موزه مارکار یزد نام خود را از پشتون جی دوسابایی مارکار، از زرتشتیان اهل هندوستان گرفته است. پشتون مارکار در طول عمر خود تنها سه بار به ایران سفر کرد اما در همین سفرهای خود اقدامات خیرخواهانه فراوانی به ویژه در مورد زرتشتیان ایرانی انجام می‌داد. موزه مارکار در ایام نوروز 1394 با هدف حفظ و نیز آشنا کردن گردشگران با آیین و فرهنگ زرتشتی در مجموعه تاریخی پرورشگاه مارکار افتتاح شد. این موزه قدمتی بالای 80 سال دارد و در آن علاوه بر معرفی مارکار به تاریخ دین زرتشت، مراسمات مختلف زرتشتیان، پوشش دینی و سنتی آتشکده‌ها و غیره پرداخته شده است.
آدرس: یزد، میدان مارکار، کوچه فرش مشهد، پرورشگاه مارکار
موزه سکه و مردم شناسی حیدرزاده از جمله موزه‌های تخصصی است که به انواع سکه‌ها از دوران قدیم تا به امروز پرداخته است. این موزه نام خود را از حسین حیدرزاده گرفته است که تلاش فراوانی در راستای جمع‌آوری سکه‌ها و تأسیس این موزه انجام داده است. موزه فرش سکه و مردم شناسی حیدرزاده حدود پنج هزار سکه مختلف دارد که مشهورترین آن ها سکه طلا عباس بن مامون، سکه جلوس کریم خان زند و سکه نادر شاه است. به جز سکه‌های قدیمی، بخشی از موزه به اسکناس‌های قدیمی پرداخته که از زمان ناصرالدین شاه تا امروز چاپ شده و مورد استفاده بوده‌اند. علاوه بر مجموعه سکه و اسکناس در این موزه می‌توان انواع قفل‌های قدیمی، ابزار آلات جنگی، انگشترهای عقیق و برنجی، وسیله‌های طبخ غذا و غیره را مشاهده کرد. بد نیست بدانید که موزه سکه حیدرزاده در خانه تاریخی عرب‌زاده احداث شده و گردشگران علاوه بر بازدید از موزه از معماری دوره قاجار بنا با حیاط و گچ‌بری‌ها و درب و پنجره‌های چوبی لذت خواهند برد.
آدرس: یزد، خیابان امام، خیابان فهادان، خانه تاریخی عرب زاده
بدون شک یکی از زیباترین و حیرت‌انگیزترین موزه‌های یزد موزه قصر آینه است. موزه قصر آینه در باغی سرسبز به وسعت 8 هزار متر مربع و در دل یکی از خانه‌های تاریخی یزد احداث شد. این موزه دارای آثار مختلفی از سلاح‌های قدیمی، آثار تاریخی، کتب و تمبرهای قدیمی، سکه‌ها و اشیای ارزشمند از دوران ساسانیان و قاجاریان و سایر دوره‌های تاریخی ایران است. معماری موزه قصر آینه ترکیبی از معماری ایرانی و اروپایی است که هنرمندانه توسط معماران و استادکاران ایرانی در کنار یکدیگر قرار گرفته و ساخته شده است. از بخش‌های قابل توجه این خانه قدیمی آینه کاری‌های آن است که قدرت دست و هنر هنرمندان ایرانی را به رخ جهانیان می‌کشد.
آدرس: یزد، خیابان کاشانی یزدی
یکی از بهترین موزه‌ها در زمینه آشنایی با حیوانات و گیاهان طبیعی هر کشور و هر منطقه موزه‌های علوم یا تاریخ طبیعی است که نه تنها برای کودکان بلکه برای بزرگسالان نیز جذابیت خاصی دارد. موزه تاریخ طبیعی یزد که به آن موزه علوم طبیعی هم گفته میشود از جمله این موزه‌هایی است که برای آشنایی با گیاهان و حیوانات احداث شده‌اند. بخش‌های مختلف این موزه عبارتند از بخش گیاه‌شناسی، بخش زمین‌شناسی، بخش جانور‌شناسی و بخش آناتومی که در آن آناتومی بدن انسان و جانوران به نمایش گذاشته شده است. آن چیزی که باعث جذابیت این موزه میشود وجود گونه‌های مختلف جانوری و گیاهی است که به صورت تاکسیدرمی در معرض نمایش قرار داده شده‌اند. تماشای حیوانات و گیاهان در جایی به جز قفس‌های باغ وحش و نیز توضیحاتی که در مورد هر یک از این گیاهان و جانوران داده شده باعث میشود تا گردشگران به ویژه کودکان به ارزش و اهمیت گونه‌های مختلف جانوری و گیاهی پی برده و در حفظ و بقای آنها تلاش کنند.
