علاوه بر اینکه طرفین دعوا می توانند در جلسات رسیدگی توسط دادگاه حاضر شوند و به صورت شفاهی از خود دفاع کنند ، به لحاظ قانونی این حق را هم دارند که مطالب و مستندات خود را که نقش مهمی در سرنوشت رسیدگی به دعوا و صدور حکم توسط قاضی دارد ، به صورت لایحه دفاعیه یا لایحه قضایی به دادگاه ارائه نمایند.
به طور کلی لوایحی که اشخاص می توانند به دادگاه ها و مراجع قضایی ارائه نمایند ، انواع و اقسام مختلفی دارد که یکی از مهم ترین این لوایح ، لایحه دفاعیه است . لایحه دفاعیه یا لایحه قضایی ابزار قضایی مناسبی است که هر یک از طرفین دعوا اعم از خواهان و خوانده ، می توانند با استفاده از آن ، ادله اثبات دعوی ، مدارک ، مستندات ، توضیحات و هر آنچه که نقش مهمی در رسیدگی به دعوا توسط قاضی دادگاه دارد را ارائه نمایند. هر چند که تنظیم لایحه دفاعیه الزامی نمی باشد ، مستند و مستدل بودن مطالب لایحه دفاعیه قاعدتا در صدور حکم تاثیر بسزایی دارد و به همین دلیل نحوه تنظیم لایحه دفاعیه باید به گونه ای باشد که در صدور حکم توسط قاضی به نفع شخص تاثیر گذار بوده و در واقع در اقناع وجدان دادرس و علم قاضی موثر باشد ؛ البته در تنظیم دادخواست قضایی نیز همین مطالب باید مورد توجه قرار گیرد .
بر همین اساس یکی از نکات مهم در خصوص نحوه تنظیم لایحه دفاعیه این است که در عین منسجم بودن و ارائه کامل مطالب ، از بیان مطالب حاشیه ای و زاید خودداری شود . در عین حال ، لایحه دفاعیه باید به گونه ای تنظیم شود که حق مورد ادعا اثبات شده و یا از اثبات حقی که علیه شخص ادعا شده ، جلوگیری کند . به این منظور ، می توان از مشاوره لایحه نویسی نیز استفاده کرد. این موضوع باعث می شود که در تنظیم لایحه دفاعیه حتما از مشاوره های حقوقی تخصصی استفاده شود ؛ به ویژه در دعاوی کیفری که نقش قانون و ادله اثبات دعوی پر رنگ تر است ، می بایست شخصی که امر تنظیم مراحل ثبت لایحه دفاعیه را بر عهده دارد ، با قوانین و مقررات مربوطه آشنایی کاملی داشته باشد .
در قسمت قبل توضیح داده شد که نحوه تنظیم لایحه دفاعیه به چه صورت است . با این حال سوال مهمی که در ارتباط با لایحه دفاعیه وجود دارد آن است که ثبت لایحه دفاعیه به چه صورت است و اگر اشخاص قصد داشته باشند دفاعیات خود را به صورت لایحه به دادگاه حقوقی ارائه نمایند چگونه می توانند آن را ثبت کنند و مراحل ثبت لایحه دفاعیه به چه شکل است ؟ در گذشته، مراحل و نحوه ثبت لایحه قضایی و لایحه دفاعی به این صورت بود که هر یک از طرفین دعوا و یا وکلای دادگستری که برای دعوا انتخاب شده بودند، اظهارات و مستندات خود را که در ارتباط با پرونده بود ، بر روی اوراق فیزیکی می نوشتند و به صورت حضوری آن را به دادگاه ارائه می دادند تا در پرونده به ثبت برسد. اما در حال حاضر با توجه به اینکه سامانه عدل ایران راه اندازی شده است ، بسیاری از خدمات قضایی همچون ثبت اظهارنامه قضایی به صورت غیر حضوری و به شیوه کاملا الکترونیکی انجام می شوند و دیگر نیازی به تنظیم و ثبت لایحه به صورت فیزیکی نیست ؛ بلکه طرفین دعوا و حتی وکلای پایه یک دادگستری با مراجعه به این سامانه و ثبت نام در آن ، می توانند لایحه قضایی مد نظر خود را ثبت کنند . به همین منظور :
در صورتی که وکلای دادگستری قصد داشته باشند به وکالت از طرفین دعوا لایحه دفاعیه ای ثبت کنند ، می بایست به سامانه خود کاربری وکلا در سامانه عدل ایران مراجعه نماید و پس از وارد کردن اطلاعات کاربری خود و ورود به سامانه ، از قسمت تنظیم لوایح قضایی اقدام به ثبت لایحه در خصوص پرونده نمایند و در صورت لزوم ، مستندات لازم را به آن ضمیمه نمایند .
