به گزارش پایگاه خبری تحلیلی ساعد نیوز به نقل از فارس، اخیراً ویدویی منتشر شده که فردی در آمریکا به بایدن می گوید: «رئیس جمهور بایدن، لطفاً اعلام کنید برجام مرده است.» بایدن پاسخ می دهد: «خیر». سپس توضیح می دهد: «دلایل زیادی دارد. [برجام] مرده است، ولی اعلام نمی کنیم. داستان آن طولانی است.»
تاریخ این مکالمه برای چهارم نوامبر (۱۳ آبان) است. امّا اعلام آن موضوع غافلگیر کننده ای نبود. امری که ساکنان فعلی کاخ سفید به انحای مختلف طی ۲ سال اخیر بر اصل این موضوع صحه گذاشتند.
«وندی شرمن» قائم مقام وزارت خارجه آمریکا روز ۱۳ اسفند ۱۳۹۹ در کمیته روابط خارجی سنا گفت که سال ۲۰۲۱ نه سال ۲۰۱۵ است که توافق انجام شد و نه سال ۲۰۱۶ که برجام اجرا شد. حقایق روی زمین تغییر کرده؛ ژئوپلیتیک منطقه تغییر کرده و راه پیش رو نیز باید تغییر کند.[1]
اظهارات شرمن در ادامه راهبردی بود که رئیس جمهور آمریکا قبل از انتخابات آبان ۱۳۹۹ اعلام کرد. بایدن روز ۲۳ شهریور ۱۳۹۹ به صراحت در CNN نوشت: «راهی که من به عنوان رئیس جمهور آن را انجام خواهم داد ... درصورت بازگشت ایران به تعهدات هسته ای(!)، آمریکا به عنوان نقطه شروع مذاکرات بعدی به توافق بازمی گردد! ما به همراه متحدانمان بر روی گسترش و تقویت مفاد توافق هسته ای کار خواهیم کرد.»[2]
«رابرت مالی» بر اساس همین راهبرد به عنوان نماینده ویژه رئیس جمهور آمریکا در امور ایران انتخاب شد. «مالی» خود از بانیان اصلی برجام بود و هم اکنون رهبر تیم مذاکراتی آمریکا در مذاکرات وین است.
مالی پیش از دولت بایدن رئیس اندیشکده موسوم به گروه بین المللی بحران (ICG) بود. این اندیشکده به نوعی ارگان غیر رسمی سیاستگذاری برای دولت دموکرات در پرونده های بین المللی کاخ سفید است.
در گزارش ۱۵ مهر۱۴۰۰ گروه بین المللی بحران آمده است: «اروپایی ها می توانند یک توافق موقت را پیشنهاد کنند که طی آن، تهران برخی از حساس ترین فعالیت های اشاعه ای خود را در ازای تخفیف محدود در فروش نفت یا دسترسی به منابع ارزی تعلیق کند.»
این اندیشکده از این توافق موقت تحت عنوان برجام ماینس (JCPOA-minus) یاد می کند که کارکرد آن زمینه سازی برای برجام پلاس (JCPOA-plus) است.
گروه بین المللی بحران نوشت: «برجام ماینس (توافقی با مفاد کمتر از برجام) می تواند ایستگاهی برای رسیدن به برجام پلاس (توافقی با مفاد بیشتر از برجام) باشد.» این اندیشکده برجام پلاس را توافقی با محدودیت هسته ای طولانی تر و سختگیرانه تر از برجام ۲۰۱۵ معرفی کرد. این دقیقاً همان نقطه ای است که بایدن در مقاله شهریور ۱۳۹۹ بدان اشاره کرد.
گروه بین المللی بحران روز ۱۸ شهریور ۱۴۰۱ در مقاله ای تحت عنوان «آیا هنوز احیای برجام ممکن است؟» نوشت: «اگر گفتگوها طولانی شوند و یا شکست بخورند، بهترین گزینه ی پیش رو توافق بر سر تعهدات تک بندی متقابل و احترام به خطوط قرمز یکدیگر به منظور اجتناب از افزایش تنش های هسته ای و منطقه ای است. بدین شکل طرفین زمان می خرند و فرصت پیدا می کنند به تصویری از یک توافق پایدارتر دست یابند.»
