بسیاری از ما بازگشت اسید معده به سمت بالا را که اصطلاحا «ریفلاکس اسید» نامیده می شود تجربه کرده ایم. احساس ناخوشایندی که بر فعالیت روزمره ما اثر منفی می گذارد.
بازگشت یا ریفلاکس اسید از معده به مری که در پزشکی به نام GERD (Gastroesophageal Reflux Disease) شناخته می شود بسیار شایع است. حدود بیست درصد آمریکایی ها دچار ریفلاکس با درجات مختلف می باشند.
اما ریفلاکس اسید چگونه اتفاق می افتد؟ مری لوله ای عضلانی به طول تقریبی ۲۵ سانتی متر است که حلق را به معده وصل می نماید. در انتهای مری یک دریچه (اسفنکتر) حلقوی عضلانی وجود دارد که به طور طبیعی اکثر اوقات باید بسته باشد و فقط هنگام عبور غذا یا مایعات از مری به معده باز گردد. اگر این دریچه (Sphincter) در هنگام هضم غذا یا زمانی که اسید در معده وجود دارد باز شود، محتویات اسیدی معده به درون مری و به سمت بالا برمی گردند و احساس سوزش سر معده (Heartburn) را ایجاد می نمایند. اسید معده بسیار قوی است و میزان اسیدیته آن بین عدد ۱ تا ۳ می باشد که می تواند حتی فلزات را حل کند (اسیدیته آب و خون در حدود ۷ است – عدد صفر و یک نشانگر بسیار اسیدی و ۱۳ و ۱۴ نشانگر بسیار قلیایی می باشد – مقیاس صفر تا ۱۴ است). مخاط معده برای مقاومت در برابر این اسید قوی تخصص یافته اند، ولی بافت مری نسبت به این میزان اسیدیته مقاوم نیست و در صورت تداوم تماس با اسید دچار آسیب می شود. این آسیب در ابتدا فقط به صورت احساس ناراحتی و سوزش است، ولی در صورت عدم توجه می تواند به زخم مری و حتی خونریزی مری منجر شود که یک اورژانس واقعی پزشکی به شمار می آید و تهدید کننده جان بیمار می باشد.
بروز رفلاکس معده
اسفنکتر تحتانی مری (LES) عضله ای حلقوی در انتهای مری است. این عضله در حالت طبیعی، هنگام بلع شل و باز می شود. سپس سفت شده و بعد از آن دوباره بسته می شود.ریفلاکس اسید هنگامی اتفاق می افتد که LES به درستی بسته نشود. این امر به مایعات گوارشی و سایر محتویات معده اجازه می دهد تا به داخل مری برگردند.
زمان ضرورت مراجعه به پزشک
اگر دچار علائمی همچون درد در ناحیه قفسه سینه، تنگی نفس، درد فک یا بازو شدید بهتر است سریعاً به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید. زیرا این ها ممکن است علائم و نشانه های بروز حمله قلبی در شما باشد.
همچنین در صورت بروز علائم زیر بهتر است به پزشک مراجعه کنید:
- تجربه بروز علائم شدید یا مکرر GERD
- به خاطر سوزش سر دل خود مجبور باشید هر دو هفته یک بار از داروهای بدون نیاز به نسخه استفاده کنید
چه عواملی خطر ابتلا به اسید بالای معده را افزایش می دهند؟
برخی شرایط می توانند احتمال ابتلا به رفلاکس معده را افزایش دهند، از جمله این عوامل می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- چاقی
- بارداری
- فتق هیاتال
- اختلالات بافت همبند
داشتن برخی از رفتارها در سبک زندگی نیز می تواند این خطر را افزایش دهد، برخی از این عوامل عبارتند از :
- استعمال سیگار
- خوردن وعده های غذایی سنگین
- دراز کشیدن یا خوابیدن بلافاصله بعد از غذا خوردن
- خوردن انواع خاصی از غذاها مانند غذاهای سرخ شده یا تند
- نوشیدن انواع خاصی از نوشیدنی ها به مقدار زیاد مانند نوشابه، قهوه یا الکل
- استفاده از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDS) مانند آسپرین یا ایبوپروفن
اگر هر یک از این عوامل خطر را دارید، بهتر است برای اصلاح آن ها گام هایی را در راستای پیشگیری یا مدیریت اسید زیاد معده بردارید.
عوارض بازگشت اسید به مری
با گذشت زمان، التهاب مزمن در مری فرد می تواند باعث بروز عوارض جانبی زیر شود:
- باریک شدن مری (تنگی مری). صدمه به قسمت انتهایی مری ممکن است باعث به وجود آمدن جای زخم در داخل بافت مری شود. بافت زخم مسیر عبور مواد غذایی را باریک تر کرده و منجر به بروز مشکلاتی در بلع خواهد شد.
- زخم باز در مری. اسید معده می تواند به بافت پوشاننده مری آسیب رسانده و باعث بروز زخم باز شود. زخم مری نیز ممکن است با علائمی مثل خونریزی همراه بوده و علاوه بر ایجاد درد، بلع را با مشکل مواجه کند.
- تغییرات پیش سرطانی در مری (مری بارت). آسیب های ناشی از بازگشت اسید می تواند باعث ایجاد تغییراتی در لایه پوشاننده بافت مری شده و این تغییرات به مرور زمان با خطر ابتلا به سرطان مری همراه خواهد بود.
