افزایش کلسترول خون مادر بارداری امری طبیعی است و معمولا در سه ماهه دوم و سوم رخ می دهد. این افزایش به رشد مناسب جنین، عملکرد صحیح هورمون ها و تولید و ذخیره شیر مادر کمک می کند. اما در برخی موارد این افزایش از حد طبیعی بیشتر می شود و کنترل و درمان کلسترول بالا در بارداری ضرورت پیدا خواهد کرد. به همین سبب در ادامه این متن قصد داریم برای شما شرح دهیم که علائم کلسترول بالا در بارداری چیست و چه خطراتی دارد.
کلسترول بالا چیست؟
کلسترول ماده مومی مانند چربی است که کبد شما آن را تولید می کند. این ماده برای تشکیل غشاهای سلولی، جذب ویتامین D و تولید برخی هورمون ها حیاتی است. کلسترول در آب حل نمی شود بنابراین نمی تواند به تنهایی وارد سلول ها شود.ذراتی که به عنوان لیپوپروتئین شناخته می شوند به انتقال کلسترول از طریق جریان خون کمک می کنند.دو نوع عمده لیپوپروتئین وجود دارد.لیپوپروتئین های با چگالی کم (LDL) ، همچنین به عنوان "کلسترول بد" شناخته می شود، می تواند در عروق جمع شده و منجر به مشکلات سلامتی مانند حمله قلبی یا سکته شود.لیپوپروتئین های با چگالی بالا (HDL) که گاهی اوقات "کلسترول خوب" نامیده می شود، برای از بین بردن کلسترول LDL به کبد کمک می کند.اگر سطح کلسترول LDL خیلی زیاد باشد، یا سطح کلسترول HDL خیلی کم باشد رسوبات چربی در رگ های خونی شما جمع می شود. این رسوبات باعث می شود که خون کافی در شریان های شما جریان نداشته باشد. که خود می تواند با کاهش اکسیژن رسانی به بافت ها مشکلاتی ایجاد کند.
علل بالا رفتن کلسترول خون زنان در دوران بارداری چیست؟
این نکته مهم را همیشه به خاطر داشته باشید که بالا رفتن سطح کلسترول خون برای حمایت و رشد نوزاد داخل رحم شما ضروری است، زیرا سطح کلسترول خون بالا برای تشکیل استروئید در دوران بارداری زنان لازم بوده و کمک زیادی به داشتن دوران بارداری سالم خواهد كرد. معمولا، سطح کلسترول خون زنان حامله در طول سه ماهه دوم از دوران بارداري شروع به افزایش نموده و در سه ماهه سوم از اين دوران به اوج خود میرسد. اما نگران نباشید! زیرا سطح کلسترول خون زنان باردار معمولا تا چهار هفته پس از زایمان طبیعی، به حالت اولیه خود باز خواهد گشت.
علائم کلسترول بالا چیست؟
کلسترول بالا در مراحل اولیه معمولاً علائمی ایجاد نمی کند و در بیشتر موارد فقط باعث حوادث اضطراری می شود. به عنوان مثال یک حمله قلبی یا سکته مغزی می تواند در نتیجه آسیب ناشی از کلسترول بالا رخ دهد.این وقایع معمولاً تا زمانی که کلسترول بالا منجر به تشکیل پلاک در عروق شما نشود اتفاق نمی افتد. پلاک های ناشی از کلسترول بالا می تواند عروق را تنگ کند بنابراین خون کمتری می تواند از عروق تنگ شده عبور کند.
چه میزان سطح کلسترول خون براي زنان باردار عادی است؟
به طور معمول، سطح کلسترول خون یک مادر باردار سالم باید بین 120 و 190 mg / dl متغیر باشد. البته، در دوران بارداری برخي زنان، ممکن است این میزان به بیش از 200 mg / dl نیز صعود کند.
آیا میزان سطح کلسترول خون زنان در دوران بارداری تغییر میکند؟
یادتان باشد كه بالا رفتن سطح کلسترول خون در بدن زنان باردار امری بسیار شایع است، اما، اگر این افزایش بیش از حد باشد (طوری که وضعیت حاصله سبب رنج و ناراحتی مادر حامله شود)، او باید وحشت کرده و با نگرانی، با این موضوع برخورد کند. با اين حال، جالب است بدانيد به دلیل این که بدن زنان در دوران بارداری تحت تاثیر تغییرات هورمونی قرار ميگيرد، سطح کلسترول خون بدن اين افراد به صورت خود به خود و به طور طبیعی، تا حدودي بالا میرود.