آدرس: یزد، میدان بهشتی، خیابان رجایی، دبیرستان ایرانشهر
این موزه در سال 1379 افتتاح شد و در آن اشیا تاریخی مانند ابزارآلات و مسیرهای حفر قنات و استخراج آب به نمایش درآمده است. بد نیست بدانید که محلی که موزه آب یزد در آن قرار دارد در واقع از خانه‌های تاریخی یزد است که به نام خانه تاریخی کلاهدوزها شناخته میشود. حاج سیدعلی اکبر کلاهدوز از تجار و بازرگانان یزدی دوره قاجار بوده و خانه‌اش محل تلاقی دو رشته قنات زارچ و رحیم آباد بوده است. محل تلاقی دو قنات در این خانه از یک طرف و از طرفی دیگر سبک معماری خانه دلیلی است که موزه آب در آن قرار گرفت.
آدرس: یزد، خیابان امام، شمال میدان امیر چخماق، خیابان قیام
اسناد و مدارک تاریخی بهترین آثار به جا مانده از گذشته هستند که حوادث و اتفاقات گذشته را برای آیندگان نقل می‌کند. موزه اسناد تاریخی یزد از جمله موزه‌هایی است که بخشی از اسناد و مدارک تاریخی ایران مانند کتب خطی را به نمایش گذاشته است. این موزه در خانه تاریخی و قدیمی لاری‌ها قرار دارد و همین خود بهانه خوبی است تا علاوه بر بازدید این موزه از خانه تاریخی لاری‌ها نیز بازدید کنید. خانه لاری‌ها از خانه‌های قدیمی یزد است که قدمتش به دوران قاجار می‌رسد و هنوز هم، با این که بخشی از آن به موزه اختصاص داده شده، می‌توان گچ‌بری‌ها، آینه‌کاری‌ها و ظریف‌کاری‌های مربوط به معماری سبک دوره قاجار را در آن مشاهده نمود.
آدرس: یزد، خیابان امام خمینی محله فهادان مجاور عمارت کلاه فرنگی خانه لاری ها
موزه مردم شناسی اردکان از قدیمی‌ترین و با سابقه‌ترین موزه‌های یزد است این موزه زمانی افتتاح شد که در آن زمان یزد فاقد موزه مردم شناسی بوده است. موزه مردم شناسی اردکان به معنای واقعی کلمه مردم شناسی را به نمایش گذاشته است چرا که بیشتر اشیا و وسیله‌های تاریخی این موزه به همت حاج علی سپهری پژوهشگر اردکانی و اهالی و مردم محلی گردآوری و اهدا شده است. این موزه مردم شناسی با بخش‌های مختلفی که دارد، سبک و نحوه زندگی مردم یزد و نوع پوشش آن را به نمایش گذاشته است. موزه مردم شناسی اردکان در زیرزمین کتابخانه فاضل قرار دارد.
آدرس: یزد، اردکان، بلوار خامنه ای، جنب حوزه علمیه، کتابخانه فاضل
قطعاً میبد یزد از مشهورترین و شناخته شده‌ترین شهرهای یزد که به سفال‌ها و زیلو‌هایش شناخته میشود که به همین جهت برای معرفی آن موزه‌ای در میبد ایجاد شده است. برخی از زیلوها و پلاس‌های موزه زیلوی میبد، قدمتی ششصد ساله دارند. قدیمی‌ترین زیلوی این موزه، زیلویی است متعلق به سال 880 هجری قمری که در مسجد جامع میبد استفاده می‌شد. کاروانسرای شاه عباسی کاروانسرای قدیمی است که معماری آن به سبک معماری دوران صفوی است و در کنار زیلوهای قدیمی موزه شکوه خاصی به خود گرفته است.
