بیماری لثه یا بیماری پریودنتال عارضه ای است که توسط باکتری ها و ذرات غذایی که بر روی سطح دندان ها باقی می مانند؛ به وجود می آید. وقتی این ذرات بر روی سطح دندان تجمع می کنند، لایه سخت و چسبنده ای به نام پلاک را بر روی دندان تشکیل می دهند. در مرحله از بیماری لثه، پلاک ها سخت تر شده و به جرم دندان (تارتار) تبدیل می شوند؛ و همزمان با آن، تشکیل پلاک های جدید نیز همچنان ادامه پیدا می کند. درنهایت این عوامل باعث قرمز و متورم شدن لثه ها خواهد شد. اگر این شرایط ادامه پیدا کند و بدتر شود، می تواند به بافت های نرم و استخوان های حمایت کننده از دندان ها نیز آسیب وارد کرده و در نتیجه منجر به لق شدن دندان ها شود. البته بروز بیماری های شدید لثه شیوع زیادی در کودکان ندارد، اما بیماری لثه و التهاب ملایم لثه که اصطلاحاً با عنوان ژنژیویت شناخته می شود، در کودکان خیلی شایع است. این بیماری در اوایل دوران کودکی شروع می شود و در اوایل دوره نوجوانی، شدت و میزان وقوع آن بیشتر می شود.
انواع التهاب لثه در کودکان
التهاب لثه یک بیماری شایع در کودکان است. حدود 73٪ کودکان بین شش تا 11 سال در کشورهای پیشرفته دچار التهاب لثه هستند. همچنین مشاهده شده است که با ابتلای کودکان به بلوغ، بروز التهاب لثه افزایش می یابد. غذاهای پرخطر مانند نوشیدنی های شیرین و بهداشت ناکافی دهان ممکن است دلایل آن باشد. التهاب لثه در کودکان براساس علت می تواند در انواع زیر قرار گیرد:
1- التهاب لثه ناشی از رشد دندان
این نوع التهاب لثه در هنگام رویش دندان در کودکان مشاهده می شود. در حالت ایده آل نباید هیچ لثه ای در اطراف هر دندان رویش وجود داشته باشد. با این حال اگر کودک بهداشت دهان و دندان را به درستی رعایت نکند یا در اطراف دندان در حال رویش تجمع پلاک وجود داشته باشد، می تواند منجر به التهاب لثه شود.
2- التهاب لثه ناشی از پلاک
التهاب لثه ناشی از پلاک شایع ترین شکل التهاب لثه در کودکان است. فاکتورهای زیادی از جمله بهداشت دهان و دندان، بریس و شلوغی دندان وجود دارد که می تواند در ایجاد این نوع التهاب لثه نقش داشته باشد.
3- بیماری حاد لثه ای
این نوع التهاب لثه به طور ناگهانی اتفاق می افتد و اغلب به دلیل آلودگی توسط ویروسی مانند ویروس هرپس سیمپلکس یا عفونت قارچی مانند کاندیدیازیس. موارد شدید ممکن است باعث التهاب لثه نکروزان کننده زخم شود.
4- بیماری های لثه که به دلیل عوامل سیستمیک بوجود می آیند
برخی از عوامل یا شرایطی وجود دارد که می تواند منجر به التهاب لثه در کودکان شود. چند مثال بیماری های خاص کمبود ویتامین ها، عدم تعادل هورمونی و داروهای خاصی است که می توانند باعث رشد بیش از حد لثه و افزایش التهاب لثه شوند.
علائم التهاب لثه
- خط دندان را از بین می برد، باعث می شود دندان ها طویلتر بنظر برسند.
- ایجاد حفره های بین دندان ها و لثه ها
- حساسیت ریشه های دندان
- پلاک در داخل و زیر خط دندان
- زخم معده (زخم آفتاب)
- تشکیل یک شکاف (شکاف باریک V شکل) بین دندان ها و لثه ها
- از بین بردن دندان ها به علت آسیب به رباط پریودنتال و استخوان آلوئولار
- تغییر در موقعیت یا تراز دندان ها که روی گاز گرفتن تاثیر می گذارد.
مراحل التهاب لثه به چه صورت است؟
عفونت های با منشاء دندانی می توانند به صورت التهاب بافت نرم صورت ( سلولیت)، التهاب بافت نرم مخاط با کال و پالاتال و التهاب بافت سخت (استومیتلیت) خودنمایی کنند. به همین جهت در تشخیص افتراقی عفونت های دندانی، سایر ضایعاتی که به اشکال فوق بروز می کنند نیز باید در نظر گرفته شوند. مراحل التهاب لثه در ادامه بررسی میشود.
1- التهاب لثه
خفیف ترین شکل بیماری لثه التهاب لثه است. در این مرحله لثه قرمز و متورم است. ممکن است در اثر لمس یا هنگام مسواک زدن خونریزی کند. غالباً بدون درد است و ممکن است کودک از آن بی اطلاع باشد. درمان سریع در طی این مرحله می تواند در چند روز به رفع آن کمک کند.
2- پریودنتیت
اگر التهاب لثه درمان نشود عفونت از لثه می تواند به بافت های پشتی دندان زیرین گسترش یابد و حتی ممکن است به استخوان فک برسد. در موارد خفیف جیب های کوچکی در بین دندان ها و لثه های کودک ایجاد می شود که به شدت قرمز و متورم می شوند. دندان ها شروع به شل شدن و دور شدن می کنند. برخی از علائم دیگر ممکن است شامل هالیتوز (بوی بد دهان) و درد در لثه یا فک باشد.
