آناتومی مو
مو در بدن انسان ساختار خاص و پیچیده ای دارد. در حالت کلی موها به دودسته نازک و ضخیم تقسیم بندی می شوند. موهای نازک که به آن ها lonugo یا vellus نیز گفته می شود و به جز کف دست وپا ، در تمام سطوح پوست قرار دارد. موهای ضخیم، که به آن موهای ترمینال نیز گفته می شود، تیره تر بوده و فقط در برخی از مناطق بدن مانند پوست سر، زیر بغل، اطراف ناحیه تناسلی، صورت مردان و … قرار دارد. در این مقاله به بررسی آناتومی مو می پردازیم.
آناتومی مو یا ساختار مو در یک فرد بالغ به سه قسمت شافت یا ساقه، ریشه و بالب یا پیاز مو تقسیم می شود. شافت قسمت قابل مشاهده و بیرونی فولیکول مو است که ضخامت متوسط آن در بزرگ سالان 65-78 میکرون است. ریشه، قسمتی که معمولاً قابل مشاهده نیست، درون فولیکول مو قرار دارد و در پوستِ بین استیوم فولیکول مو و نقطه اتصال عضلات نگه دارنده مو قرار دارد. بالب، حتی عمیق تر از ریشه و در پایه ریشه فولیکول مو واقع شده است، حاوی دو یا سه لایه سلول است که در قسمت پایین آن بازتولید سریع سلول ها انجام می شود که مجموعاً ماتریکس را تشکیل می دهند.
چرخه رشد مو شامل ۳ مرحله می باشد :
۱- آناژن:
این مرحله، مرحله رشد مو است که بین ۲ تا ۸ سال طول می کشد. در طول این دوره، سلول ها در پاپیلا یا جوانه ی مو به سرعت تقسیم می شوند و تنه مو در حالی که از پیاز مو به سمت بالا می آید و از منفذ آن خارج می شود، کراتینی یا شاخی می شود.در همین حال پیاز مو به بخش های عمیق تر پوست (درم) نفوذ می کند تا تغذیه لازم را به دست آورد. افرادی که مرحله رشد طولانی آناژن را دارا می باشند، می توانند موهای بسیار بلندی داشته باشند، دیگران که در این مرحله رشد موی شان کوتاه است، موهای چندان بلندی نخواهند داشت.مو با سرعت ۱/۲۵ سانتی متر در ماه رشد می کند، بنابراین مویی که کوتاه نشود، ممکن است بین ۲۰ تا ۳۰ سانتی متر رشد کند.
۲- کاتاژن:
به دنبال مرحله آناژن، مرحله کاتاژن رخ می دهد که یک مرحله کوتاه بین دو تا چهار هفته است. در این مرحله که بخشی از یک فرایند ایجاد موی جدید است، پیاز موی قدیمی تحلیل می رود و رشد مو متوقف می شود، اما مو نمی ریزد. در طول مرحله کاتاژن، پیاز مو تحلیل می رود و اندازه آن به یک ششم طول طببیعی اش می رسد.
بخش پایینی پیاز مو تخریب می شود، جوانه مو درون بخش عمقی پوست((درم)) تحلیل می رود، و پیاز مو از جریان خون جدا می شود و نهایتا در حالی که پیاز مو در حال متلاشی شدن است، تنه مو به بالا رانده می شود.
۳- تلوژن:
در مرحله بعد، فولیکول یا پیاز مو به مرحله تلوژن یا استراحت وارد می شود، که دو تا چهار ماه به طول می انجامد. در این دوره مو، هنوز رشد نمی کند، اما متصل به پیاز مو باقی می ماند، در حالی که جوانه مو درون بخش عمقی پوست(درم) وارد یک مرحله استراحت شده است. حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از همه موها در هر زمان در این مرحله قرار دارند.
بعد از این که مرحله تلوژن کامل شد، مو به مرحله آناژن باز می گردد. در این زمان است که تنه موی جدید تشکیل می شود و موی قدیمی را به بیرون می راند و مو می ریزد.
در هر روز به خاطر این روند طبیعی رشد مو، به طور متوسط ۵۰ تا ۱۰۰ تار مو می ریزد. این ریزش مو طبیعی است و همان موهایی است که شما هر روز هنگام دوش گرفتن یا شانه کردن مو متوجه ریزش آن ها می شوید.
ساختار فولیکول مو
Papila: این بخش که مبنای آن به فارسی "پستانک" ترجمه شده، در واقع به شکل حلقه های مویرگی است که شکل آن در واقع مانند یک بافت محکم می باشد. معمولا تقسیم سلولی در این بخش بسیار بندرت و یا اصلا اتفاق نمی افتد. اطراف "پستانک" را بخش دیگری بنام "ماتریکس مو" (که به آن در اصطلاحات علم پزشکیtrichocytes نیز می گویند و در اصل مسئول تشکیل سلول های پایه ای جهت ساخت مو است) بر گرفته است.
Root Sheathیا غلاف ریشه مو: همانطور که از نام این مورد پیداست یکی از بخش های مهم و پایه ای موها به شمار می رود. این بخش در اصل دارای دو بخش داخلی و خارجی می باشد. بخش خارجی غلاف ریشه، زمانی که عمل رنگ آمیزی "هِماتوکسیلین و ائوسین" در ریشه موها صورت می گیرد که به شکل سلول های مکعبی ظاهر می شوند.