رشتهکوه قفقاز، کوهستانی میان دریای سیاه و دریای خزر میباشد که در منطقه قفقاز قرار دارد. این رشتهکوه از دو قسمت قفقاز بزرگ و قفقاز کوچک تشکیل شدهاست.این رشتهکوه در کشورهای روسیه، گرجستان، جمهوری آذربایجان، ارمنستان و ترکیه گسترده شدهاست.
همانطور که گفته شد این کوه ها در گرجستان، ارمنستان، آذربایجان و روسیه قرار گرفته اند: از جنوب روسیه نزدیک دریای سیاه شروع شده و تا شبه جزیره آب شوران در آذربایجان که در دریای خزر وجود دارد، ادامه می یابد. قفقاز دارای دو رشته کوه مجزاست:
رشتهکوه قفقاز بزرگ (بزرگ قفقاز)
رشتهکوه قفقاز کوچک (کوچک قفقاز)
بین این دو رشته کوه، راهی تقریبا پست وجود دارد که از شمال غرب در آذربایجان و گرجستان می گذرد. رشته کوه قفقاز بزرگ به سمت شمال، جایگاه بزرگترین کوه اروپا یعنی کوه البروس است که 5643 متر ارتفاع دارد. کوچک قفقاز به شکل کمانی بین مرز آذربایجان و ارمنستان قرار دارد.
یکی از دلایل محبوبیت طبیعت گردی در قفقاز، دام بزرگ آن است: طبیعت کشف نشده! در اینجا مسیرهای بسیار زیادی وجود ندارد و آن هایی هم که مسیر پاکوب دارند، رو به ناپدید شدن رفته اند. برخلاف بسیاری از کشورهای دیگر که طبیعت گردی یکی از سرگرمی های مردم به شمار می رود، مردم محلی منطقه قفقاز اصولا کمتر طبیعت گردی می کنند و می توان بکر بودن این منطقه را نیز ناشی از این اتفاق دانست.
با این حال، به دلیل آنکه رشد صنعت گردشگری در این منطقه رو به بهبود است، مسیرهای متعددی در حال گشایش است. اما اینکه مسیرهای این منطقه کاملا بکر و ماجراجویانه هستند، واقعیتی انکار ناپذیر است. بیشتر مسیرهایی که در گرجستان هستند به مرز گرجستان در شمال می رسند و نتیجه آن، چندین روز طبیعت گردی در دل کوه های قفقاز است.
شما همچنین می توانید به کشور آذربایجان بروید و آنجا نیز مسیرهای طبیعت گردی بسیار ناشناس و بکری پیدا کنید؛ البته شانس اینکه روستاهای باستانی را در این مسیر ببینید هم یکی دیگر از دلایلی است که انگیزه شما را بیشتر خواهد کرد. از باکو به قوبا، منطقه ای در کوه های شهداگ در ارتفاع 600 متری بروید. شهر قوبا که بیش از 40 هزار نفر جمعیت دارد، ترکیب از کوه، دیدنی های طبیعی، فرهنگ و تنوع است.
روستاهای مختلفی غنی از تاریخ و فرهنگ در اینجا دیده می شوند که از جمله آن ها می توان به خینالیگ، لاهیج و ساریباش اشاره کرد. بیشتر مسیرها، مال رو هستند و شاید در این میان گله های گوسفند و گاو نیز ببینید. پیشنهاد ما این است که یک راهنمای محلی پیدا کنید؛ شهر تاریخی شکی در کوهپایه های قفقاز تنها 500 متر ارتفاع دارد، در حالی که قله های اره شکل اطراف آن در شمال ارتفاعشان به حدودا 3100 متر می رسد.
یکی از بزرگترین جذابیتهای ترکینگ قفقاز، سهولت دسترسی برای مسافران است و گستره وسیع بیابان آن، به دور از تمدن. بر خلاف بسیاری از مناطق کوهستانی در اروپا، ترکینگ یک فعالیت تفریحی اصلی در میان مردم محلی نیست. تعداد زیادی از مسیرهای علامتگذاری شده رسمی نیز وجود ندارد. از دیدگاه نارون اکوتور، بهترین منطقه برای صعود کوه های قفقاز، کشور گرجستان است.
در آذربایجان، مسیرهای پیادهروی مشخصشده کمتری پیدا خواهید کرد اما فرصت بازدید از روستاهای کوهستانی باستانی و آشنایی با فرهنگهای محلی، ماجراجویان را به خود جذب میکند. از باکو به شمال به قبا سفر کنید. منطقه ای در دامنه های شمال شرقی کوه شهداگ در ارتفاع 600 متری.
چندین روستای خاص تاریخی و فرهنگی شامل خینالیق با ارتفاع بیش از 2000 متر، لاهیج و ساریباش هستند. بیشتر مسیرها، مسیرهای چرای دام هستند. بنابراین بهترین کار این است که یک راهنمای محلی پیدا کنید که بداند به کجا می رود یا به همراه یک تور سفر کنید. شهر کوچک و قرون وسطایی شکی، در دامنه های جنگلی پایین قفقاز بزرگ در جاده ابریشم قدیمی قرار دارد و مکانی ایده آل برای کاوش در فرهنگ آذربایجان است. برخی از مناظر معماری جذاب در فهرست یونسکو، مانند کاخ خان در این شهر قرار دارد.
