چه کسانی حق اعتراض ثالث دارند و شرایط آن چیست؟

  یکشنبه، 23 شهریور 1399   زمان مطالعه 7 دقیقه
چه کسانی حق اعتراض ثالث دارند و شرایط آن چیست؟
یکی از انواع شکایت‌های قابل‌طرح از آرای صادره، اعتراض شخص ثالث است. به دلیل اینکه ممکن است از رأی صادره، به حقوق اشخاصی که در آن دعوا حضور نداشتند، «خللی» وارد شود، قانونگذار، حق اعتراض ثالث را برای این اشخاص پیش‌بینی کرده است.

اعتراض ثالث به چه معناست؟

اصولاً حکم دادگاه اثر نسبی دارد؛ یعنی تنها بر طرفین و اصحاب دعوا، خواهان و خوانده که برای گرفتن حق خود و دفاع از حق خود به دادگاه مراجعه کرده اند، اثرگذار است و شامل حال دیگران (اشخاص ثالث) نمی شود. با وجود این، در مواردی ممکن است حکم دعوایی که میان دو نفر صادر شده باشد، بر حقوق دیگرانی هم که در آن دعوا و شکایت دخالت مستقیم نداشته اند، مؤثر باشد. به عنوان مثال فرض کنید که آقای «الف» علیه آقای «ب» به دادگاه شکایت کرده و ادعا کرده است که مالکیت خانه ­ای که «ب» در آن ساکن است، به او تعلق دارد. دادگاه هم پرونده را بررسی کرده است و به نفع «الف» حکم صادر کرده و خانه را متعلق به «الف» دانسته است. در این میان خانم «ج» که خواهر «الف» است، متوجه می شود چنین حکمی صادر شده و ادعا می کند که این خانه، ارث پدری او و برادرش بوده و بخشی از خانه موردنظر به او تعلق دارد. درست است که دادگاه بین «الف» و «ب» داوری کرده است و رأیی که صادر کرده بر این دو نفر تاثیر داشته است، اما در عمل رأی دادگاه بر حقوق «ج» هم اثرگذار بوده است و اکنون «ج» احساس می کند که با این رأی صادرشده بخشی از حقوق او پایمال شده است. حال «ج» چه می تواند بکند؟ در این حالت «ج» می تواند به رأیی که دادگاه صادر کرده، «اعتراض ثالث» کند. اعتراض در اینجا به معنای شکایت از رأی صادرشده است. منظور از ثالث هم هر شخصی است که طرف دعوا، خواهان یا خوانده، نباشد. اعتراض ثالث یکی از راه های پیش بینی شده در قانون آیین دادرسی مدنی ایران برای شکایت از آرای صادره از دادگاه هاست. حال باید دید چه کسی و در چه شرایطی می تواند از اعتراض ثالث استفاده کند.

تصویر

اعتراض شخص ثالث

ماده ۴۱۹: اعتراض شخص ثالث بر دو قسم است :

  • اعتراض اصلی عبارتست از اعتراضی که ابتدا از طرف شخص ثالث صورت گرفته باشد .
  • اعتراض طاری ( غیراصلی ) عبارتست از اعتراض یکی از طرفین دعوا به رایی که سابقا دریک دادگاه صادر شده و طرف دیگر برای اثبات مدعای خود ، در اثنای دادرسی آن رای را ابرازنموده است .

ماده ۴۲۰: اعتراض اصلی باید به موجب دادخواست و به طرفیت محکوم له و محکوم علیه رای مورد اعتراض باشد . این دادخواست به دادگاهی تقدیم می شود که رای قطعی معترض عنه راصادر کرده است . ترتیب دادرسی مانند دادرسی نخستین خواهد بود .

ماده ۴۲۱: اعتراض طاری در دادگاهی که دعوا در آن مطرح است بدون تقدیم دادخواست به عمل خواهد آمد ، ولی اگر درجه دادگاه پایین تر از دادگاهی باشد که رای معترض عنه را صادر کرده ، معترض دادخواست خود را به دادگاهی که رای را صادر کرده است تقدیم می نماید و موافق اصول ، در آن دادگاه رسیدگی خواهدشد .

ماده ۴۲۲: اعتراض شخص ثالث قبل از اجرای حکم مورد اعتراض ، قابل طرح است و بعد ازاجرای آن درصورتی می توان اعتراض نمود که ثابت شود حقوقی که اساس و ماخذ اعتراض است به جهتی از جهات قانونی ساقط نشده باشد .

