پوست بدن ما به عنوان بزرگ ترین ارگان زنده بدن وظیفه محافظت از اعضاء بدن در برابر عوامل مضر خارجی و دفع سموم را به عهده دارد. اما این لایه محافظ در برابر تشعشات مضر خورشید و بخصوص اشعه ماوراء بنفش بسیار آسیب پذیر است. بخصوص که روزهای طولانی و گرم تابستان و تابش بی امان خورشید محافظت از پوست در برابر تابش نور خورشید را واجب تر از هر زمانی درطول سال می کند.
بهترین روش محافظت از پوست در برابر آسیب های نور خورشید، استفاده از انواع ضدآفتاب است. هرچند بعضی از ضدآفتاب های آماده به دلیل داشتن مواد صنعتی ممکن است با پوست شما سازگاری نداشته باشند و برخی افراد هم استفاده بلند مدت از این ضدآفتاب ها را به دلیل ترکیبات شیمیایی موجود در این محصولات را نمی پسندند. به همین دلیل هم استفاده از مواد طبیعی دارای خواص ضدآفتاب برای تهیه محلول های ضدآفتاب ارگانیک و خانگی طرفداران فراوانی پیدا کرده است. اما این ضدآفتاب های طبیعی در مقایسه با محصولات صنعتی چقدر مفید هستند و آیا می توانیم ضدآفتاب های خانگی را جایگزین نمونه های صنعتی آن کنیم؟ در ادامه نگاهی داریم به بهترین مواد طبیعی که دارای خواص ضدآفتاب هستند و می توانند در تهیه محافظ های طبیعی برای پوست شما مورد استفاده قرار بگیرند.
کدام ضدآفتاب برای من مناسب است؟
ضدآفتاب ها را می توان به سه دسته شیمیایی، معدنی و طبیعی تقسیم کرد که هر یک ویژگی های مخصوص به خود را دارند.
- ضدآفتاب های شیمیایی با استفاده از ترکیب های مصنوعی آزمایشگاهی از پوست شما در برابر تشعشعات ماوراءبنفش خورشید محافظت می کنند. ترکیبات موجود در این ضدآفتاب ها تشعشعات خورشید را جذب کرده و آن ها را به صورت حرارت منتشر می کنند تا به پوست شما آسیبی نرسد. بیشتر این محصولات SPF یا شاخص محافظت در برابر نور خورشید بالایی دارند، هر چند اکثر آن ها تنها جلوی تشعشعات ماوراءبنفش نوع B را می گیرند و در برابر تشعشعات نوع A که خطرناک تر هم هستند کارایی چندانی ندارند. همچنین در تولید این محصولات از مواد شیمیایی سمی با غلظت بالا استفاده می شود که می تواند در درازمدت باعث ایجاد مشکلات دیگر برای شما شود. پس بهتر است استفاده از این نوع ضدآفتاب ها را باید تا حد ممکن محدود کنید، هر چند راحتی استفاده و باقی نگذاشتن رنگ یا چربی بر روی پوست را می توان مهم ترین مزیت این دسته از ضدآفتاب ها و دلیل محبوبیت آن ها دانست.
- ضدآفتاب های معدنی از اکسید های معدنی طبیعی مثل اکسید تیتانیوم یا اکسید روی برای منعکس کردن تابش مضر خورشید استفاده می کنند. این دسته از ضدآفتاب ها هر دو نوع تشعشع ماوراء بنفش نوع A و B را منعکس می کنند و در برابر نور آفتاب تجزیه نمی شوند که عمر محافظتی آن ها را طولانی تر هم می کند. یک نکته مثبت دیگر، ترکیب نشدن این ضدآفتاب ها با پوست شما است که باعث وارد نشدن مواد سمی به بدن هم می شود. البته همین موضوع را می توان نقطه ضعف این ضدآفتاب ها دانست، چرا که به صورت یک لایه خارجی روی پوست باقی می مانند و این حس برای خیلی ها خوشایند نیست. البته تولید کنندگان با ریزتر کردن ذرات اکسید سعی در برطرف کردن این مشکل داشته اند، اما ریزتر شدن ذرات تنها باعث جذب آن ها توسط پوست می شود و نه ایجاد یک لایه محافظ در برابر نور خورشید. و با وجود آنکه جذب مواد معدنی توسط پوست خطر کمتری از جذب مواد شیمیایی دارد، کماکان خیلی سالم نیست.