چه عواملی باعث التهاب لثه در کودکان می شود؟
بیماری های لثه ممکن است کاملاً بدون درد باشد، بنابراین آگاهی داشتن نسبت به علائم ظاهری این بیماری ها و پیگیری جدی و دقیق آن از اهمیت بسیار زیادی در جلوگیری از پیشرفت بیماری برخوردار است.در ادامه عوامل مهم التهاب لثه بررسی میشود.
1- تجمع پلاک
تجمع پلاک روی دندان ها علت اصلی التهاب لثه در کودکان است. پلاک یک لایه چسبنده و بی رنگ است که به طور مداوم روی دندان تشکیل می شود و از بزاق غذایی که می خوریم و مایعاتی که مصرف می کنیم ساخته شده است. این ماده حاوی باکتریهایی است که باعث تحریک لثه می شوند و باعث التهاب لثه می شوند.
2- بهداشت ضعیف دهان و دندان
دلیل اصلی تجمع پلاک در کودکان بهداشت نامناسب دهان است. پلاک در مراحل اولیه نرم و تمیز است، اما اگر با مسواک زدن منظم برداشته نشود سفت می شود و باعث ایجاد تار می شود.
3- تغییرات هورمونی
التهاب لثه در دوران بلوغ در دختران و پسران شایع است. در طی این مرحله تغییرات هورمونی باعث واکنش اغراق آمیز لثه ها به پلاک می شود که منجر به تورم لثه و التهاب لثه می شود.
4- تغذیه نامناسب
کمبودهای تغذیه ای می تواند منجر به التهاب لثه در برخی از کودکان شود. مصرف ناکافی پروتئین ها، چربی ها، ویتامین ها و مواد معدنی ممکن است منجر به علائمی مانند کاهش بزاق، اختلال در بهبودی بافت های لثه و افزایش خطر عفونت های باکتریایی شود. این شرایط می تواند به تدریج باعث التهاب لثه و پریودنتیت شود.
قرمزی لثه در کودکان را چگونه درمان کنیم؟
قرمزی لثه در کودکان را باید به عنوان یک هشدار توقف در نظر بگیرید؛ زیرا زمانی که قرمزی لثه در کودکان را مشاهده کردید واقعاً باید متوقف شوید و تمامی موارد مربوط به بهداشت دهان و دندان آن ها را بررسی کنید تا از آسیب های بیشتر پیشگیری کنید.
اولین گام در جلوگیری از قرمزی لثه در کودکان تشویق آن ها به رعایت بهداشت دهان و دندان می باشد. کودک شما باید حداقل دو بار در روز دندان های خود را بشوید. بنا بر توصیه آکادمی دندانپزشکی کودکان در آمریکا ، شما باید کودک را از یکسالگی به طور منظم نزد دندانپزشک ببرید. پس از آن نیز باید هر 6 ماه یکبار برای معاینه و تمیز کردن دندان ها، به دندانپزشک مراجعه داشته باشد. شما نیز به عنوان والدین آن ها باید الگوی مناسبی برای رعایت بهداشت و سلامت دندان ها عمل کنید.
ممکن است نیاز باشد تا کلیه محصولاتی که برای بهداشت دهان و دندان کودک خود استفاده می کردید (خمیر دندان، دهان شویه و غیره) را مورد بررسی قرار دهید. چرا که مواد تشکیل دهنده برخی از این محصولات می توانند محیطی را در دهان ایجاد کنند که برای رشد باکتری ها مفید است.
در اغلب موارد برای درمان قرمزی لثه در کودکان، بهتر است از جایگزین های طبیعی بهداشت دهان و دندان استفاده کنید چون معمولاً عوارض جانبی خاصی ندارند. می توانید از درمان های گیاهی رفع بوی بد دهان و بهداشت دهان و دندان پیروی کنید. البته به این نکته نیز توجه کنید که همه محصولات طبیعی به همان اندازه که سازندگان آن ها ادعا می کنند، طبیعی نیستند!
در صورتی که کودک شما نوعی خفیفی از التهاب لثه را داشته باشد، می توان از طریق تمیز کردن دقیق دندان ها و رعایت بهداشت دهان و دندان قرمزی لثه در کودکان را کنترل کرد؛ اما در موارد شدیدتر ممکن است به درمان های حرفه ای تری نیاز باشد که می تواند شامل تمیز کردن عمیق دندان ها ، شستشوی دهان ، استفاده از داروهای آنتی بیوتیک و یا دیگر داروها باشد. در موارد جدی تر، حتی ممکن است نیاز به عمل جراحی باشد.
راه های پیشگیری از التهاب لثه
برای اینکه به این مشکل دچار نشوید بهترین راه پیشگیری است. باید بهداشت دهان و دندان خود را به خوبی رعایت کنید یعنی دو بار در روز مسواک بزنید، نخ دندان بکشید و هر چند وقت یکبار برای چکاپ به دندانپزشک مراجعه کنید. همچنین دلایلی که باعث التهاب می شود را کنترل کنید. یعنی :
- استراحت کافی داشته باشید و از استرس پرهیز کنید، زیرا استرس سیستم ایمنی را در مقابل بیماری کاهش می دهد.
- سیگار نکشید و الکل مصرف نکنید.
- خوردن قندها و کربوهیدرات ها را محدود کنید.
- در زمان ارتودنسی و درمان های این چنینی بیشتر از قبل به بهداشت دهان و دندان خود بپردازید زیرا تجمع پلاک در این زمان بیشتر است.