ماده ۴۲۳: درصورت وصول اعتراض طاری از طرف شخص ثالث چنانچه دادگاه تشخیص دهد حکمی که درخصوص اعتراض یادشده صادر می شود موثر در اصل دعوا خواهد بود ، تاحصول نتیجه اعتراض ، رسیدگی به دعوا را به تاخیر می اندازد . در غیر این صورت به دعوای اصلی رسیدگی کرده رای می دهد و اگر رسیدگی به اعتراض برابر ماده با دادگاه دیگری باشدبه مدت بیست روز به اعتراض کننده مهلت داده می شود که دادخواست خود را به دادگاه مربوط تقدیم نماید .
چنانچه در مهلت مقرر اقدام نکند دادگاه رسیدگی به دعوا را ادامه خواهد داد .

ماده ۴۲۴: اعتراض ثالث موجب تاخیر اجرای حکم قطعی نمی باشد . در مواردی که جبران ضرر و زیان ناشی از اجرای حکم ممکن نباشد دادگاه رسیدگی کننده به اعتراض ثالث به درخواست معترض ثالث پس از اخذ تامین مناسب قرار تاخیر اجرای حکم را برای مدت معین صادر می کند .

ماده ۴۲۵: چنانچه دادگاه پس از رسیدگی ، اعتراض ثالث را وارد تشخیص دهد ، آن قسمت از حکم را که مورد اعتراض قرار گرفته نقض می نماید و اگر مفاد حکم غیرقابل تفکیک باشد ، تمام آن الغاء خواهد شد .

اعتراض ثالث اصلی

دعوای اعتراض ثالث اصلی زمانی مطرح می شود که شخص ثالثی از صدور رأیی که به حقوق او خلل وارد می کند در هنگام اجرا یا قبل از آن به هر طریقی مطلع شود و درصدد اعتراض به آن برآید. در این صورت اعتراض ثالث اصلی برابر ماده ۴۲۰ قانون آیین دادرسی مدنی بایستی شرایط ذیل را داشته باشد:

  1. لزوم تقدیم دادخواست جهت اعتراض؛
  2. خوانده اعتراض ثالث بایستی محکوم له و محکوم علیه هر دو باشد؛
  3. ترتیب رسیدگی به این اعتراض مانند دادرسی نخستین خواهد بود؛
  4. دادگاه صالح به رسیدگی، دادگاه صادرکننده رأی قطعی است.
  5. اعتراض ثالث طاری

تفاوت بین اعتراض ثالث طاری و اعتراض ثالث اصلی کدام است؟

در اعتراض ثالث اصلی حکم مورد استفاده در دعوای اصلی، علیه همان شخصی صادر شده که علیه او نیز مورد استناد قرار می گیرد، در اعتراض ثالث طاری، رای مورد اعتراض بین دیگران صادر شده ولی علیه معترض مورد استفاده قرار می گیرد.

چه کسی می تواند اعتراض ثالث کند؟

برای اینکه درخواست اعتراض ثالث شخصی پذیرفته شود، شخص ثالث باید دارای چند ویژگی باشد:

  • معترض باید ثالث باشد و معترض نباید یکی از اصحاب دعوا (خواهان و خوانده) باشد که در دادرسی دخالت داشته است. اصحاب دعوا می توانند اعتراض خود را از طریق دادگاه تجدید نظر پیگیری نمایند. اعتراض ثالث حقی است که تنها برای اشخاص ثالث شناخته شده است؛ یعنی شخصی که به طور مستقیم در دعوا و شکایت حضور و دخالت نداشته است.
  • معترض باید ذی نفع باشد؛ رأی دادگاه در صورتی می تواند مورد اعتراض واقع شود که به حقوق شخص ثالث خللی وارد آورده باشد. مانند هر دعوای حقوقی دیگر، فرد در صورتی می تواند به دادگاه مراجعه کند که در پرونده، نفعی برای او متصور باشد. وگرنه هر کسی نمی تواند نسبت به هر رأیی اعتراض ثالث کند.

اثرات جانبی اعتراض ثالث

پرسشی که مطرح می شود، این است که زمانی که دادگاهی رای خود را صادر می کند و شخص ثالث نسبت به آن معترض شده و پرونده دوباره وارد پروسه بررسی می شود، رای نهایی هرگز به مرحله اجرا در نمی آید؟

در پاسخ باید گفت: به لحاظ حقوقی، نظر شخص معترض نسبت به رای دادگاه تاثیری ندارد و آن را معلق نمی کند. بدین معنی که اعتراض شخص ثالث هرگز باعث به اجرا در نیامدن رای دادگاه نمی شود و فقط باید منتظر بماند تا نتیجه اعتراض وی مشخص شود. حکم دادگاه اجرا می شود و به تبع آن نتیجه و اثر اعتراض شخص ثالث نیز مشخص می شود. البته دادگاه می تواند با دریافت تضمین قابل قبولی مانند سند اموال غیرقابل انتقال یا ضمانت نامه بانکی اجرای حکم دادگاه را تا زمانی به تعویق بیندازد تا خسارتی بر شخص ثالث وارد نشود و در نهایت نتیجه اعتراض مشخص شود. دادگاه می تواند بنا به صلاحدید خود بخشی از حکم را که به شخص ثالث خسارتی وارد می کند، لغو کند؛ بنابراین متوقف کردن اجرای کل حکم در صورتی که تفکیک آن ممکن نباشد، لازم و ضروری است.