- ضدآفتاب های طبیعی انتخاب سومی هستند که این روزها بیشتر و بیشتر مورد توجه افرادی که به دنبال سبک زندگی سالم و به دور از مواد شیمیایی هستند قرار گرفته است. در واقع استفاده از ضد آفتاب های طبیعی راهی است برای محافظت از پوست، بدون آن که در معرض خطرات استفاده از مواد شیمیایی و غیر ارگانیک قرار بگیرید. البته برای استفاده صحیح از خصوصیات ضدآفتاب مواد طبیعی، باید بهترین مواد محافظ دربرابر نور خورشید و نحوه استفاده از آن ها را بشناسید.
بهترین ضدآفتاب های طبیعی
همان طور که گفتیم، مواد بسیاری در طبیعت وجود دارند که حاوی ترکیبات محافظ در برابر تشعشعات مضر نور خورشید هستند و با استفاده از آ ن ها می توانید از پوست خود در برابر صدمات ناشی از تابش اشعه فرابنفش محافظت کنید. البته این ضدآفتاب های طبیعی بسته به نوع ترکیبات و روش استفاده شما مقدار محافظت متغیری دارند و بهتر است برای رسیدن به نتایج بهتر با یک متخصص پوست و مو مشورت کنید. در ادامه بهترین ضدآفتاب های طبیعی موجود و روش استفاده از آن ها را با هم مرور می کنیم؛
روغن دانه تمشک
روغن دانه تمشک با شاخص محافظت SPF معادل 60 برای تشعشعات فرابنفش نوع B و 7.5 برای تشعشعات نوع A یکی از بهترین ضدآفتاب های طبیعی است که می توانید پیدا کنید و بدون شک باید در هر ضدآفتاب خانگی که قصد تهیه آن را دارید حضور داشته باشد.
روغن نارگیل
این روغن جادویی که به نظر می رسد برای همه چیز خوب باشد، خیلی ضدآفتاب توانایی نیست و با داشتن SPF حدود 8 جایگزین ضدآفتاب های موجود محسوب نمی شود. اما با استفاده از آن در برنامه غذایی خود و یا بکارگرفتن آن به عنوان پایه ضدآفتاب های طبیعی خانگی می توانید از مزایای محافظتی آن استفاده کنید.
روغن آووکادو
وجود مقادیر زیادی چربی های غیراشباع منفرد باعث می شود که روغن آووکادو بتواند یک لایه محافظ مناسب بر روی پوست شما تشکیل دهد و آن را از آفتاب سوختگی در امان نگه دارد. شاخص محافظتی این روغن حدود SPF 15 است که مقداری متوسط محسوب می شود. تنها مشکل استفاده از روغن آووکادو، احتمال بسیار پایین بروز واکنش های آلرژیک در برخی افراد است، بنابراین قبل از بکاربردن این روغن حتما از نداشتن حساسیت به آن اطمینان حاصل کنید.
روغن زیتون
روغن زیتون با داشتن SPF 8 در کنار ایفای نقش به عنوان یک روغن گیاهی سالم می تواند به عنوان یک ضد آفتاب ضعیف عمل کند. هر چند خواص ضد اکسیدی آن است که روغن زیتون را تبدیل به یک دوست واقعی برای پوست شما می کند. تحقیقات انجام شده نشان می دهد که استفاده از روغن زیتون می تواند اثرات محافظتی محدودی داشته باشد، اگر چه استعمال آن برای درمان سوختگی های ناشی از تابش آفتاب می تواند مفیدتر باشد.
