چه چیزهایی درباره ساز کنتر باس دوبل باس می دانید؟

معرفی ساز کنترباس

کُنترباس (به فرانسوی: contrebasse) بزرگ ترین و بمترین ساز زهی آرشه ای است که یا به وسیلهٔ آرشه، یا از طریق زخمه زدن (پیتزیکاتو) نواخته می شود. امروزه این ساز در موسیقی کلاسیک غربی در دستهٔ سازهای زهی نقش مهمی را در ارکستر ایفا می کند. کنترباس نه تنها در موسیقی کلاسیک غربی، بلکه در دیگر سبک های موسیقی مانند جاز، بلوز و راک اند رول کاربرد دارد.

پیشینه

از کنترباس به عنوان تنها ساز مدرن خانواده ویولا دا گامبا نام برده می شود، خانواده ای که اصلیت اروپاییدارد و در قرن ۱۵ میلادی پدید آمد. به همین خاطر می توانیم به این ساز ویلن بیس نیز بگوییم. با این حال این مسئله که آیا کنترباس مستقیماً از خانواده ویولا دا گامبا است یا نه، به طور کامل به جواب نرسیده است.

تا قبل از صده ۲۰ میلادی بسیاری از کنترباس ها تنها سه سیم داشتند، در مقابل سازهای معمول خانواده ویولا دا گامبا که پنج یا شش سیم داشتند، و یا سازهای خانواده ویلن که چهار سیم داشتند.

پال برن در کتاب «تاریخی از کنتر باس»، با اشاره به چندین منبع می گوید کنترباس به عنوان یک بیس حقیقی در خانواده ویولون ریشه دارد. وی توضیح می دهد، در صورتی که شکل ظاهری کنترباس به خانواده ویولا دا گامبا شبیه می باشد، اما ساختمان داخلی اش تقریباً با سازهای خانواده ویلن برابری می کند، و با ساختمان داخلی ویولاها بسیار متفاوت می باشد.

نحوه ی کوک کردن سیم های کنتر باس

نحوه ی کوک کردن سیم های کانتر باس برخلاف کوک کردن سیم های ویولن است و با فاصله ی چهارم درست کوک می شوند. سیم اول، سیم دوم، سیم سوم و سیم چهارم یعنی سل، ر، لا و می ترتیب کوک کردن سیم های این ساز است که زیرترین کوک مربوط به اولین سیم آن است. برای نوشتن نت هایش نیز از کیلد فا خط چهارم استفاده می شود و صدایش از نت نوشته شده یک اکاتو بم تر است.

استفاده از کنترباس در گذشته

در دوره باروک و کلاسیک، تا زمان بتهون، در بسیاری از کارهای آهنگسازان، کنترباس با ویلنسل دوبل می شد.بخش های مستقل باس، بجزبعضی پارتیتورهای اپرا،در این دوره به ندرت در کارهای ارکستری یافت می شوند.

وقتی آهنگسازان خط های باس کمرنگ تر می خواستند، در بخش های ویلنسل عبارت senza basso ووقتی می خواستند دوباره کنترباس بنوازد عبارت+basso را می نوشتند.

ویژگی های کنترباس

• کنتر باس بزرگ ترین ساز خانوادهٔ زهی – آرشه ای ها محسوب می شود.
• دارای بم ترین گسترهٔ صوتی در خانوادهٔ زهی – آرشه ای ها به شمار می رود.
• کوک سیم های این ساز به ترتیب از زیر به بم عبارت است از:
• سُل (سیم اول)، رِ (سیم دوم)، لا (سیم سوم)، و می (سیم چهارم).
• سیم های کنترباس برعکس سیم های ویلن کوک می شوند.
• این ساز یک اکتاو بم تر از نت نوشته شده صدا می دهد.
• نت این ساز را با کلید فا خط چهارم می نویسند.
• این ساز دارای ۴ سیم است، اما نمونه های ۵ سیمهٔ این ساز نیز وجود دارد. (کنترباس های ۵سیمه قادرند ۴ نت بم تر از کنترباس های ۴سیمه اجرا کنند)
• سیم های کنترباس با فاصله چهارم درست کوک می شوند. اولین سیم کنترباس زیرترین کوک را دارد.

آکوردهای چند صدایی

استفاده ازاکوردهای دو، سه و یا چهارصدایی برای کنترباس خطرناک است و درکارهای ارکسترال باید از انها دوری کرد، مگر اینکه یک یا دو نت نورد نظردست باز باشند. در پوزیسیونهای بالاتر، به دلیل نزدیک بودن نت ها، توقف های دوبل امکان پذیراست، اگرچه دستورdivisi برای آسان تر کردن این توقف ها باید به کار گرفته شود. به رغم استثناهای زیاد، برای تولید آکوردهای دو صدایی ( نه در سیم دست باز) باید با احتیاط برخورد شود، مگر اینکه تاثیرات ویژه مد نظر باشند.

ساختار ساز کنترباس

• سردسته ساز کنترباس

سردسته ساز کنترباس یا دوبل باس به شکل حلزونی (مارپیچ) و جعبه گوشی با مکانیزم کوک و چهار گوشی در قسمت عقب ساز است.

• دسته ساز کنترباس

مواد مورد استفاده در ساخت دسته ساز کنتر باس یا دوبل باس عبارت اند از افرا و چوب هایی از این جنس و برای صفحه انگشت گذاری بدون پرده نیز از ابونیت استفاده می شود.

• بدنه ساز کنتر باس

طول: تقریباً 100 تا 140 سانتی متر، جعبه ای شکل. برای سازهای ارکسترال 115 سانتی متر معمول است. شکم با حفره های صدای F شکل، پشت، ریب ها (ورقه های قوسی) با ارتفاع 23 سانتی متر (دو برابر ارتفاع ریب های ویولنسل).

• سیم ها در ساز کنترباس

طول سیم های مرتعش: 95 تا 115 سانتی متر، 4 سیم، کوک شده روی فواصل یک چهارم: E1، A1، D2، G2. مواد مورد استفاده: روده، مس، نقره، آلومینیوم، استیل، نایلون تابیده شده (با پوشش) استیل.

در سازهای پنج سیمه: B0 (C1)، E1، A1، D2، G2.

• آرشه ساز کنتر باس

طول: 68 تا 70 سانتی متر. دسته یا کمان آرشه از چوب پرنامبوکو (Pernambuco)، رأس، پاشنه قابل تنظیم (از جنس صدف مروارید). قدری سنگین تر و کوتاه تر از آرشه ویولنسل.

برای نواختن کنترباس دو مدل آرشه توسط نوازندگان این ساز استفاده می شود:

• آرشهٔ آلمانی
• آرشهٔ فرانسوی

از نظر ساختار، در آرشهٔ فرانسوی فاصلهٔ بین فراگ آرشه و چوب کمتر از آرشهٔ آلمانی است. (آرشهٔ فرانسوی شبیه به آرشهٔ دیگر سازهای زهی می باشد). هرکدام از این دو نوع آرشه دارای تکنیک نوازندگی متفاوت اند.

نحوه نواختن کنتر باس

کنترباس به دو روش نواخته می شود: مثل ویولن با کشیدن آرشه روی سیم ها و یا به روش پیتزیکاتو. روش پیتزیکاتو بیشتر وقتی باس در موسیقی جاز نواخته می شود، مورد استفاده می گیرد. در این روش با زخمه دست راست و حرکت دست چپ روی دسته ساز، صدا ایجاد می شود. نوازنده کنترباس در حالت ایستاده این ساز را می نوازد.

چیزهایی درباره ساز کلارینت(قره نی)