مهلت اعتراض

در حقوق ایران برای طرح اعتراض شخص ثالث مهلتی تعیین نشده است. بنابراین آرای دادگاه ها بدون محدودیت زمانی قابل اعتراض ثالث است و آگاهی یا عدم آگاهی شخص ثالث از رای دادگاه اهمیتی ندارد.

نحوه رسیدگی به اعتراض شخص ثالث

دادگاه در رسیدگی به اعتراض شخص ثالث به حکم صادره، به ترتیب زیر عمل می نماید:

  1. چنان چه پس از رسیدگی، اعتراض شخص ثالث را وارد تشخیص داد آن قسمت از حکم را که مورد اعتراض قرار گرفته، لغو می نماید.
  2. اگر مفاد حکم غیر قابل تفکیک باشد تمام آن الغا خواهد شد.

در صورتی که اعتراض شخص ثالث به هر علت وارد دانسته نشود، حکم بطلان و یا عدم ورود آن صادر می شود. رأیی که بر اساس اعتراض شخص ثالث صادر می شود باید به اصحاب دعوا ابلاغ شود، بنابراین باید به صورت دادنامه درآید و تصحیح آن نیز مانند تصحیح سایرآرای قاطع محاکم است.آرای صادره براساس اعتراض ثالث نیز از حیث شکایت، تابع مقررات مربوط خواهد بود. رای مزبور می تواند در صورتی که مقررات مربوط به طرق شکایات اجازه دهد، قابل تجدیدنظر، فرجام، اعاده دادرسی و حتی اعتراض ثالث باشد.


