افغانستان
افغانستان با نام رسمی جمهوری اسلامی افغانستان (به پشتو: د افغانستان اسلامی جمهوریت) کشور محصور در خشکی در آسیای جنوبی است. این کشور حدفاصل آسیای میانه، آسیای غربی و خاورمیانه و پایتخت آن کابُل است. همسایگان افغانستان، ایران در غرب، پاکستان در جنوب و شرق، تاجیکستان و ازبکستان و ترکمنستان در شمال و چین در شمال شرقی هستند. افغانستان دارای ۶۵۲٬۲۳۰ کیلومتر مربع مساحت چهل و یکمین کشور وسیع دنیا است و جمعیت آن حدود ۳۸٫۸ میلیون نفر است که آن را در رتبه سی و هفتم کشورهای دنیا قرار می دهد. فارسی دری و پشتو زبان های رسمی این کشور و اسلام دین رسمی آن است. حدود چهار دهه جنگ، افغانستان را به یکی از کشورهای خطرناک و فقیر دنیا تبدیل کرده است اما این سرزمین، زیبایی ها و جاذبه هایی دارد که تحت تأثیر چند دهه جنگ هرگز شکوفا نشده اند.
رشته کوه های هندوکش
رشته کوه های هندوکش به طول 600 و عرض 100 کیلومتر از شمال شرقی به سمت غرب و جنوب غربی افغانستان کشیده شده و به طور تقریبی افغانستان را از وسط به 2 بخش شمالی و جنوبی تقسیم کرده است. این کوه ها بیش از نیمی از سرزمین افغانستان را فراگرفته و برای شهرهای «کابل»، «قندهار» و «هرات» موقعیت استراتژیک مهمی را ایجاد کرده است. بسیاری، کوه های هندوکش را جزئی از هویت افغانستان می دانند در ارتفاعات هندوکش همواره برف وجود دارد و حتی در تابستان های گرم این کشور، قله های سر به فلک کشیده و یخچال های طبیعی این رشته کوه پیر پوشیده از برف است. در خصوص وجه تسمیه این کوه روایت های گوناگونی در بین مردم و مراجع تاریخی افغانستان وجود دارد که از محل زندگی هندوها و شکست آنان در این منطقه گرفته تا کشته شدن اسیران آنان به دلیل سردی هوا در دامنه های این کوه و ... از جمله روایت هایی است که مطرح است. «نصیر مهرین» نویسنده و مورخ افغان در این خصوص تصریح کرده است: در «اوستا» از این رشته کوه بنام «ابارسین» که به معنی (بالاتر از عقاب) است یاد شده است. بعدها یونانیان که فکر می کردند «قفقاز» آخر دنیاست، پس از کشف این رشته کوه، آن را «کوکازوس اندیکوس»، یعنی (قفقاز هندی) نام گذاری کردند و این نام یونانی پس از قرن ها، به شکل امروزی آن که هندوکش است، درآمده است. در میان ارتفاعات هندوکش، دره های عمیق، خوش آب و هوا و زمین های حاصلخیزی وجود دارد که اقلیم مساعدی برای پرورش دام و تولید میوه دارد. دره های «پنجشیر» و «بدخشان» از جمله دره های سرسبز، زیبا و حاصلخیزی هستند که این کوه های سر به آسمان ساییده در دل خود پنهان کرده اند.
باغ بابور
این باغ که در اوایل قرن شانزدهم توسط بابور، حاکم مغول ساخته شد که محل مقبره او نیز هست. عبدالرحمان خان بخش عمده ای از باغ را در اواخر قرن بیستم احیا کرد. در دهه 1930 دسترسی عمومی مجاز بود، اما باغ ها از بین رفتند و درختان زیادی برای چوب هیزم در طول جنگ داخلی قطع شدند. این باغ مجدد توسط دولت افغانستان بازسازی شد و 11 هکتار از این باغ به فضای سبز عمومی اختصاص داده شده است. امروزه درختان زیادی از جمله درختان گردو، گیلاس، توت و زردآلو در این باغ به آن زیبایی می دهند. یک از دیدنیهای افغانستان در مرکز باغ بابور، مسجدی زیبا با سنگ مرمر سفید است که می توان آن را به نوعی مقیاس کوچکتری از تاج محل دانست. مقبره بابور، داخل یک محوطه ساده، با نمای کلی از باغ قرار دارد چون بابور آرزو داشت که زیر آسمان آزاد دفن شود.
آرامگاه نادرشاه
نادر شاه در سال 1933 ترور شد و مقبره یادبود وی به عنوان یکی از جاهای دیدنی افغانستان در شرق کابل و تپه مرنجان واقع بنا شد. مقبره از سنگ مرمر سیاه ساخته شده است که ستون های یادبود و گنبدی فلزی دارد. پله های شکسته شما را به سمت پایین و مقبره سلطان محمد، پدر بزرگ نادر شاه، هدایت می کنند که با گچبری های ایتالیایی تزیین شده اند اما خود مقبره به شدت آسیب دیده است. با توجه به موقعیت استراتژیک مقبره روی تپه، این محل در دهه 1990 مرکزی برای دیده بانی جنگی بود. تصور بر این است که تپه مرنجان قدیمی ترین بخش مسکونی در کابل باشد. کاوش ها در این تپه به پیدا شدن سکه و مجسمه های مربوط به قرن چهارم میلادی منجر شد. همچنین تپه مرنجان محلی برای برگزاری جشنواره بادبادک در نوروز است.