این اندیشکده در بخش دیگری از این مقاله نوشت: «این امکان هست که گفتگوها به درازا بکشد و یا شکاف بین مواضع طرفین قابل پر کردن نباشد. اگر چنین شود، طرفین باید به سمت یافتن یک راه کار موقت بروند که ترکیبی باشد از توافق بر سر تعهدات تک بندی متقابل و احترام به خطوط قرمز یکدیگر به منظور مدیریت خطر تقابل نظامی.»[3]
راهبرد آمریکا چیست؟
سیاست خارجی آمریکا رویه ای مشخصی به خود گرفته است. بدین معنا که دموکرات ها توافقی را امضاء و دولت جمهوری خواه بعدی آن را باطل می کند! نکته اصلی این است: در صورت بازگشت دموکرات ها به کاخ سفید هم آمریکا به آن توافق بازنمی گردد! معاهده آسمان های باز (OST) و توافق هسته ای ۲۰۱۵ (JCPOA) نمونه از این رویه است. این رویه نشان داد که یک اصول ثابت در هرم قدرت آمریکا مبنی بر «نقض سیستماتیک تعهدات بین المللی» پس از بی مصرف شدن آن برای واشنگتن وجود دارد.
امّا چرا مرگ برجام را علنی اعلام نمی کنند:
اول؛ اخیراً مرکل (صدراعظم سابق آلمان در سال های ۲۰۰۵ -۲۰۲۱) فاش کرد که توافق مینسک به منظور خرید زمان برای اوکراین بود تا ناتو بتواند این کشور را تسلیح و تجهیز کند. اگر این توافق در سال ۲۰۱۴ صورت نمی گرفت، اوکراین به راحتی به تصرف نظامی روسیه درمی آمد امّا در حال حاضر قریب به تمام استعداد اطلاعاتی-نظامی ناتو در اوکراین تجمیع شده است. یعنی هدف توافق مینسک پایان درگیری نبود بلکه تقویت طرف ناتو برای یک درگیری سنگین تر با روسیه بود.
همین موضوع درباره برنامه هسته ای ایران نیز صدق می کند. هدف آمریکا از برجام عادی سازی روابط یا منفعت اقتصادی برای ایران نبود بلکه اخلال در برنامه هسته ای بود. همین اتفاق نیز رخ داد. آنچه آمریکا با برجام انجام داد، با حمله ۱۰۰ جنگنده F-16 به عمق سرزمینی ایران نمی توانست به دست آورد.
دوم؛ گروه بین المللی بحران نکته ای مهم در مقاله ۱۸ شهریور ۱۴۰۱ خود نوشت: « [ایران و آمریکا] هر دو در کلام به ادامه دیپلماسی برای احیای برجام متهعد مانده اند، اما در عمل اگر مذاکرات بدون برنامه و هدف مشخص طولانی شود یا شکست بخورد، ورود به یک مارپیچ پرتنش اجتناب ناپذیر خواهد بود.»
این اندیشکده در بخش دیگری نوشت: « وضعیت «عدم توافق» کنونی هنوز به اولویت های اصلی سیاست خارجی بایدن اضافه نشده است. اما از آنجا که برنامه هسته ای ایران از همیشه به کسب قابلیت تسلیحاتی نزدیک تر شده و با حداکثر ظرفیت خود جلو می رود، شرایط فعلی به راحتی می تواند به سمت یک بحران هسته ای منحرف شود، مگر اینکه طرفین مسیر باثبات تری را انتخاب کنند.»
این موضوع نشان می هد که جایگزین برجام برای آمریکا هنوز مشخص یا مهیا نشده است. این جایگزین می تواند بسترسازی نظامی در منطقه خلیج فارس با محوریت رژیم صهیونیستی باشد.(+)
[1]:https://www.foreign.senate.gov/imo/media/doc/030321_Sherman_Testimony.pdf
[2]:https://edition.cnn.com/2020/09/13/opinions/smarter-way-to-be-tough-on-iran-joe-biden/index.html
[3]:https://www.crisisgroup.org/fa/b87-middle-east-north-africa/gulf-and-arabian-peninsula/iran/restoring-iran-nuclear-deal-still
دشمنان برجام، امروز از احیای آن و توافق با غرب صحبت می کنند!