آدرس: یزد، شهر میبد، میدان هلال احمر، بلوار قاضی میرحسین، کاروانسرای شاه عباسی
موزه فرش اردکان یزد با هدف معرفی و احیای هنر فرشبافی یزد ایجاد شد. در این موزه مراحل تهیه فرش از رنگ‌رزی و پنبه پاک‌کنی گرفته تا ساخت دار قالی و بافت فرش به نمایش در آمده است. بد نیست بدانید که موزه فرش در یکی از خانه‌های تاریخی یزد به نام خانه ملک افضلی ایجاد شده است. این خانه همانند بسیاری از خانه‌های تاریخی یزد است و در ساخت آن از خشت و آجر و گچ استفاده شده است. قدمت این خانه به دوران قاجار می‌رسد و در هر گوشه آن می‌توان سبک معماری دوران قاجار را دید.
آدرس: یزد، محله چرخاب، کوچه خاتمی
در زمان قدیم چاپارخانه‌ها وظیفه‌ای که امروزه بر عهده پست می‌باشد را انجام می‌دادند، به طوری که آنان وظیفه اطلاع و خبررسانی را به نقاط مختلف داشتند. چاپارخانه میبد به دلیل قرارگیری در مسیر ری به کرمان و نیز نزدیکی به کاروانسرای شهر از بناهای مهم و ارزشمند به شمار می‌رود. کاروانسرای شاه عباسی میبد از کاروانسراهای مهم و شناخته شده یزد است که بخشی از آن به موزه پست اختصاص یافته است. موزه پست چاپارخانه نحوه عملکرد چاپارخانه‌های قدیمی، تلگرافچی‌ها، اولین وسیله‌های ارتباطی، دستگاه مورس و تمبرهای قدیمی را نشان میدهد.
آدرس: یزد، شهر میبد، بلوار قاضی میرحسین، جنب کاروانسرای شاه عباسی
کتب خطی و سکه‌های قدیمی آثاری ارزشمندند که تماشای آنها جذابیت خاصی دارد. موزه کاظمینی یزد با هدف حفظ و نمایش نسخ خطی، کتب دینی، نسخه‌های چاپ سنگی، اسناد و سکه‌های تاریخی، نگین انگشتر و تمبر، در سال 1394 افتتاح شد. بازدیدکنندگان این موزه در آن قرآنی 700 ساله و طوماری 300 ساله که در آن شجره‌نامه آدم تا خاتم ذکر شده را مشاهده خواهند کرد. وجود چنین نسخ خطی و اسناد تاریخی موزه کاظمینی یزد را به یکی از مهم‌ترین موزه‌ها در زمینه اسناد تاریخی تبدیل کرده است.
آدرس: یزد، بلوار امامزاده جعفر، بقعه امامزاده جعفر
کامبرین نام اولین دوره زمین شناسی است که بهانه‌ای شده تا موزه‌ای به نام کامبرین و با اهداف دیرینه شناسانه در یزد احداث شود. در این موزه برخی از فسیل‌های جانوران مختلف گردآوری و به نمایش گذاشته شده است. همچنین بازدیدکنندگان موزه امکان شرکت در کارگاه‌های مرتبط با دیرینه‌شناسی مانند رسوب‌برداری را خواهند داشت.
آدرس: یزد، میدان شهید بهشتی، خیابان دهم فروردین، جنب آب انبار شش آبگیری، کوچه سوم یا شهید زینی
این موزه در سال 1369 نزدیک مسجد جامع کبیر یزد و در کنار کتابخانه وزیری ایجاد شده است. از نسخ خطی و لوازم خطاطی و زنگ میدان وقت الساعه گرفته تا ظرف و ظروف و قوری و پارچه‌های زربفت و غیره که روزگاری توسط مردمان شهر استفاده می‌شد و گویای سبک و نحوه زندگی مردمان گذشته بوده است در این موزه پیدا میشود. اهدا و جمع‌آوری اشیای قدیمی و ارزشمند از مردم همچنان ادامه دارد.
آدرس: یزد، خیابان امام خمینی، انتهای خیابان مسجد جامع