منار جام، نمادی از تاریخ معماری کهن افغانستان
یکی از شگفت انگیزترین جاهای دیدنی افغانستان منار جام است که در جغرافیای کوهستانی این کشور بنا شده است. برج جام با ۶۵ متر ارتفاع، در روستای جام، در ولایت غور افغانستان جا خوش کرده است. این سازه یکی از باارزش ترین بناهای خشتی جهان محسوب می شود و در سازمان «یونسکو» ثبت جهانی شده است. در حاشیۀ مشترک دو رود «جام» و «هریرود»، این منارۀ عظیم در بطن نمایی کوهستانی دیده می شود. چنین سازه ای نشان از بناهایی در اطراف خود دارد که در طول تاریخ از بین رفته اند.
از کاربردهای منار جام در زمان خود، می توان به امکان دیده بانی یا نشانی جغرافیایی برای راه یابی کاروان ها اشاره کرد. آثار یافت شدۀ باقی مانده از کاخ و سازه های نظامی و همچنین کشف کوزه های سفالین در اطراف منار جام، احتمال کاربرد دیده بانی این بنا را تقویت می کند. منار قطب در دهلی هندوستان، با ۷۳ متر ارتفاع، بلندترین برج خشتی جهان است که ازنظر تاریخی بعد از منار جام بنا شده است. قطبْ شباهت انکارناپذیری به جام دارد. به همین دلیل، محققان معتقدند که معماری آن الهام گرفته از بنای منار جام بوده است.
ارگ هرات، بنایی بازمانده از دوران اسکندر
ارگ هرات یکی دیگر از جاهای دیدنی افغانستان است که با نام «قلعه اختیارالدین» نیز شناخته می شود. این قلعه را اسکندر مقدونی ساخته و کاربری نظامی داشته است. این دژ تاریخی در ادوار مختلف بارها ویران و مجدد بازسازی شده است. در زمان حکومت شاهرخ فرزند تیمور، این مرمت ها با هنر کاشی کاری در برج ها نیز همراه شد. مصالح به کارگرفته شده در این بنا، خشت خام و از ویژگی های بارز معماری آن، وجود ۱۳ برج است. آنچه امروز از این بنای عظیم تاریخی، پس از حمله ها و مرمت های بسیار به جا مانده، به عنوان موزه شهر هرات و از جاهای دیدنی افغانستان شناخته می شود. برای ماجراجویی در این بنای تاریخی و نظامی باید به خیابان مهری هرات بروید.
مسجد کبود مزارشریف افغانستان
یکی از زیباترین مساجد افغانستان را باید مسجد کبود مزار شریف دانست. در این مسجد کاشی های آبی غوغا می کنند. دربارۀ هویت این مسجد داستان های بسیاری نقل شده است. بعضی معتقدند که مزار حضرت علی (ع) در این منطقه قرار گرفته است. هرچند که درستی این باور ازنظر بیشتر مسلمانان رد شده و مزار این حضرت به شهر نجف نسبت داده می شود، اما مزیّن شدن مسجد کبود با نام علی (ع)، سبب شده است که این مسجد از نگاهِ خیلی ها ارزش بالایی داشته باشد.
این مسجد تا به امروز، روزگار پرتنشی را به خود دیده است. ماندگاری آن با بارها تخریب، بازسازی و تکمیل روند ساخت همراه شده است. علاوه بر کاشی کاری های ناب، صحن بزرگ و وجود چهار درِ اصلی در چهار خیابان مهم شهر (همچون «بلوار مسعود شهید») از ویژگی های معماری این مسجد است. از زیبایی های منحصربه فرد این درها، تزئین آن با کاشی های خوش رنگ ولعاب است. نقاشی هایی بر دیوارهای این مسجد به دستور «محمد ظاهرشاه»، آخرین پادشاه افغانستان، نقش بسته اند. این نقاشی ها نمایی فوق العاده به بنا بخشیده و جلوۀ هنری مسجد را افزون کرده اند.
حفره های خالی از مجسمه های بودا در بامیان
تندیس های عظیم الجثه بودا در استان بامیان، یکی از تاریخی ترین جاذبه های افغانستان است. این تندیس ها در بطن صخره هایی در دره بامیان کنده کاری شده بودند. قدوقامت عجیب وغریب بودای بزرگ با ۵۳ متر ارتفاع و بودای کوچک با ۳۵ متر در دل سنگ، این منطقه را به یکی از رازآلودترین جاهای دیدنی افغانستان تبدیل کرده بوده است. این دو مجسمه سنگی غول پیکر در حفره هایی عظیم که به «غارکوه» معروف هستند، کنده شده بوده اند. با قدرت گرفتن طالبان، از این بنا فقط حفره هایی خالی باقی ماند. بنابر عقاید نیروهای طالبان، تمامی مجسمه ها باید از بین می رفتند. این تندیس های عظیم سنگی نیز سرنوشت بسیاری از مجسمه های موزه های افغانستان را پیدا کرده اند و با سرسختی این گروه، از بین رفتند. امروزه در صخره های دره های بامیان افغانستان، از بلندترین مجسمه های سنگی جهان، تنها حفره هایی خالی به جامانده است. باوجود این، تماشای این بقایا برای کاوشگران تاریخ، خالی از لطف نیست.
رفتن به جاهای دیدنی افغانستان، سفری خاص است که به روحیه ای ماجراجویانه نیاز دارد. در ذره ذره خاک این سرزمین، قصه های تلخ وشیرینی نهفته است که فقط سفر می تواند راوی آنها باشد. زیبایی افغانستان در پسِ چهرۀ زشت جنگ معنا پیدا کرده است؛ همین دلیلی برای خاص شدن این سرزمین است.
10 جزیره معروف و زیبای دنیا را بشناسید