روغن بادام
این روغن با داشتن عدد SPF حدود 5 در بازتابش تشعشعات مضر خورشیدی بسیار ضعیف عمل می کند. هر چند وجود مقادیر زیادی ویتامین E که برای نرمی و لطافت پوست مفید است باعث می شود روغن بادام یکی از افزودنی های مفید به ترکیب ضدآفتاب های خانگی باشد.
عصاره اسطوخودوس
این گیاه دارویی که بیشتر به دلیل خواص آرام بخشی اسانس آن مشهور است، یک ضدآفتاب طبیعی خفیف هم محسوب می شود. البته عدد SPF 5.6 این روغن نشان می دهد که خیلی هم نمی توانید روی آن برای محافظت از پوست خود حساب کنید، اما این عصاره با عطر دوست داشتنی خود یکی از افزودنی های مطلوب به ترکیب ضدآفتاب های خانگی است. البته به خاطر داشته باشید که عصاره اسطوخودوس را نمی توانید به صورت مستقیم به پوست صورتتان بمالید و همچنین این ترکیب دربرابر نور خورشید عمر چندانی ندارد.
آلوئه ورا
این گیاه جادویی که به ملکه گیاهان دارویی هم معروف است، سابقه طولانی در صنعت لوازم آرایشی بهداشتی دارد و نام آن روی بسته بندی بسیاری از این دست محصولات دیده می شود. خوب این موضوع بی دلیل نیست و این گیاه با داشتن ترکیبات مفید فراوان برای پوست و SPF حدود 20 یکی از بهترین ضد آفتاب های طبیعی به شمار می رود. استفاده از شیره برگ این گیاه به عنوان یک عامل محافظ دربرابر نفوذ تابش خورشید مفید است، اما آلوئه ورا توانایی درمان آسیب های ناشی از آفتاب سوختگی را ندارد. پس بهتر است برای استفاده از مزایای آن قبل از خروج از منزل از آن استفاده کنید.
گوجه فرنگی
هر چند گوجه فرنگی SPF بالایی ندارد و محافظ خوبی دربرابر تشعشعات مضر خورشید محسوب نمی شود، اما با قرار دادن آن در برنامه غذاییتان می توانید از سایر مزایای محافظتی آن برخوردار شوید. گوجه فرنگی سرشار از بتاکاروتن و لیکوپن است که نقش موثری در درمان التهاب های پوستی و پیشگیری از سرطان پوست دارند. البته گرفتن آب گوجه و مالیدن آن بر روی نواحی آسیب دیده کمک چندانی نمی کند و برای گرفتن نتایج بهتر باید از آن در رژیم غذایی خود استفاده کنید. مواد مفید موجود در گوجه آنقدر قوی هستند که نیازی به مصرف مقدار زیادی از این میوه نیست. فقط به خاطر داشته باشید که خوردن گوجه نمی تواند جایگزین استفاده از ضد آفتاب شود و کماکان برای محافظت از پوست خود نیازمند چاره هستید.
هندوانه
این میوه محبوب تابستانی با SPF تقریبی 10 می تواند از پوست شما در برابر تشعشعات فرابنفش نوع A و B محافظت کند. همچنین به دلیل داشتن ترکیبات کاروتنوئید، که باعث ایجاد رنگ نارنجی در هویج و فلفل دلمه ای می شود، یک آنتی اکسیدان قوی محسوب می شود.
عسل
عسل یک ضدآفتاب خیلی قوی نیست و نمی توانید برای محافظت از پوست خود روی آن حساب کنید. اما خاصیت جوان کنندگی و درمان پوست آسیب دیده آن می تواند به شما کمک کند تا ضمن درمان نواحی آسیب دیده از آسیب بیشتر سلول های پوستی خود جلوگیری کنید.
روغن کنجد
کنجد گیاهی است یکساله از تیره کنجدیان و در زبان انگلیسی آنرا sesame نامند. در داروسازی به عنوان حلال مواد تزریقی نیز کاربرد دارد. نوع خالص روغن کنجد در تهیه فرآورده های آرایشی و بهداشتی کاربرد فراوان دارد. طبیعی ترین راه برای محافظت پوست از نور خورشید استفاده از مخلوطی از روغن های کنجد، زیتون و بادام و نارگیل است.
