برونشکتازی چیست؟
ھوا از طريق يك سري از لوله ھاي شاخه اي به نام نايژك يا(برونش ھا) به درون ريه ھا وارد مي گردد. اين لوله ھا حاوي غده ھاي بسيار ريزي است كه ترشحات مخاطي توليد مي كنند. اين ترشحات مخاطي در مرطوب نگھداشتن لوله ھا و گرفتن گرد و غبار و ميكروب ھواي تنفسي به ما كمك مي كنند. ديواره ھاي داخلي برونش ھا با مژك ھايي پوشيده شده اند كه اين ذرات خارجي را ھمراه با ترشحات مخاطي به جريان مي اندازد و از راه حلق به بيرون مي رانند. اگر لوله ھاي برونش آسيب ببينند، ديگر نمي توانند خود را تميز نگھدارند و در نتيجه ترشحات مخاطي در ديواره لوله ھا انباشته مي شوند و به لوله ھاي مجاور سرريز مي شوند. بدين ترتيب نايژكھا مستعد بروز عفونت توسط باكتريھا مي گردند كه متعاقبا اين التھاب سبب ضايعاتي در آنھا مي شود كه برونشكتازي ناميده مي شود.
علايم شايع برونشکتازی
- سرفه مكرر همراه با خلط بد بو، سبز يا زرد (گاهي رگه هاي خون نيز در خلط ديده مي شود(.
- عفونت مكرر ريه
- تنگي نفس ؛ نفس بدبو
- احساس ناخوشي عمومي
- خستگي مكرر
- كم خوني (شايع است)
علل برونشکتازی
- آسيب به لوله هاي نايژه اي كوچك . اين آسيب ممكن است در عرض چند سال به وجود آمده و توسعه يابد. علل شايع آسيب عبارتند از:
- سيگار كشيدن
- عفونت هاي ريوي مكرر
- برونشيت مزمن
- آلرژي ها؛ دود يا گرد و غبار
- استنشاق يك جسم خارجي
- بيماري سل ؛ سرطان يا آبسه ريه
- عفونت قارچي
عوامل افزايش دهنده خطر
- سيگار كشيدن
- تغذيه نامناسب
- چاقي
- سابقه خانوادگي بيماري سل
- خستگي يا كار زياد
- قرار گرفتن در معرض مواد آلرژي زا
- هواي سرد و مرطوب
تشخيص برونشکتازی
پزشك در مورد بيماري كه با علائم سرفه مداوم ھمراه با خلط چركي مراجعه مي كند سه گروه آزمايش را پيشنھاد مي كند: راديوگرافي و سي تي اسكن ريه كه روشي بدون درد است و به منظور تشخيص ابتلا فرد به بيماري و تعيين ميزان پراكندگي و شدت آن انجام مي گيرد. بررسي ھاي آزمايشگاھي شامل آزمايش ظرفيت ھاي ريوي، كشت خلط و آزمايش شمارش سلولھاي خوني. آزمايشھايي براي تشخيص علل برونشكتازي شامل: تست ھاي خوني، تست تعيين قدرت تميزكنندگي مخاطي در بيني، اندازه گيري سرعت حركت مژكھا و ھمچنين تعيين ميزان املاح موجود در عرق. برونكوسكوپي ممكن است جھت بررسي انسداد احتمالي برونشھا لازم باشد.گاھي اندازه گيري تعداد و قدرت تحرك اسپرم ھا در بيماران مرد ضرورت پيدا مي كند.
درمان برونشکتازی
درمان بيماري شامل شش بخش عمده به ترتيب زيرمي باشد:
اگر علت زمينه اي جھت عود مجدد برونشكتازي موجود نبوده و برونشكتازي به يك منطقه از ريه(قابل برداشتن بدون اختلال در تنفس) محدود باشد در آن صورت برداشتن قسمت مبتلاي ريه توسط جراحي درمان قطعي محسوب مي شود.
علت بيماري در صورت مشخص شدن بايد درمان گردد.( به عنوان مثال جايگزين آنتي بادي در صورت كمبود)
فيزيوتراپي منظم روزانه بيمار به منظور تميز كردن راھھاي ھوايي.
بھبود بخشيدن به جريان ھوا در راھھاي ھوايي(برونش) با استفاده از درمان ضد آسم.
درمان عفونت سينوس و بيني و آب ريزش بيني با استفاده از اسپري و قطره ھاي بيني.
استفاده از آنتي بيوتيك ھا براي درمان عفونت با فواصل منظم و يا به طور دائم، از طريق استنشاق يا تزريق وريدي.
درمان بيماريھاي ديگر ھمراه برونشكتازي براي موثر واقع شدن درمان، بايد بيمار را تحت مراقبت قرار داد تا در صورت پيشرفت بيماري بتوان تغييرات لازم در نحوه درمان به عمل آورد.
پیشگیری از برونشکتازی
- هيچگاه سيگار نكشيد.
- در صورت بروز عفونت ريوي حتماً به پزشك مراجعه كنيد.
- حتي المقدور از عوامل خطر دوري كنيد.
- واكسن آنفلوآنزا و ذات الريه تزريق كنيد.
عوارض برونشکتازی
- عفونت های مکرر
- پایین بودن سطح اکسیژن خون
- نارسایی تنفسی
- خلط خونی
- بیماری های قلبی که به علت مقاومت بسیار بالا نسبت به ورود خون به ریه ها ایجاد می شود.
سخن پایانی
درمان با تاخیر و وجود بیماری های شایع مانند برونشیت مزمن یا آمفیزم می تواند پیش بینی بیماری را بدتر کند. عوارضی مانند فشار خون ریوی و کولون پالمونال خطر نتیجه گیری ضعیف از درمان را افزایش می دهد. اما فراموش نکنید که درمان اولیه برای کاهش خطر در این بیماری مهم است.
