بیهوش کردن و بیهوش شدن افراد، هم می تواند، به سبب مسائل پزشکی یا حوادث غیر عمدی، نظیر تصادف صورت گیرد و هم می تواند، به صورت عمدی و با وارد کردن ضربه به سر دیگری یا خوراندن داروی بیهوشی به او، به قصد ارتکاب جرمی نظیر سرقت یا تجاوز و مواردی از این دست، نسبت به دیگری اتفاق بیفتد. بیهوش کردن دیگری با هدف سوء استفاده از او، جرم بوده و قانون گذار، ارتکاب جرم، برروی فرد بیهوش را جرم انگاری کرده و حکم مجازات حقوقی و کیفری بیهوش کردن شخص دیگر را پیش بینی نموده است که مجازات بسیار سنگینی می باشد.
حکم حقوقی بیهوش کردن
بیهوش شدن، حالتی می باشد که فرد از حوزه آگاهی خود، خارج شده و به یک خواب عمیق، فرو می رود. بیهوش شدن، ممکن است، برای انجام اعمال پزشکی یا قانونی، صورت گیرد که در این شرایط، جایز بوده و منعی نداشته یا ممکن است، برای ارتکاب جرم صورت گیرد که در این صورت، بسته به اینکه شخص، خود را برای ارتکاب جرم، بیهوش کرده یا دیگری را برای ارتکاب جرم، بر روی وی، بیهوش نموده، احکام متفاوتی، خواهد داشت. قانون گذار، به طور کلی، در خصوص بیهوش کردن دیگران، ساکت است، اما، در موادی از قانون مجازات اسلامی و قانون مدنی، بسته به اعمالی که در شرایط بیهوشی یا بیهوش کردن، رخ داده، تعیین تکلیف نموده و حکم کیفری بیهوش کردن خود یا دیگری، برای ارتکاب جرم را ذکر کرده است که در قسمت بعد توضیح خواهیم داد. در خصوص حکم حقوقی بیهوش کردن خود یا دیگری نیز باید گفت، با وجود سکوت قانون گذار، در قانون مدنی و سایر قوانین مرتبط با امور حقوقی، در خصوص حکم حقوقی بیهوش کردن خود یا دیگری، از آنجا که افراد، دارای مسئولیت در قبال اعمال خود بوده و نمی توانند، با بهانه های مختلف، به حقوق دیگران، خلل، وارد آورند، در حالتی که شخص، برای انجام اعمال مجرمانه، خود را بیهوش کرد یا به دیگری سپرده که او را بیهوش کند، مسئول جبران خسارت هایی است که در شرایط بیهوشی، ایجاد نموده است. اما، اگر شخصی، بدون اراده خود، بیهوش شود و قصدی نداشته باشد و در همین حین، یعنی در بیهوشی، موجب ورود خسارت گردد، به دلیل فقدان قصد، مسئول جبران خسارت، نخواهد بود. شایان ذکر است، قانون گذار، در ماده 195 قانون مدنی، معاملات انجام شده در حالت بیهوشی را به دلیل عدم وجود قصد که از شرایط اصلی صحت معاملات است، باطل دانسته است.
حکم کیفری بیهوش کردن
قانون گذار، در خصوص مساله بیهوش کردن، به عنوان یک جرم خاص، در قانون مجازات اسلامی، صحبتی نکرده و صرفا، به ارتکاب جرم یا زنای در حالت بیهوشی، اشاره کرده و در خصوص این موارد، تعیین تکلیف نموده است. بر اساس قانون مجازات اسلامی، حکم کیفری بیهوش کردن، بسته به شرایط، به شرح زیر خواهد بود:
- حکم کیفری برقراری رابطه جنسی زنا، با شخصی که بیهوش شده، بدون رضایت فرد بیهوش، در حکم زنای به عنف است و مجازات، اعدام را برای زانی، یعنی فرد زنا کننده، در پی خواهد داشت.
- حکم کیفری بیهوش کردن شخصی بر اثر جنایت، با توجه به ماده 680 قانون مجازات اسلامی، در مواردی که فرد بر اثر این بیهوشی، به اغما برود و سپس، بهوش آید، پرداخت ارش، توسط شخص مسبب بیهوشی، به نسبت مدت زمان بیهوشی، به مجنی علیه، خواهد بود و چنانچه، شخص، بر اثر جنایت، بیهوش شده و سپس، فوت کند، حکم کیفری و مجازات این امر، پرداخت دیه، به اولیای دم مجنی علیه، می باشد.