پروژه ous در سال 2015 برای ایجاد یک مسیر 1500 کیلومتری که دریاهای سیاه و خزر را از طریق رشته کوه های قفقاز به یکدیگر متصل می کند، آغاز شد. مسیر قفقاز جنوبی که هنوز در مراحل ابتدایی خود است، تبدیل به اولین مسیر آسان در سراسر منطقه قفقاز خواهد شد. اگر افتتاح شود، کوهنوردان از قله هایی به ارتفاع 5000 متر عبور می کنند و برای اولین بار، افراد این فرصت را خواهند داشت که تنوع فرهنگ، زبان و مناظر قفقاز را با پای پیاده از طریق یک مسیر که به راحتی در دسترس است، تجربه کنند. برخی از بخش های این مسیر در ارمنستان و گرجستان در حال حاضر تکمیل شده است.
مردم گرجستان انبوهی از داستان ها دارند که خوشبختی آنها را برای زندگی در قفقاز توضیح می دهد. یکی از داستان ها این است: «وقتی خدا دنیا را ساخت، از همه مردم زمین پرسید که کجا می خواهند زندگی کنند و بر اساس آن سرزمین هایشان را تقسیم کرد. از گرجی ها چیزی نشنید. آنها خیلی مشغول جشن گرفتن بودند. در راه خانه مکث کرد تا آنها را سرزنش کند اما تامادا (نان تست گرجی) به خدا گفت که آرام باشد که گرجی ها تمام وقت را صرف تمجید از آفزینش او کرده اند و واقعاً برایشان مهم نیست کجا باشند. خداوند این پاسخ را چنان خوشایند یافت که زمین کوچکی را که برای خود پس انداز کرده بود، به گرجی ها داد.»
برای برخی از کوهنوردان، به ویژه برای کسانی که بیشتر در کوه های آلپ اروپایی صعود می کردند، قفقاز پناهگاه امنی برای فرار از قله های شلوغ آلپ است. این کوهستان قادر است کوهنوردان را از سراسر جهان با ارائه طیف گسترده ای از صعودهای آسان و همچنین بسیار دشوار تا درجه 6A با معیار روسی اغوا کند. کوهنوردی در قفقاز سناریویی است که اغلب در کوه های آلپ پیدا نمی کنید. بالا رفتن از دیواره های زیبا ، در حالی که کوهنوردان دیگر را نخواهید دید.
با وجود البروس، قفقاز همچنین دارای بالاترین ارتفاع (5643 متر) اروپا است. اگرچه مون بلان عنوان بلندترین کوه اروپا را نیز دارد، اما امروزه اکثراً پذیرفته اند که البروس بلندترین کوه قاره است.
«high Alpine Caucasus» که برای کوهنوردان جالبترین بخش این رشته است، در جنوب دریای سیاه قرار دارد. با قله هایی مانند البروس، شخارا یا کازبک و بسیاری از قله های دیگر بیش از 5000 متر، که به عنوان بالاترین ارتفاعات این منطقه شناخته می شوند.
آب و هوای این کوهها هم با ارتفاع و هم با عرض جغرافیایی متفاوت است و معمولاً با افزایش ارتفاع، دما کاهش مییابد. دامنه های شمالی رشته کوه قفقاز بزرگ حدود 3 درجه سانتی گراد سردتر از دامنه های جنوبی است. به دلیل آب و هوای قاره ای تر در ارتفاعات کوه های قفقاز کوچک در ارمنستان، آذربایجان و گرجستان، تضادهای شدید دما بین ماه های تابستان و زمستان وجود دارد. در حالی که بارندگی از شرق به غرب در بیشتر نواحی افزایش می یابد، کوه های قفقاز نسبت به مناطق کم ارتفاع بارندگی بیشتری دریافت می کنند. حداقل بارندگی سالانه در شمال شرق خزر 250 میلی متر است.
با این حال، بخشهای غربی دامنه مقادیر بیشتری بارندگی را نسبت به دامنههای شمالی دریافت میکنند، جایی که میزان بارش سالانه در بخش غربی بین 1000 تا 4000 میلیمتر است در حالی که در قفقاز شرقی و شمالی بین 600 تا 1800 میلیمتر است. بیشترین بارندگی ثبت شده در منطقه کوه میترالا در رشته مسختی در آجاریا گرجستان بوده است. علاوه بر این، رشته کوه قفقاز به دلیل بارش برف زیاد شناخته شده است، که به طور برجسته دامنه های جنوب غربی رشته کوه های قفقاز بزرگ است. بخش قفقاز کوچک بارش برف کمتری را دریافت می کند زیرا در معرض تأثیرات مرطوب دریای سیاه نیست.
کوه های قفقاز در نزدیکی مرز جنوبی روسیه و در بین دریای سیاه و دریای کاسپین قرار دارند. قفقاز بخشی از مرز طبیعی میان دو قاره آسیا و اروپا یا اوراسیایی را تشکیل میدهد. رشته کوههای قفقاز در کشورهای گرجستان، روسیه ، ارمنستان، جمهوری آذربایجان و ترکیه گسترده شده است.
