یکی از موزه های شهر تهران موزه علی اکبر صنعتی است که برای نمایش آثار این هنرمند راه اندازی شده است. علی اکبر صنعتی در مدت حیاتش نزدیک به ۶ هزار تابلو و بیش از هزاران مجسمه گچی، سنگی و برنزی خلق کرد که شخصیت های علمی و ادبی ایران و تیپ های گوناگون اجتماعی را می توان در آنها دید. تعدادی از این آثار در ساختمانی مربوط به دوره قاجار نگهداری می شوند و علاقه مندان را به سوی خود می کشانند. این موزه حدود 350 متر با متروی امام خمینی فاصله دارد و به راحتی می توانید به آن دسترسی پیدا کنید.
پیشینه موزه استاد صنعتی
علی اکبر صنعتی، متولد سال ۱۲۹۵، در کرمان یکی از کودکان پرورش یافته پرورشگاه صنعتی کرمان است. او که از آغاز به نقاشی علاقه مند بود به مدرسه کمال الملک وارد گردید و پس از ۱۲ سال موفق به اخذ دانش نامه لیسانس شد. علی اکبر صنعتی در طی ۶۲ سال کار خود، نزدیک به ۱۰۰۰ نگاره و ۴۰۰ پیکره (مجسمه) ساخت. صنعتی از نخستین پیکره تراشان و نگارگران سبک رئالیسم معاصر و بنیادگذار نخستین موزهٔ آثار هنری معاصر است.
عمارت موزه صنعتی بر جای مانده از عمارتهای دوره قاجار میدان توپخانه (امام خمینی) است. رضا خان در زمان نخست وزیری و قبل از رسیدن به شاهی در این خانه زندگی می کرده است و جلسه ای را در زیرزمین این خانه شب قبل از رای گیری برای انحلال سلسله قاجار با برخی نمایندگان برگزار کرده است. در سال ۱۳۲۴ به کوشش عبدالحسین صنعتی زاده، پسر حاج علی اکبر صنعتی زاده بنیادگذار پرورشگاه صنعتی کرمان (با نام استاد علی اکبر صنعتی نقاش و پیکره ساز اشتباه نشود)، و با آثار علی اکبر صنعتی کرمانی باززنده سازی و به موزه و نمایشگاه تبدیل شد و به جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران واگذار می شود. موزه صنعتی به صورت رسمی در سال ۱۳۲۵ آغاز به کار می کند. پس از آن در سال ۱۳۳۰ استاد صنعتی نمایشگاه و کارگاهش را به میدان راه آهن جابه جا کرد که شوربختانه در رخدادهای سال ۱۳۵۷ مورد تازش قرار می گیرد و آثارش از میان می روند. جمعیت شیر و خورشید سرخ هم دچار دگرگونی نام می شود و با عنوان جمعیت هلال احمر، موزه را اداره می کند. در همین سال ها برخی از هنرمندان دیگر هم آثار خود را به استاد صنعتی پیشکش می کنند و این آثار هم در موزه صنعتی به نمایش عموم گذاشته می شود. در کتاب راهنمای موزه ها و بناهای تاریخی سازمان میراث فرهنگی در سال ۸۳ اعلام شده در این موزه ۶۰۰۰ هزار نقاشی، هزار مجسمه سنگی، برنزی و گچی وجود دارد.
با آغاز پروژه ساخت متروی تهران در سال ۱۳۷۶ تعطیلی موزه صنعتی نیز آغاز می شود و به دلیل ساخت مترو برخی از ساختمان های میدان ویران می شوند و ساختمان موزه صنعتی با بی دقتی شرکت مترو و مدیریت وقت موزه، آسیب می بیند. در سال ۱۳۸۶ شرکت مترو تصمیم می گیرد ورودی های ایستگاه مترو امام خمینی را افزایش دهد. یکی از ورودی ها هم از زیر ساختمان موزه صنعتی انتخاب می شود و این دلیلی می شود برای تعطیلی دوباره موزه. در سال ۱۳۹۵ سازمان میراث فرهنگی با همکاری سازمان زیباسازی شهرداری تهران بازسازی و نوسازی بنا و پیکره ها را آغاز کردند. که یکسال بعد به پایان رسید و موزه دوباره فعال شد.
معماری موزه استاد صنعتی
ساختمان موزه صنعتی از ساختمان های باقی مانده عصر قاجار است. ساختمان در دو طبقه ساخته شده و طبقه یکم با تالاری بزرگ که در ورودی آن در جنوب شرقی عمارت است، دو در دیگر نیز برای موزه وجود دارد که یکی در جنوب غربی عمارت و دیگری در خیابان خیابان فردوسی است. در فردوسی به به نیم طبقه دوم راه دارد، در طبقه اول دستشویی، آشپزخانه و انبار قرار دارد و در شمال غربی موزه صنعتی یک حیاط کوچک قرار دارد. ورودی ها و پنجره ها به صورت نعل اسبی بوده و ستونها با گچبری قاشقی مزین شده و سرستونها نیز با گچبریهای زیبا آذین بندی شده اند. ازاره های سنگی به بلندای یک و نیم متری پیرامون موزه صنعتی را دربر گرفته و نما با آجر کاری و کاشی های ۷ رنگ معرق تزئین شده است.
بنای موزه استاد متعلق به اواخر دوران قاجار و اوایل دوران پهلوی است که در دوران پهلوی به جمعیت شیر و خورشید سابق سپرده شد. در اصل این بنا به عنوان نخستین مرکز شیر و خورشید قلمداد می شود که به مدت پنج سال فعالیت داشت. بنابراین از این منظر، بنای موزه نماد آغاز فعالیت های بشردوستانه هلال احمر محسوب می شود. این بنای تاریخی در ۲۴ آبان سال ۱۳۸۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
دیدنی ها و امکانات موزه صنعتی تهران
نزدیک به ۶ هزار تابلو و بیش از هزار پیکره و تندیس گچی، سنگی و برنزی از شخصیت های علمی و ادبی ایران و تیپ های گوناگون اجتماعی در موزه استاد صنعتی نگهداری می شود. یکی از جالب ترین این تندیس ها، مجسمه گروهی از زندانیان سیاسی دوره قاجار است. این تندیس در مرکز موزه قرار دارد.
برخی از چهره های برجسته که می توان تندیس های آن ها را در موزه صنعتی تهران مشاهده کرد، شامل فردوسی، سعدی، مسیح مصلوب، دهخدا، کمال الملک، کریم خان زند، جواهر لعل نهرو، مهاتما گاندی، لویی پاستور، ملک الشعرای بهار، شاه عباس و نادرشاه افشار می شود.علاوه بر مجموعه تندیس ها، موزه صنعتی دارای سالن تئاتر، شهر فرنگ، نمایشگاه تک چهره ها و موزه مردم شناسی است. «علی اکبری» مدیر موزه های جمعیت هلال احمر در مورد انتقاد برخی ها به نصب آسانسور در موزه استاد صنعتی تشریح کرده است:
افراد زیادی به این موزه می آیند که جانباز و معلول هستند ولی با موزه خاطره دارند و مشتاق هستند که از طبقه دوم هم بازدید کنند. از همین رو موزه استاد صنعتی اولین موزه ای است که در آن آسانسور نصب شده است.ضمن اینکه جمعیت هلال احمر اساسا نگاه انسانی دارد و موظف به پاسخگویی به معلولان است.
آشنایی با موزه عروسک های ملل در تهران
