آشنایی با میدان تاریخی شهرداری رشت

رشت به عنوان شهر اولین های ایران شناخته می شود. شهری که در آن اولین شهرداری و اولین کتابخانه ملی ایران ساخته شد. غیرممکن است به رشت سفر کرده باشید و برای بازدید میدان شهرداری رشت و قدم زدن میان بخش بزرگی از تاریخ این شهر وقت نگذارید. ساختمان هایی با معماری متفاوت، دیوارهای سفید و سقف های قرمز رنگ شما را مجذوب خود خواهند کرد. زمانی که باران ببارد، این منطقه حال و هوای دیگری دارد، صدای باران و صدای زنگ ساعت کاخ شهرداری با هم آمیخته شده و نوایی منحصربه فرد در گوش شما طنین انداز خواهد شد. پیشنهاد می کنیم حتماً شب میدان شهرداری را ببینید، رقص نورها و هوای خنک بهترین لحظه ها را برای شما خواهد ساخت.

تاریخچه عمارت شهرداری رشت

در دوره مشروطه رشت به سمت نو شدن قدم برداشت. با تصویب قانون بلدیه در سال ۱۲۸۶ شمسی، رشت نیز جزو اولین بلدیه ها به شمار رفت و بنای کاخ در همان سال به دستور میرزاخلیل و اداره بلدیه رشت، در غرب میدان شهرداری در دستور ساخت قرار گرفت، اما بلافاصله ساخته نشد.

زمین کاخ، پیش از ساخت، یک تپه بود که قبر یک سید در آن تپه بود. بعد از ساخت بنا، قبر سید تخریب شد و به تبع آن برخی ساختمان هایی که در مسیر نقشه ساخت عمارت بودند نیز تخریب شدند. به دلیل غلبه مذهب بر تجدد، این حرکت نیز برای مردم ساکن رشت قابل هضم نبود و منجر به شکل گیری اعتراضاتی شد که با تعویض حاکم رشت و جایگزینی فضل الله زاهدی و انتقال قبر به محوطه ساختمان، اعتراض مردم نیز فروکش کرد.

حاجی میرزا خلیل که از مشروطه خواهان معروف بود، مأمور تأسیس بلدیه (شهرداری) شد و انجمنی به ریاست حاجی میرزا یوسف خان و عضویت سید مهدی رئیس الواعظین، ناصر التجار، میر احمد امام، حاجی میرزا ابوطالب و میر منصور هدی به نام «انجمن بلدیه» به او کمک فکری می کردند. سال ها طول کشید تا ساخت کاخ شروع شد. قبل از ساخت بنای کاخ در میدان شهرداری، اداره بلدیه رشت در محل ساختمان خوشتاریا قرار داشت و سپس به این مکان انتقال یافت.

کاخ شهرداری رشت در مجموعه ای از ساختمان های عمومی شامل موزه پست و هتل ایران که از معماری ویژه ای برخوردار هستند، قرار گرفته که معروف به مجموعه میدان شهرداری رشت است و نماد شهر رشت محسوب می شود. گفته شده که شروع ساخت کاخ در سال ۱۳۰۲ شمسی آغاز شد و تا سال ۱۳۰۵، یعنی اوایل کار حکومت رضا شاه پایان یافت و در این سال به عنوان ساختمان بلدیه شهر رشت شروع به کار کرد.

در روزهایی که ساختمان شهرداری اداره بلدیه را به عهده داشت، هر روز صبح اجرای موزیک زنده و ارکستر شهرداری رشت رو به روی درب شهرداری برگزار می شد که امروزه نیز جایگاه مخصوص این گروه در داخل محوطه مشخص است و از آن زمان به یادگار مانده است و گردشگران در بازدید از ساختمان شهرداری می توانند از آن نیز دیدن کنند.از وقایع تاریخی این کاخ می توان به این نکته اشاره کرد که کاخ و میدان شهرداری در طول جنگ هشت ساله ایران و عراق مقر اعزام نیروهای رزمنده به جبهه های جنگ بوده است.

معماری عمارت شهرداری رشت

سبک معماری ساختمان، به شیوه معماری روسی است. دقیق شدن در سبک معماری کاخ و مقایسه آن با ساختمان هایی که درروسیه ساخته شده اند، چنین چیزی را کاملا مشهود نشان می دهد. معمار بنا یک فرد روسی با نام سردارف است که طرح بنا را بر اساس الهام از معماری جدید سن پترزبورگ انتخاب کرده و با استفاده از معماران ایرانی ساکن رشت، شروع به ساخت بنا کرد. مهندسین کاخ از بین مهندسان آلمانی-ارمنی انتخاب شده بودند.