- حکم کیفری بیهوش کردن، در مواردی که خود فرد، با علم آگاهی، اقدام به بیهوش کردن خود نماید؛ در حالی که می داند، در چنینی شرایطی، مرتکب جرم خواهد شد، محکومیت به مجازات جرم ارتکابی، در حالت بیهوشی خواهد بود و بیهوشی، سبب رفع مسئولیت کیفری از وی نمی گردد.
حکم بیهوش کردن بیمار درمان ناپذیر
یکی از موارد بسیار پرسش برانگیز در خصوص بیهوش کردن، حکم حقوقی و قانونی بیهوش کردن بیماران درمان ناپذیر، جهت جلوگیری از درد و رنج شدید آن ها، با رضایت خود این افراد می باشد؛ و این مساله، اغلب، بدین صورت مطرح می گردد که آیا، بیهوش کردن بیماران درمان ناپذیر، در قانون مجازات یا قانون مدنی، جایز است یا خیر؟
- با توجه به سکوت قانون گذار در خصوص بیهوش کردن و تاکید قانون گذار در اصل 167 قانون اساسی، بر مراجعه به منابع معتبر اسلامی یا فتاوای معتبر، در صورت سکوت قانون در برخی مسائل، برای بررسی جایز بودن یا نبودن بیهوش کردن بیماران درمان ناپذیر، باید، به فتاوای معتبر، مراجعه کرد که یکی از این فتواها، نظر مقام معظم رهبری می باشد.
- ایشان، در پاسخ به این پرسش که حکم حقوقی و قانونی بیهوش کردن بیماران درمان ناپذیر چیست؟ بیان می دارند: "اگر بیهوش کردن، سبب تسریع در فوت یا ضرر قابل توجه برای بیمار نباشد، با رضایت او اشکال ندارد." بر این اساس، می توان گفت، چنانچه شخص بیمار درمان ناپذیر، بر این امر، رضایت دهد و در صورتی که بیهوش کردن وی، در تسریع روند فوت او، اثر گذار نباشد یا به او، ضرر قابل توجهی وارد نیاورد، بیهوش کردن بیمار درمان ناپذیر، جایز خواهد بود.
حکم تجاوز جنسی بعد از بیهوش کردن
در بسیاری موارد، شخصی، با بیهوش کردن دیگری، اقدام به تجاوز و برقراری رابطه جنسی، با فرد بیهوش می نماید. برای بررسی حکم کیفری تجاوز جنسی، بعد از بیهوش کردن، باید، به ماده 224 قانون مجازات اسلامی و تبصره 2 این ماده مراجعه کرد. تبصره دو ماده 224 این قانون، مقرر می دارد:
- هرگاه کسی، با زنی که راضی به زنای با او نباشد، در حال بیهوشی، خواب یا مستی، زنا کند، رفتار او در حکم زنای به عنف است. در زنا از طریق اغفال و فریب دادن دختر نابالغ یا از طریق ربایش، تهدید و یا ترساندن زن، اگرچه موجب تسلیم شدن او شود نیز، حکم فوق جاری است."
بر اساس این ماده، چنانچه شخصی، بعد از بیهوش کردن کسی، بدون رضایت وی، با او، رابطه جنسی برقرار کند، عمل او، در حکم زنای به عنف و اجبار محسوب خواهد شد و مجازات زنای به عنف، در حق او، اعمال می گردد. قانون مجازات اسلامی، مجازات زنای به عنف و اکراه را اعدام زانی، یعنی شخص زنا کننده می داند.
حکم رها کردن فرد بیهوش شده
پس از صحبت از حکم حقوقی و کیفری بیهوش کردن، در قسمت های قبل، به طور عمومی و کلی، در این بخش، قصد داریم، درباره حکم کیفری رها کردن فرد بیهوش شده، صحبت کنیم. ماده 633 قانون مجازات اسلامی، در خصوص رها کردن فرد بیهوش شده، مقرر می دارد:
- "هر گاه کسی، شخصا یا به دستور دیگری، طفل یا شخصی را که قادر به محافظت خود نمی باشد، در محلی که خالی از سکنه است، رها نماید، به حبس از سه ماه تا یک سال و یا جزای نقدی از 25/000/000 تا 100/000/000 ریال، محکوم خواهد شد و اگر در آبادی و جایی که دارای سکنه باشد، رها کند، تا نصف مجازات مذکور محکوم خواهد شد و چنانچه این اقدام، سبب وارد آمدن صدمه یا آسیب یا فوت شود، رها کننده، علاوه بر مجازات فوق، حسب مورد، به قصاص یا دیه یا ارش نیز، محکوم خواهد شد."
