مجلات جعلی چرا شکل می گیرند؟
پاسخ به این سوال بسیار واضح است. این مجلات صرفا به دلیل سودجویی و کسب درآمد غیرقانونی به وجود می آیند تصور نمایید که وبسایت یکی از مهم ترین مجلات علمی جعل شود و پژوهشگر به تصور اینکه در حال ارسال مقاله به مجله اصلی است مقاله خود را برای پذیرش به مجله ارسال می نماید و اندکی بعد مجله به نویسنده اعلام می کند مقاله پذیرفته شده و می بایست هزینه آن را واریز نماید، هزینه مورد نظر واریز شده و حتی مقاله در وبسایت مورد نظر نیز به چاپ می رسد اما شامل هیچ اعتبار علمی نمی گردد هرچقدر مجله اصلی معتبرتر باشد سودی که این وسط نصیب جاعل می شود بیشتر خواهد بود و با صرف یک زمان کوتاه به مبلغی هنگفت دست پیدا می کند حال آنکه در بسیاری از موارد ردیابی شخص جاعل نه امکان پذیر بوده و نه صرفه اقتصادی خواهد داشت.
مجلات جعلی به اعتبار ما ضربه می زنند؟
به صورت قطع می توان گفت مجلات جعلی باعث تخریب شدید وجه پژوهشگران خواهد شد در اکثر موارد خود پژوهشگران یا حداقل همه آن ها اطلاعی از جعلی بودن مجله مورد نظر ندارند و ممکن است چندی بعد متوجه جعلی بودن مجله مورد نظر شوند ولی برای بسیاری از موسسات علمی و دانشگاه ها این دلیل قابل قبولی نیست و به اعتبار علمی شخص ضربه زیادی می زند بنابراین بهتر است در ارسال مقاله خود به سایت مجلات بسیار دقت نموده و پیشگیری های لازم را انجام دهید.
چگونه مجلات جعلی و نامعتبر را شناسایی نماییم؟
- نام مجله را به طور کامل در گوگل جستجو کنید. یعنی فقط یک یا چند کلمه اصلی را جستجو نکنید بلکه تک تک لغات اسم و عنوان مجله را به صورت کامل در گوگل درج کنید.
- اگر اسم ادیتور مجله را می دانید، اسم ادیتور را نیز در گوگل جستجو کنید.
- وبسایت این گونه مجلات معمولا خیلی شبیه به مجلات اصلی طراحی می شوند و فقط ممکن است در یک حرف متفاوت از هم باشند، پس وبسایت این گونه مجلات را با دقت زیاد بررسی کنید تا دچار اشتباه نشوید.
- برخی از مجلات جعلی و نامعتبر، انواع مقالات علمی و تخصصی را در حوزه های مختلف می پذیرند در حالی که مجلات معتبر معمولا در یک حوزه اختصاصی فعالیت می کنند.
- این گونه مجلات معمولا در بخش آرشیو خود، انبوهی از مقالات چاپ شده را دارند تا به نوعی اثبات کنند که جزو مقالات جعلی نیستند ولی شما می توانید عنوان یکی از مقالات را جستجو کنید و مطمئن شوید که قبلا در مجله ای به چاپ رسیده است یا نه. این نشان می دهد که این گونه مجلات حتی مقالات را نیز می توانند از ژورنال های معتبر کپی کرده و یا به بیان بهتر سرقت نموده و تلاش می کنند که خود را معتبر جلوه دهند.
- قدمت تاسیس وب سایت مجلات نشانه بارز جعلی بودن یا نبودن آن ها می باشد.تاریخ تاسیس وب سایت مجلات جعلی یا نامعتبر معمولا به چند سال گذشته برمی گردد.
- بسیاری از این مجلات به منظور جذب پژوهشگران، ایمیل خود را به آن ها می دهند، در حالی که مجلات معتبر به هیچ عنوان به کسی ایمیل خود را نمی دهند.
- برخی از این گونه مجلات ISSN ندارند.
برای تشخیص اعتبار ژورنالهای تخصصی می توانید با مراجعه به سایت آنها و دریافت لیست انتشار یافته توسط آنها از اعتبار مجله اطمینان حاصل فرمایید. فقط دقت داشته باشید که لیست ها هر سال به روز رسانی می شوند. دقت فرمایید که مراجعه به سایت های جعلی و نامعتبر نیز ممکن است باعث اشتباه شود و نتوانید ژورنال مناسبی را انتخاب کنید. حتما به آدرس سایت هایی مراجعه فرمایید که توسط نهادهای زیر تایید شوند و توسط آنها انتشار یابند.
- مرکز برنامه ریزی و سیاستگذاری پژوهشی وزارت علوم و تحقیقات فناوری (https://rppc.msrt.ir/fa)
- دفتر گسترش تولید علم دانشگاه آزاد اسلامی (http://rvp.iau.ir/sp/)
- مرکز توسعه و هماهنگی اطلاعات و انتشارات علمی وزارت بهداشت، درمان و اموزش پزشکی (http://blacklist.research.ac.ir/)
برای جستجوی مجلات معتبر می توانید از نشانه های اینترنتی زیر برای هر یک از مجلات استفاده کنید:
- ISI: http://ip-science.thomsonreuters.comمجلات
- ISC: http://www.isc.gov.ir مجلات
- Scopus: http://www.scimagojr.com مجلات
- Pubmed: https://www.nlm.nih.gov/bsd/serfile_addedinfo.htm مجلات
عوارض چاپ مقالات در مجلات جعلی و نامعتبر:
- در صورتیکه اعضای هیات علمی مقالات خود را در مجلات جعلی و نامعتبر چاپ نمایند از ارتقا رتبه و ترفیع سالیانه برخوردار نخواهند شد؟
- کمیته اخلاق دانشگاه با دانشجویان و استادانی که در چاپ مقالات در مجلات جعلی و نامعتبر نقش داشته اند طبق آیین نامه های مربوطه برخورد می کنند.
- در صورتیکه مقالات در مجلات جعلی و نامعتبر چاپ شونداز پاداش تشویقی برخوردار نخواهند شد.
شاخص های متداول مجله تقلبی و جعلی
با استفاده از نشانه های رایج زیر یک مجله تقلبی و جعلی را می توان به راحتی شناسایی کرد. این نشانه ها عبارتند از:
- بدون آدرس: بعضی مجلات به جز آدرس ایمیل هیچ گونه آدرس یا اطلاعات تماسی را بر روی سایت خود قرار نمی دهند.
- عدم شفاف سازی روند داوری: این مجلات اکثراً روند داوری و جزئیات هیئت تحریریه نشریات مجلات خود را پنهان می کنند.
- چاپ: این مجلات وعده چاپ سریع مقاله را می دهند که در برخی از موارد بسیار دور از ذهن است، مانند چاپ در ده روز.
- موضوع مجله: این مجلات طیف گسترده ای از انواع مطالعات در زمینه های مختلف را چاپ می کنند که در برخی موارد حتی با اسکوپ مجله نیز ناسازگار است. برای مثال یک مجله با نام علوم زیستی ممکن است مقاله مهندسی چاپ نماید.
- عمر سایت مجله: ابزارهای زیادی برای یافتن عمر واقعی سایت مجله وجود دارد. بعضی از مجلات عمر سایت خود را حتی بیش از عمر اینترنت عنوان می کنند درحالی که با یک جستجوی ساده می توانید تاریخ دقیق ثبت سایت مجله را پیدا کنید.
- روند سابمیت مقاله: اکثر مجلات جعلی روند داوری و سابمیت را در سایت مجله ذکر نمی کنند و حتی هیچ گونه ملزوماتی برای سابمیت مقاله ندارند.
- هزینه چاپ: برخی از مجلات هزینه زیادی از شما بابت چاپ مقاله درخواست می کنند.
- اخلاق در پژوهش: مجلات جعلی مباحث اخلاقی تحقیق را در نظر نمی گیرند.
نکته مهمی که درباره عوامل بالا قابل ذکر است این است که این فاکتورها صد در صد به معنی جعلی بودن مجلات نیستند. برای مثال برخی از مجلات بسیار معتبر ممکن است چند شاخص از لیست بالا را داشته باشند مانند دریافت هزینه بالا یا داوری سریع. از سوی دیگر ممکن است یک مجله جعلی نیز شناسایی کنید که فاکتورهای بالا را نداشته باشد. به صورت کلی می توان گفت که این شاخص ها در بسیاری از مجلات جعلی وجود دارند نه در همه آن ها.
چطور معتبر بودن یک مجله را تشخیص دهیم؟