این کاخ در حدود ۲۴ متر ارتفاع دارد و برج آن که در گذشته معمولا برای دیده بانی از آن استفاده می شد، بر شهر رشت مسلط است و بیش از نیمی از شهر رشت را در چشم انداز خود نظاره می کند. روبرت واهانیان این سبک معماری در ساختمان شهرداری رشت را در شکوفایی فرهنگ رنسانس و برگرفته از دوره حاکمیت نظامیان می داند. چراکه در آن زمان، شهر رشت بعد از شکست نهضت جنگل توسط نیروهای قزاق، قبل از ساختن عمارت شهرداری اداره شهر به مدت دو سال به دست نیروهای نظامی افتاد. یعنی از سال ۱۳۰۳ تا ۱۳۰۵ حکومت شهر رشت در دست نظامیان بوده است.

آرم شهرداری رشت روی ساختمان با طراحی به شکل دو کلید روی هم قرارگرفته به صورت ضربدر طراحی شده است که نماد گشایش مشکلات شهری است. از این آرم در پرچم های درون شهری روی پل های رودخانه های شهر نیز استفاده می شود.

دیدنی های میدان شهرداری

از زمانی که جاده های اطراف میدان شهرداری رشت تبدیل به پیاده راه شدند، «میدان» گفتن به این فضای فرهنگی و تفریحی حق مطلب را ادا نمی کند.دیدنی های میدان شهرداری حالا یک جاذبه گردشگری هستند. حالا می خواهیم نگاهی بیندازیم به این جاهای دیدنی.

ساختمان شهرداری رشت که به آن «کاخ شهرداری» یا «عمارت شهرداری» می گویند، به دستور اداره بلدیه شهر رشت، در ضلع غربی میدان شهرداری، توسط معمار ارمنی- آلمانی به نام آرتم سرداراف ساخته شد. از این ساختمان تا امروز به عنوان ساختمان شهرداری مرکزی رشت استفاده شده است.

سال ۱۲۸۶ کلنگ ساخت عمارت بلدیه شهر رشت به زمین زده شده و تا سال ۱۳۰۵ کار ساخت آن طول کشید.ولی در زمانی که ساخت ساختمان شهرداری به اتمام رسید ساعتی که اکنون روی ساختمان شهرداری می بینید وجود نداشت. سه سال بعد یعنی سال ۱۳۰۸ ساعت را روی برج دیده بانی ساختند.ساختمان شهرداری و برج ساعت آن، نماد شهر رشت است. صدای زنگ ساعت هم از ویژگی های خاص این میدان است؛ که هر ساعت به تعداد شماره آن ساعت و هر نیم ساعت یک زنگ می زند.بخشی از کارهای اداری شهرداری به ساختمان دیگری منتقل شده وقرار است باقی اتاق ها هم برای راه اندازی موزه بلدیه (شهرداری) تخلیه شود.

کاخ شهرداری رشت

عمارت شهرداری رشت که به آن کاخ شهرداری رشت نیز می گویند یکی از مهم ترین بناهای تاریخی میدان شهرداری است. طراحی ساختمان شهرداری رشت در سال ۱۲۸۶ و به دستور بلدیه وقت آغاز شد. شهرداری رشت تا پیش از اتمام ساختمان فعلی در ساختمانی در خوشتاریا مستقر بود. در سال ۱۲۸۸ با سرکوب جنبش میرزا کوچک خان جنگلی، نیروی انتظامی گیلان عهده دار اداره شهر رشت شد. در آن زمان، ریاست بلدیه، امری فرمایشی بود و پس از به ریاست رسیدن یاور محمود خان، دستور شروع احداث ساختمان جدید در شهرداری رشت صادر شد.

میدان شهرداری رشت که اکنون به یکی از مهم ترین مراکز استان تبدیل شده، زمانی تپه ای بود که روی آن مقبره آقا سید جعفر قرار داشت. جالب است بدانید که پس از اتمام مراحل ساخت ساختمان، مقبره ای برای آقا سید جعفر در نظر گرفته نشد.