چه موقع باید نگران کلسترول بالا در بارداری باشید؟
بیشتر خانم ها نباید نگران افزایش طبیعی کلسترول باشند. معمولاً طی چهار تا شش هفته پس از زایمان، سطح به محدوده طبیعی خود بازمی گردد. اگر کلسترول بالا در بارداری بعد از زایمان ادامه داشت و کاهش نیافت یا از حد نرمال، افزایش آن بسیار بیشتر بود، این عارضه کلسترول مزمن نامیده می شود که خطر ابتلا به بیماری های قلبی و سکته را افزایش می دهد.اگر حتی قبل از بارداری کلسترول خون بالا دارید، با پزشک خود صحبت کنید. از آنجا که برخی از داروهای کلسترول ممکن است در دوران بارداری توصیه نشوند، وی یا داروی شما را تغییر می دهد یا به شما کمک می کند تا از روش های دیگری برای کنترل کلسترول خود کمک بگیرید.
کلسترول بالا در بارداری چگونه تشخیص داده می شود؟
تشخیص کلسترول بالا با آزمایش خون موسوم آزمایش چربی بسیار آسان است. پزشک شما یک نمونه خون گرفته و برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه می فرستد. پزشک از شما می خواهد که حداقل 12 ساعت قبل از آزمایش چیزی نخورید و ننوشید.یک آزمایش چربی کلسترول کل، کلسترول HDL، کلسترول LDL و تری گلیسیرید را اندازه گیری می کند. حد نرمال چربی خون شامل:
- کلسترولLDL: کمتر از 100 میلی گرم در دسی لیتر
- کلسترولHDL: شصت میلی گرم در دسی لیتر یا بالاتر
- تری گلیسیرید: کمتر از 150 میلی گرم در دسی لیتر
کلسترول کل شما اگر بین 200 تا 239 میلی گرم در دسی لیتر باشد، به طور کلی "مرزی" در نظر گرفته می شود. اگر بیش از 240 میلی گرم در دسی لیتر باشد، "بالا" در نظر گرفته می شود.کلسترول LDL شما اگر بین 130 تا 159 میلی گرم در دسی لیتر باشد ، به طور کلی "مرزی" در نظر گرفته می شود. اگر بیش از 160 میلی گرم در دسی لیتر باشد، "بالا" در نظر گرفته می شود.کلسترول HDL شما اگر کمتر از 40 میلی گرم در دسی لیتر باشد ، معمولاً "کم" در نظر گرفته می شود.
خطرات بالا بودن کلسترول در زنان باردار
نوزادان از مادرانی که در بارداری کلسترول بالایی داشتند به دنیا می آیند ممکن است در معرض خطر حملات قلبی شدید قرار داشته باشند. محققان همچنین ۸۹ بیمار بستری شده با حمله قلبی را به دو دسته تقسیم کردند. میانگین سنی بیماران ۴۷ سال بود. اکثر بیماران سکته قلبی (۸۴%) مرد بودند. در نتیجه محققان دریافتند نوزادانی که حملات قلبی شدید را تجربه کرده اند، بیشتر از مادرانی متولد می شوند که کلسترول بالایی در دو سه ماهه اول بارداری داشتند.
کلسترول ماده ضروری موجود در خون است که به بدن اجازه می دهد سلول های سالم بسازد. با این حال اگر سطح کلسترول بیش از حد افزایش یابد رسوبات چربی در رگ های خونی ایجاد می کند و متعاقباً می تواند خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش دهد. اغلب ناشی از خوردن غذا های سرشار از کلسترول، چربی های اشباع شده و چربی های ترانس است.
محققان دریافتند نوزادانی که در دوران بارداری از مادرانی با کلسترول بالا متولد می شوند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به تصلب شرایین هستند که ضخیم شدن یا سخت شدن شریان ها به دلیل تجمع پلاک در آن است. با توجه به اینکه آترواسکلروز با کلسترول بالا مرتبط است، این لزوماً تعجب آور نیست. سایر عوامل خطر عبارتند از فشار خون بالا، اضافه وزن، عدم فعالیت بدنی، رژیم غذایی سرشار از چربی های اشباع شده و دیابت. محققان تأکید کردند که یافته های آن ها بر اهمیت نظارت بر سطح کلسترول در بارداری به منظور محافظت از سلامت فرزندان در آینده تأکید دارد. انجام این کار می تواند سلامت قلب بهتری را برای خود و فرزندشان در آینده ایجاد کند.
