات از حافظه را افزایش می دهد و عدم تطابق حالات روحی و روانی در هنگام وقوع یادگیری و فراخوانی اطلاعات از حافظه، احتمال شکل گیری خاطرات غلط را بیشتر می کند.
- فرض کنید شما در حالتی مضطرب چیزی را آموخته اید (صرف نظر از اینکه اضطراب چه تأثیرات منفی ای روی یادگیری شما می گذارد)، اگر در آینده در حالتی مضطرب باشید و نیاز به یادآوری و استفاده ی دوباره از آن اطلاعات داشته باشید، شباهت حالت های روحی و روانی موجب می شود تا حافظه ی شما بنا به عاداتی که دارد، مطالب را بهتر و زودتر در اختیارتان بگذارد.
۳. داشتن صبر و تحمل در یادگیری
صبور باشید. طبیعی است که همه ی ما بعضی چیزها را بهتر یاد می گیریم و در همه ی زمینه ها توانایی یادگیری یکسانی نداریم. برای یادگیری دقیق و کامل، پشتکار به خرج بدهید.
- اگر سؤالی دارید به هیچ وجه از پرسیدنش خجالت نکشید یا نترسید. بیشتر افراد از سؤال کردن حین یادگیری می هراسند. غافل از اینکه معلم یا مربی از این حرکت شما خوشش می آید و قطعا از اینکه در زمینه ای دانا و تواناست و می تواند دانشش را به فرد دیگری منتقل کند، لذت می برد.
۴. پیگیری علایق و سلیقه ها
علایق خود را پیگیری کنید. وقتی چیزی را دوست دارید، بهتر آن را یاد می گیرید و موفق تر خواهید بود. رسیدن به موفقیت، انرژی و اعتماد به نفس شما را بیشتر می کند و زندگی زیبا و لذت بخش تری برای تان فراهم می کند.
- سعی کنید در هنگام یادگیریِ چیزهایی که دوست ندارید، از علایق خود استفاده کنید و درنتیجه یادگیری را برای خود شیرین تر کنید. مثلا اگر در کلاس زبان قرار است ارائه ای داشته باشید، با در نظر گرفتن علاقه ی زیاد خود به نوشته های شکسپیر، می توانید قسمتی از نمایشنامه های او را برای ارائه تان انتخاب کنید و با این کار همزمان از کار کردن روی نمایشنامه و درس خود لذت ببرید.
۵. کسب آگاهی و اطلاعات عمومی
برای یادگیری بهتر سعی کنید تمام ظرفیت های خود را فعال و شکوفا کنید. مطالعه ی مطالب متفرقه باعث می شود مغز شما فعال و آگاه باشد و همیشه برای یادگیری مطالب جدید، آماده باشد. دیدن شبکه های تلویزیونی مفید یا همین وب سایت «چطور» که در حال حاضر مطالعه می فرمایید، اطلاعات گوناگونی در زمینه های متنوع در اختیارتان می گذارد.
۶. استفاده از امکانات جدید و مختلف برای یادگیری
امروزه امکانات آموزشی فراوانی وجود دارند و یادگیری از هر زمان دیگری ساده تر شده است. حتی اگر با آموزگاران خوبی طرف نیستید یا کلاس و آموزشگاهی در اطراف محل زندگی خود ندارید، می توانید از طریق شبکه ی جهانی اینترنت در انواع کلاس ها و دوره های آنلاین شرکت کنید و حتی از بعضی از این دوره ها مدارک معتبری بگیرید.
۷. نهادینه کردن دانش در یادگیری
ایجاد وقفه در حین یادگیری مهارت ها و مطالب جدید، به شما در درک مطالب کمک می کند. این استراحت ها و وقفه ها به ذهن (یعنی ناخودآگاه شما) و جسم (یعنی حافظه ی عضلانی تان)، فرصت و اجازه ی تطبیق با مهارت جدید را می دهند.
- این پیشنهاد را امتحان کنید: برای یادگیری مؤثر و ایجاد یک عادت یا مهارتی جدید، ابتدا آگاهانه آن را تمرین کنید و بیاموزید، سپس قبل از شروع مجدد تمرینات و آموزش های آگاهانه، وقفه و استراحتی کوتاه به خود بدهید. این چرخه را پیگیری کنید و ببینید که منحنی یادگیری تان چقدر بهبود می یابد. مثلا، برای یادگرفتن رانندگی، اول در حدود ۱ ساعت به یادگیری و تمرکز درباره ی چرخ ها بپردازید. سپس وقفه ای یک تا ۲۴ ساعته به خود بدهید و پس از آن دوباره یادگیری را شروع کنید.
- از آنجایی که برخی از مهارت ها مانند برنامه نویسی، فیلم سازی، هنرهای رزمی و… به سال ها تلاش و ممارست نیاز دارند، برای آنها باید وقفه های کوتاه مدت و بلندمدت را با هم به کار بگیرید. مثلا وقتی می خواهید یکی از هنرهای رزمی را بیاموزید، سعی کنید بعد از ۲-۳ روز کلاس رفتن و آموزش دیدن، استراحت کنید و دوباره بعد از چند روز، یادگیری را از سر بگیرید. وقفه ی کوتاه در حین یادگیری هم به کمک شما می آید. مثلا هنگام آموزش در کلاس، یک باره و بی وقفه تمرین نکنید. وقفه و استراحت های کوتاه منجر به یادگیری بهتر می شوند.
- موارد مطرح شده، فقط پیشنهاد هستند. یادگیری، شخصیت، میزان پذیرش چیزهای جدید و… در افراد مختلف، متفاوت است. پس هیچ وقت خودتان را با کسی مقایسه نکنید. شخصیت و توانایی یادگیری خود را همان طور که هست، بپذیرید. از اطلاعاتی که در مورد روش های یادگیری و… به شما داده می شود، به شکل عملی و کاربردی استفاده کنید. مثلا همین تکنیک «وقفه ی کوتاه و بلند در یادگیری» نباید صرفا در کلام برای شما خلاصه بشود. از راهکارها ایده بگیرید و متناسب با خودتان آنها را به کار بگیرید.
- متعادل رفتار کنید. وقفه های مذکور را خیلی کوتاه یا خیلی بلند برگزار نکنید. وقفه های خیلی کوتاه تطابق جسم و ذهن را برای یادگیری بهم می زند و وقفه های خیلی بلند منجر به فراموشی مهارت های تازه می شود. برای یادگیری و توسعه ی شخصی، تعادل را فراموش نکنید.