کاخ شهرداری رشت در تاریخ ۴ اردیبهشت سال ۱۳۰۵ مصادف با تاج گذاری پهلوی اول افتتاح شد. در اول تیرماه سال ۱۳۰۵ مطلبی در روزنامه پرورش درج شد که خبر از انتقال اداره بلدیه به ساختمانی جدید می داد. از آن زمان به بعد، ساختمان شهرداری و برج ساعت واقع شده در میدان شهرداری به مهم ترین نماد شهر رشت تبدیل شد و از آن زمان تاکنون به عنوان مقر شهرداری رشت شناخته می شود.

مقبره ابوجعفر

استاد ابوجعفر یکی از کسانی بود که اکثریت قوم گیلان را به دین اسلام دعوت کرد. سید ابوجعفر الثومی فقیه حنبلی مذهب و از سادات علوی بود که از شهر آمل به رشت آمد تا به تبلیغ دین اسلام بپردازد. مردم رشت سید ابوجعفر را استاد ابوجعفر می خواندند و پس از مرگش محله ای که در آن سکونت داشت به استاد سرا معروف شد که از محله های قدیمی شهر رشت است. پس از مرگ استاد ابوجعفر، پیکر وی در تپه ای به خاک سپرده شده که بعدها به میدان شهرداری رشت تبدیل شد.

اطراف مقبره سید ابوجعفر گورستان و باغ بزرگی بود که به گزارش اولین سفیر آمریکا در دوره ناصرالدین شاه قاجار یعنی ساموئل بنجامین دارای منظره ای زیبا بود. مزار این بزرگوار گنبد و گلدسته ای داشت و درختان چنار بسیاری در محوطه مقبره وجود داشتند. در صحن مقبره برجی آجری ساخته شده بود که بالای آن نقاره خانه ای وجود داشت که در زمان برآورده شدن حاجات به صدا در می آمد.

هتل ایران

فرآیند ساخت هتل ایران اندکی بعد از شروع ساخت ساختمان میدان شهرداری و در سال ۱۳۰۸ آغاز شد. ساخت این هتل که در ضلع شمالی میدان شهرداری قرار دارد حدود ۶ سال به طول انجامید و در نهایت در سال ۱۳۱۴ به بهره برداری رسید. زیربنای هتل ایران رشت حدود ۱۸۰۰ مترمربع است و در کنار ساختمان شهرداری و ساختمان پست و تلگراف، بخشی از تاریخ این شهر را می سازد.

با پیروزی انقلاب اسلامی، هتل ایران مصادره و به بنیاد مستضعفان واگزار شد و این بنیاد در طی این سال ها استفاده های گوناگونی از این ساختمان داشت. اما با توجه به اهمیت بنای هتل ایران که در اصل یکی از عناصر مهم در شکل گیری هویت شهر رشت است، در سال ۱۳۷۷ سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری، ساختمان هتل ایران را از بنیاد مستضعفان خریداری کرد. اما متأسفانه تا سال ۱۳۸۶ هیچ گونه اقدامی توسط این سازمان برای مرمت و نگهداری ساختمان هتل ایران صورت نگرفت. در سال ۱۳۸۶ سازمان میراث فرهنگی بالاخره تصمیم بر رفع مشکلات فراوان بنا و مرمت آن گرفت و قرار شد به زودی به موزه و نمایشگاه تبدیل شود. هتل ایران رشت در تاریخ ۲۵ اسفند سال ۱۳۷۹ به ثبت ملی رسیده است.

برج ساعت عمارت شهرداری رشت

سه سال بعد از ساخت عمارت شهرداری، ساعت مخصوص ساختمان که در آن دوره نماد تجدد و زمان شناسی محسوب می شد در جای خود کار گذاشته شد. در آن زمان در برخی دیگر از شهرهای ایران نیز برج ساعت ساخته شده بود که از جمله آن ها می توان به تبریز و ساری اشاره کرد. زنگ این ساعت در حال حاضر در هر ساعت، به تعداد همان ساعت به صدا در می آید و ساکنان شهر را از زمان روز آگاه می کند.

میدان شهرداری رشت به عنوان مهم ترین بخش شهر رشت سال های سال است که با وجود ساختمان هایی منحصربه فرد با معماری متفاوت پذیرای گردشگران از سراسر ایران است. در این مقاله با ساختمان های مختلف اطراف میدان شهرداری و تاریخچه آن ها آشنا شدید. این بار که به رشت سفر کردید، سری به میدان شهرداری بزنید و از زیبایی های آن تصویرهایی جاودان تهیه کنید.

ییلاق جواهردشت کجاست؟