  دیدگاه ها
پربحث های هفته   
ساغر عزیزی بازیگر نقش فرح پهلوی: فحش‌هایی در اینستاگرام به من می‌دهند که برای آنها خیلی گریه کردم من فرح دیبا نیستم با سیاست هم کاری ندارم (282 نظر) رهبر معظم انقلاب پاسخ می‌دهند؛ حکم شرعی رقص زنان در برابر مردان در مجالس عروسی روستایی (274 نظر) توئیت داریوش ارجمند خطاب به رهبر معظم انقلاب با دیالوگی از نقش مالک اشتر: ای کاش قادر بودم، علی را به روزگاری ببرم که مردمش قدر همچون او را می دانستند+عکس (241 نظر) امیر نوری و حاشیه‌های پستش راجع به مهاجرتش به اسرائیل: من از رژیم‌صهیونیستی پیشنهاد دریافت کردم اطلاعات زیادی دارم؛ ما رفتیم بای بای+عکس (217 نظر) نگاهی به میز صبحانه مفصل و رنگارنگ خانه رضا گلزار با هنر چیدمان آیسان خانوم / تزئین زیبای بشقاب با انار وحشی و آووکادو+عکس (116 نظر) دانش‌آموزی که رهبر شد؛ نگاهی به چهره مهربان رهبر معظم انقلاب در کلاس ششم ابتدایی+عکس (109 نظر) نصرالله رادش: سیگار می‌کشم تا زشتی‌هایم دیده شود! دوست دارم همه بدانند علاوه بر قیافه ام من این زشتی ها را دارم! +فیلم (88 نظر) محمدرضا گلزار: می‌دانم خواننده خوبی نیستم؛ به فرض که صدایم خوب نیست چرا اینقدر دغدغه فکریتان شده است؟! (78 نظر) آخرین جشن تولد ساده آیت الله هاشمی رفسنجانی با حضور همسرشان در طبقه دوم خانه/ مبلمان راحتی بدون زرق و برق، کیک شکلاتی و زیر میزی هنری زیبا+عکس (67 نظر) خلاقیت خنده دار عروس دست پا چُلفتی برای تزئین سالاد حماسه آفرید/ هنر نزد ایرانیان است و بس🤣+عکس (46 نظر) جشن تولد مجلل الهام حمیدی توسط همسرش +عکس/تزئین زیبای کیک با مروارید طلایی رنگ 👌 (45 نظر) نفیسه روشن: 4 سال هست از هم جدا شدیم از طرف همه کسانی که در موردت بد حرف زدن ازت عذر میخوام تو با شعورترین مرد دنیا بودی، جز تو مردی ندیدم خوشبختیت آرزومه (43 نظر) خلاقیت هوشمندانه مادر باهوش برای زودتر خشک شدن فرش خیس حماسه آفرید/ وقتی عزرائیل خیلی هواتو داره+عکس🤣 (43 نظر) الهام حمیدی: 2 تا بچه‌هام چون پشت سر هم به دنیا اومدن، کم‌کار شدم؛ همسرم مشوق منه و خیلی دوست داره من کار کنم+ویدیو (41 نظر) (فیلم) مولوی عبدالحمید در جلسه معارفه استاندار جدید سیستان و بلوچستان: ما همه یکی هستیم و با هم هستیم / این فیلم رو به اینترنشنالی‌ها نشون بدید (40 نظر)
پربازدیدترین ویدئوهای روز   
تیتر امروز   
خوشتیپ شو؛ معرفی کامل انواع شلوار جین مناسب هر تیپ و استایلی / 10 مدل شلوار جین که برای استایل شیک باید بشناسید؛ مام استایل برای کدوم اندام خوبه؟
رهبر معظم انقلاب پاسخ می‌دهند؛ حکم شرعی رقص محلی مرد برای مرد و زن برای زن و یا مرد در بین زنان و زن در بین مردان چیست؟
حواشی خنده دار و زیبای کنسرت خوانندگان پرطرفدار ایرانی/ از سجده شکر حامیم تا عرفان طهماسبی و ماکان بند+فیلم
3 مورد از مضرات مصرف پاستیل که نمی‌دانستید / پاستیل خوراکی با ارزش غذایی صفر؛ دلیلی برای پوسیدگی دندان
سرطان پستان در مردان/علت و روش های درمانی
چرا قیمت سکه کاهشی شد؟
اولین واکنش یک مقام دولتی به موضوع دختر برهنه دانشگاه علوم و تحقیقات: موضوع این دختر امنیتی نیست!
عراقچی: وقت آن است که اتحادیه اروپا به این طنز پایان دهد
دردسرهای یک جشن فامیلی در وزارت ورزش با ساز و آواز و کراوات / کیهان: پزشکیان این انتصاب را لغو کند
پیشنهاد پیشکسوت پرسپولیس برای تراکتور: ترابی را بدهید، یاسین سلمانی را بدهیم!
روش رنگ کردن مو با قهوه و ماست در خانه+ جزئیات و نکات مهم
خودکشی بخاطر بد شدن کاشت ریش!
سه سوته پنکیک اسپاگتی تابه ای درست کن /عالی و خوشمزه
دنیای سلامت؛ بهترین زمان مصرف ویتامین D، صبح یا شب؟
مدیریت افکار عمومی و سیاست‌گذاری به سبک دولت پرزیدنت پزشکیان
منتخب روز   
رقابت مضحک بازیکنان استقلال برای گرفتن پیراهن نیمار / از ناصر خان حجازی و پرویز خان پورحیدری رسیدیم به این آبروریزی! خودکشی بخاطر بد شدن کاشت ریش! افشای محل زندگی شهید سیدحسن نصرالله برای اولین بار در تلویزیون از زبان عراقچی+ویدیو/ ساختمانی مسکونی در داخل شهر پسر نوجوان 16 ساله به قصد انتقام از خاله‌اش، دختر او را مورد حمله شدید با چاقو قرار داد / جزئیات پرونده جنایت فامیلی؛ داداش چرا مرا می‌زنی؟ حرفت را گوش می‌کنم و دیگر کار بدی انجام نمی‌دهم... دوران کودکی چهره‌های سیاسی کشور در این خانه‌های ساده اما باصفا گذشته؛ از رهبر معظم انقلاب و شهید رئیسی تا حسن روحانی و سردار حاج قاسم سلیمانی+عکس محاکمه دوباره مردی که متهم به تجاوز به 9 زن شد زندانی اعدامی پس از آزادی از زندان در خواب سکته کرد... / پدر و مادر شایان برای رضایت همه زندگی‌شان را فروخته بودند! بازی در نقش پلیس برای گروگانگیری و سرقت های سریالی / خاطره گویی تبهکار سابقه دار در مراسم جشن تولد ‌راز باند مخوف را فاش کرد! دستگیری عامل جنایت در چیتگر پسر 17ساله بدون گواهینامه، جان خود و 4 دوست نوجوانش را در تصادف گرفت صحنه های آخرالزمانی سیل مرگبار در والنسیای اسپانیا با 205 کشته در حال حرکت به سوی کاتالونیا + ویدئو / عکس جزئیات پرونده دختر سارق که هدف او آزادی برادرش از زندان بود / اخاذی به قیمت یک عمر در زندان ماندن