- با توجه به اینکه شخص بیهوش نیز یک شخص بی دفاع محسوب می گردد، حکم کیفری رها کردن فرد بیهوش، در یک مکان خالی از سکنه، در مواردی که این رها کردن، منجر به فوت یا وارد آمدن صدمه به فرد بیهوش نگردد، حبس از سه ما تا یک سال یا جزای نقدی، دو میلیون و پانصد هزار تومان تا ده میلیون تومان، خواهد بود و در صورت فوت یا صدمه شخص بیهوش، فرد رها کننده، حسب مورد، قصاص می شود یا محکوم به پرداخت دیه یا ارش خواهد شد.
- مجازات رها کننده فرد بیهوش، در مکان دارای سکنه، حبس از یک ماه و نیم تا شش ماه یا جزای نقدی یک میلیون و دویست و پنجاه هزار تومان تا پنج میلیون تومان خواهد بود و در صورتی که رها کردن فرد بیهوش، در مکان دارای سکنه، سبب فوت یا وارد آمدن صدمه و آسیب به او شود، رها کننده بسته به موقعیت، قصاص می گردد یا به پرداخت دیه و ارش، محکوم می شود.
ارتکاب جرم در حالت بیهوشی
یکی از سوالاتی که در خصوص حالت بیهوشی و اعمال افراد، در این حالت، مطرح می گردد، این است که حکم ارتکاب جرم در حالت بیهوشی، چیست و آیا فرد، در چنین شرایطی، مسئولیت کیفری داشته و مجازات خواهد شد یا خیر؟ برای پاسخ به این پرسش، باید، به ماده 153 قانون مجازات اسلامی جدید، مراجعه کرد.
- ماده 153 قانون مجازات اسلامی، در خصوص حکم ارتکاب جرم، در حالت بیهوشی، مقرر می دارد: "هرکس در حال خواب، بیهوشی و مانند آن ها، مرتکب رفتاری شود که طبق قانون، جرم محسوب می شود، مجازات نمی گردد؛ مگر اینکه شخص، با علم به اینکه در حال خواب یا بیهوشی، مرتکب جرم می شود، عمدا بخوابد و یا خود را بیهوش کند."
- بر اساس این ماده، ارتکاب جرم، در حالت بیهوشی، از عوامل رافع مسئولیت کیفری بوده و مجازاتی را برای مرتکب، در پی، نخواهد داشت، مگر اینکه فرد بیهوش، با علم به اینکه در چنین حالتی، مرتکب جرم خواهد شد، خود را بیهوش گرداند.
- مقصود از عوامل رافع مسئولیت کیفری، یعنی، فرد، در صورت ارتکاب جرم، به سبب عوامل رافع، نظیر جنون، بیهوشی و... مجازات نخواهد شد اما، چنانچه برخی از این عوامل رافع، نظیر بیهوشی، به عمد و با قصد ارتکاب جرم، اتفاق افتاده باشد، فرد همچنان، از مسئولیت مدنی، جهت جبران خسارت وارده به مجنی علیه یا اموال و... او، برخوردار است و خسارت باید، در صورت تقاضای شخصی که نسبت به او یا مالش، بر اثر بیهوشی، ضرری وارد آمده، توسط مرتکب، به وی، پرداخت گردد و این امر، یعنی جبران خسارت، در بیهوشی عمدی، در واقع، حکم حقوقی ارتکاب جرم در بیهوشی است.
بنابراین قانون گذار، بیهوش کردن خود یا دیگری را به خودی خود، جرم ندانسته، اما، چنانچه فرد، عامدا، برای ارتکاب جرم، خود یا دیگری را بیهوش کند، حکم کیفری این بیهوش کردن، محکومیت به مجازات جرم ارتکابی است و چنانچه شخصی، یک فرد بیهوش را در محلی رها کند، حسب مورد، به حبس یا جزای نقدی یا قصاص و دیه، محکوم می گردد. همچنین، ارتکاب جرم در بیهوشی غیر عمدی، رافع مسئولیت کیفری است، اما شخص، از حیث حقوقی، مسئول جبران خسارت خواهد بود. امیدوارم از محتوای مسائل حقوقی نهایت استفاده را برده باشید و برای کسانی که دچار مشکل حقوقی هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم .
همه چیز در مورد سقط قانونی جنین