در صورتی که هر یک از طرفین دعوا قصد داشته باشند به صورت شخصی اقدام به ثبت لایحه دفاعیه نمایند و وکیل نگرفته باشند ، می توانند به هر یک از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نمایند و با پرداخت هزینه مربوطه ، پس از انجام ثبت نام در سامانه ثنا ، لایحه دفاعیه خود را از طریق کارشناسان دفاتر خدمات قضایی در سامانه ثبت کنند . البته امکان ثبت لایحه دفاعیه توسط اشخاص عادی در سامانه لایحه remission.adliran.ir نیز وجود دارد که راهنمای مراحل ثبت لایحه دفاعیه به این شرح است :
به منظور ثبت لایحه قضایی ، می توانید مستقیما وارد سایت remission.adliran.ir شوید . همچنین می توانید مطابق تصویر زیر ، عبارت " سامانه ثبت لایحه قضایی " را در مرورگر خود جستجو نموده و وارد اولین سایت به نشانی remission.adliran.ir شوید .
در این سامانه امکانات متعددی پیش بینی شده است ؛ اگر قبلا لایحه قضایی در سامانه ثبت کرده اید ، می توانید با در اختیار داشتن کد رهگیری لایحه قضایی ثبت شده و اطلاعات مربوط پرونده ، نسبت به بازیابی یا ویرایش لایحه اقدام نموده و دلایل و مستندات جدیدی که در اختیارتان قرار گرفته است را به آن اضافه کنید. همچنین امکان پیگیری لایحه قضایی ثبت شده و چاپ آن نیز وجود دارد . علاوه بر این امکان ثبت لایحه جدید نیز برای هر یک از طرفین دعوا وجود دارد .
در صورتی که قصد دارید لایحه جدیدی ثبت کنید ، می توانید با کلیک کردن بر روی گزینه ثبت لایحه ، اقدام به این کار نمایید .
در این مرحله وارد صفحه جدیدی شده اید که باید اطلاعات مربوط به پرونده اعم از شماره پرونده 16 رقمی ، ردیف فرعی پرونده و رمز شخصی 5 رقمی مربوط به پرونده را وارد کادر کرده و به مرحله بعدی بروید و باقی مراحل ثبت لایحه قضایی را نیز به ترتیب طی کنید .
در خاتمه مراحل ثبت لایحه قضایی ، حتما کد رهگیری را برای پیگیری لایحه قضایی ثبت شده یادداشت نمایید .
با توجه به نکاتی که در قسمت های قبل در خصوص نحوه تنظیم و نحوه ثبت لایحه قضایی ذکر شد ، نکات مربوط به تنظیم و ثبت لایحه دفاعیه را می توان به شرح زیر مطرح کرد :
تنظیم و ثبت لایحه دفاعیه بر خلاف تنظیم شکواییه و دادخواست الزامی نمی باشد و طرفین دعوا می توانند به انتخاب خود از این ابزار استفاده کنند یا خیر ؛ اما اگر مدرک و سند جدیدی کشف شود که در سرنوشت دعوا تاثیر دارد ، بهتر است اقدام به تنظیم و ثبت لایحه دفاعیه نمود .