این روغن به عنوان یک ضد آفتاب خانگی و طبیعی در فرآورده های زیبایی نیز زیاد کاربرد دارد. به عنوان ضد التهاب و ضد درد پوستی نیز می تواند جایگزین روغن زیتون گردد. جذب نور فرابنفش توسط کنجد بیشترین حد را نسبت به روغن های دیگر دارد.
روغن دانه هويج
می توان گفت که روغن دانه هویج با مقدار spf 40 و قابليت بسيار بالايی که دارد می تواند تا در برابر نور خورشید از پوست محافظت کند. همچنین باید گفت این روغن دارای منبع غنی از آنتی اکسيدان بوده و دارای خاصيت ضد عفونی کننده نيز می باشد.
روغن جوانه گندم
با وجود spf 20 در روغن جوانه گندم، در فهرست روغن های طبيعی محافظ پوست در برابر نور خورشيد، می توانیم به آن جايگاه خوبی را دهیم. ويتامين E که در آن وجود دارد باعث جذب پوست می شود. همچنين در خود دارای بسیاری از آنتی اکسيدان های طبيعی نیز می باشد که باعث می شود تا سلول های آسيب ديده به راحتی ترميم پیدا کنند.
روغن دانه سويا
خوب است بدانید از روغن سویا که دارای spf 10 می باشد می توان به عنوان یک مرطوب کننده و همچنین یک محافظ مناسب برای پوست در برابر نور خورشيد استفاده کرد. پس برای محافظت از پوست خود می توانید از این روغن نیز استفاده کنید.
مواد لازم و طرز تهیه یک ضد آفتاب طبیعی
- نصف فنجان روغن بادام یا روغن زیتون (می توانید از ترکیب مساوی هر دو و یا تکی بصورت دلخواه استفاده کنید)
- ¼ فنجان روغن نارگیل
- ¼ فنجان موم ( به جهت ضد آب بودن)
- ۲ قاشق غذا خوری اکسید روی (مراقب باشید پودر را استنشاق نکنید).
به غیر اکسید روی بقیه موارد ذکر شده در بالا را درون یک شیشه که دردار باشد بریزید. حال درون یک قابلمه مقداری آب ریخته و بر روی حرارت ملایم گاز قرار دهید. سپس درب ظرف شیشه ای که مواد بالا را درونش ریخته اید را خوب ببندید و درون قابلمه حاوی آب قرار دهید. سپس بعد از اینکه کلیه مواد داخل شیشه مذاب شدند، پودر اکسید روی را نیز به مواد مذاب اضافه کرده و خوب شیشه را تکان دهید. سپس شیشه را از داخل آب داغ خارج کنید و در دمای اتاق قرار دهید تا به تدریج برای خود خنک شود. مواد را از درون شیشه به درون یک پیت شیشه ای تمیز ریخته و به عنوان یک ضد آفتاب طبیعی می توانید استفاده کنید.
نکات مهم در مورد ضد آفتاب طبیعی دست ساز شما
- نکته ایی که باید توجه کنید این می باشد که چون دارای روغن های طبیعی است، تاریخ مصرف کردن این کرم تا حدود ۶ ماه می باشد.
- استفاده کردن از موم خاصیت ضد آب بودن را به کرم شما می دهد، همچنین استفاده از موم بیشتر آن را سفت می کند.
- بهتر است کرم را در جای خشک و خنک و یا درون یخچال نگهداری کرد.
- اگر بخواهید می توانید اکسید روی را از ترکیبات کرم حذف کنید. در این حالت شما یک لوسیون بسیار عالی خواهید داشت.
- اگر از اکسید روی استفاده می کنید بهتر است از ماسک استفاده کنید تا مانع از استنشاق آن شوید.
- به خاطر نداشتن مواد شیمیایی در این کرم و همچنین طبیعی بودنش بهتر است هر چند وقت آن را بر روی پوست خود تکرار کنید. علی الخصوص در هنگام تعریق و یا شنا کردن.