آیا کلسترول بالا در بارداری می تواند سبب سکته شود؟
بله. تجمع پلاک های ناشی از کلسترول بالا می تواند خطر جدی برای کاهش یا قطع جریان خون قسمت مهمی از مغز را برای شما ایجاد کند. این همان اتفاقی است که هنگام بروز سکته مغزی می افتد.سکته مغزی یک فوریت پزشکی است. اگر شما یا هر کسی که می دانید علائم سکته را تجربه کرده اید، سریعا به دنبال درمان پزشکی باشید. این علائم عبارتند از:
- از دست دادن ناگهانی تعادل و هماهنگی
- سرگیجه ناگهانی
- عدم تقارن صورت (افتادگی پلک و دهان فقط در یک طرف)
- عدم توانایی در حرکت، به ویژه فقط در یک طرف بدن
- گیجی
- کلمات مبهم
- بی حسی در صورت، بازو یا پا، به ویژه در یک طرف بدن
- تاری دید، سیاهی دید یا دوبینی
- سردرد شدید ناگهانی
کنترل و درمان کلسترول بالا در بارداری
- اولین قدم این است که چربی های آشکار در مواد غذایی را جدا کنید و چربیهای اشباع یعنی چربی هایی که در دمای اتاق جامد هستند مانند شیر پرچربی، خامه، کره، پنیر پرچربی، پوست مرغ و چربی گوشت را کمتر مصرف نمایید.
- سعی کنید میزان مصرف چربی به ویژه چربی های اشباع را در رژیم غذایی خود کاهش دهید.
- از مصرف غذاهای چرب و با کلسترول بالا نظیر مغز، جگر، دل، کله پاچه، زدره تخم مرغ، سس های حاوی زرده تخم مرغ، کره، روغن نارگیل، روغن حیوانی، شکلات، شیرینی های خامه دار، کیک، سیب زمینی سرخ شده، سوسیس و کالباس اجتناب نمایید. به جای چیپس از سیب زمینی «ساده پخته شده» استفاده کنید و برای طعم دادن مقدار کمی کره روی آن بگذارید یا اندکی نمک و فلفل به آن بیفزایید.
- ماهی، مرغ و حبوبات چربی مضر کمتری دارند و منابع غذایی خوبی هستند. البته از سرخ کردن ماهی و مرغ در مقدار زیادی روغن بپرهیزید. بهتر است ماهی و مرغ بصورت کبابی، آب پز یا بخار پز مصرف شوند.
- شیر و انواع لبنیات کم چربی مصرف کنید.
- سبزیجات ومیوه ها چربی کمی دارند و همچنین یک منبع سرشار از ویتامین ها هستند، بنابراین از این مواد زیاد مصرف نمایید.
- در صورت استفاده از چربی، از چربی های غیراشباع مانند روغن ذرت، کنجد، آفتابگردان، سویا و زیتون استفاده کنید.
- نه تنها غذاهایی که انتخاب می کنید، باید از نوعی باشند که میزان چربی آنها کم است، بلکه باید طوری غذاها را بپزید که میزان چربی آنها نیز کم باشد.
- مهمترین گام، مصرف کم روغن در حین پخت مواد غذایی است، برای زمانی که می خواهید گوشت یا ماهی بخورید، بهتر است آنها را در فر طبخ نمایید.
- تمام چربی های آشکار را جدا کنید و پوست مرغ را پیش از مصرف جدا نمایید . (پوست مرغ سرشار از چربی است)
- سس سالاد کم چربی و ترجیحاٌ بدون چربی مصرف کنید. بهتر است به جای سس سالاد از آب لیمو استفاده نمایید.
- از مصرف زیاد نمک بپرهیزید.
- به جای گوشت قرمز تا حدامکان از گوشت سفید به ویژه گوشت ماهی استفاده کنید.
- برای تهیه غذاهای خود از عدس، لوبیا، نخود و دیگر حبوبات بهره بگیرید.
- از نانهای با آرد سبوس دار مثل سنگک بیشتر استفاده کنید.
کاهش وزن و رژیم لاغری در دوران بارداری چه خطراتی دارد؟