در صورتی که دفاع شفاهی در دادگاه ارائه شده باشد ، قاضی دادگاه اظهارات طرفین دعوا را در صورتجلسه قید می کند و موقع صدور حکم دادگاه این مطالب مورد توجه قاضی قرار می گیرد ؛ با این حال اگر امکان نقص و خطا در این مورد را متصور باشیم بهتر است لایحه دفاعیه تنظیم و ثبت کنیم .
در صورتی که دفاعیه شفاهی در دادگاه به خوبی انجام نشده باشد ، این بار از طریق تنظیم و ثبت لایحه دفاعیه و به صورت مستند و مستدل اقدام نمود
تنظیم و ثبت لایحه قضایی و لایحه دفاعیه توسط هر یک از طرفین دعوا اعم از خواهان و یا خوانده دعوا می تواند انجام شود ؛
تنظیم و ثبت لایحه دفاعیه در هر یک از دعاوی حقوقی و یا دعاوی کیفری قابل انجام است و اختصاص به دعاوی حقوقی ندارد ؛
تنظیم لایحه دفاعیه در دعاوی کیفری در خصوص اثبات یا رد اتهام جرم ارتکابی می باشد ولی لایحه دفاعیه در پرونده های حقوقی ناظر بر ماهیت دعوا و حق مورد ادعا می باشد که باید مستندات و مدارک موجود در خصوص آن ضمیمه لایحه دفاعیه شود .
تنظیم و ثبت لایحه دفاعیه تا زمانی که قاضی ختم رسیدگی را اعلام کند قابل انجام است ولی اگر لایحه پس از ختم دادرسی به دادگاه ارائه شود ، قاضی الزامی به توجه به لایحه دفاعیه ارائه شده نخواهد داشت .
تنظیم و ثبت لایحه دفاعیه در صورتی که شخص در فرایند رسیدگی به دعوا حضور نداشته است ، سبب می شود که حکم دادگاه حضوری قلمداد شود و حکم غیابی صادر نشود .
تنظیم و ثبت لایحه دفاعیه به دلیل اینکه امری کاملا تخصصی است ، بهتر است که با مشورت و دخالت فردی که از اطلاعات حقوقی و قضایی کافی در این خصوص برخوردار است انجام گیرد ؛ به ویژه وکلای دادگستری .
در صورتی که خود شخص اقدام به تنظیم و ثبت لایحه دفاعیه می کند بهتر است که از ارائه مطالب زاید ، طولانی و غیر مرتبط با موضوع خودداری نماید و صرفا به بیان مطالبی بپردازد که نقش مهمی در صدور حکم دارد .
ثبت و تنظیم لایحه قضایی و لایحه دفاعیه در حال حاضر از طریق سامانه عدل ایران انجام می شود که وکلای پایه یک دادگستری ، کارشناسان حقوقی و حتی طرفین دعوا می توانند با استفاده از این سامانه به صورت الکترونیک لایحه دفاعیه تنظیم کنند .
بنابراین تنظیم لایحه دفاعیه یک امر کاملا تخصصی است ؛ به این معنا که هر چند هر یک از طرفین دعوا می توانند اقدام به ثبت لایحه دفاعیه نمایند ، بهتر است از مشاوره حقوقی و خدمات وکلای دادگستری در این خصوص استفاده شود. در حال حاضر نحوه تنظیم و ثبت لایحه دفاعیه به صورت کاملا الکترونیکی و از طریق سامانه عدل ایران انجام می شود که راهنمای تصویری مراحل ثبت لایحه در بالا ذکر شده است. امیدوارم از محتوای مسائل حقوقی نهایت استفاده را برده باشید و برای کسانی که دچار مشکل حقوقی هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم .
