به گزارش سایت خبری ساعد نیوز، بیشتر مادران هرچند وقت یک بار فکر می کنند شیرشان کم شده است، اما علت آن چه می تواند باشد؟ دلیل قطعی و ثابتی وجود ندارد اما اغلب مادران زمانی به مقدار شیرشان بی اعتماد می شوند که در واقع مشکلی وجود ندارد و همه چیز خوب پیش می رود. به طورکلی، میزان تولید شیر شما با تقاضای کودکتان ارتباط دارد. این به معنای آن است که اگر او بیشتر شیر بخورد، شیر شما هم افزایش می یابد تا نیاز او تأمین شود و اگر کودک کمتر شیر بخورد، بدن شما هم شیر کمتری تولید می کند. در واقع سینه های شما برای ذخیرهٔ شیر طراحی نشده اند و بیشتر شیری که کودک می خورد در حین مکیدن او تولید می شود. در این مطلب می توانید با برخی از دلایل اصلی کم بودن شیر مادران آشنا شوید.
دلایل کم بودن شیر مادر
1. مشکلات هورمونی
مادرانی که سخت حامله شده اند ممکن است در میزان شیر هم مشکلاتی داشته باشند که ناشی از مشکل در هورمون ها است. این مشکلات شامل سندرم پلی کیستیک تخمدان، دیابت، تیروئید بالا یا پایین، فشار خون بالا یا مشکلات هورمونی دیگر است. این هورمون ها در کمبود شیر موثر هستند به دلیل این که تولید شیر به سیگنال های هورمونی ارسال شده به سینه وابسته است و در صورت تداخل داشتن در این هورمون ها این اتفاق رخ نمی دهد.
2. عدم آمادگی غده ها از علل کم بودن شیر مادر
کانال های شیردهی در حاملگی تشکیل می شوند و شیردهی رشد کانال ها و بافت ها را تحریک می کند اما در بعضی از مادران غده ها و سینه های مادر به درستی برای شیردهی آماده نمی شود و کانال های کافی برای سیر کردن نوزاد به وجود نمی آید به همین دلیل کمبود شیر اتفاق می افتد. در بارداری دوم و سوم این کانال ها بیشتر تحریک می شوند و در نهایت کم بودن شیر کمتر اتفاق می افتد.
3. مشکل داشتن نوزاد در مکیدن
ممکن است کودک به دلایل مختلفی مانند سفت گرفتن زبان توسط غشای نازک انتهای دهان، توانایی درست مکیدن سینه را نداشته باشد که باعث می شود به خوبی شیردهی اتفاق نیفتد و در نهایت شیر مادر کم شود.
4. جراحی سینه از علل کم بودن شیر مادر
ممکن است جراحی های سینه به دلیل بیماری یا زیبایی انجام شود که در حین آن ممکن است بزرگ کردن یا کوچک کردن سنیه صورت بگیرد یا نوک سینه سوراخ شود که این عمل جراحی می تواند به آبراهه های شیر که در نوک سینه قرار دارند آسیب برساند. تاثیر عمل جراحی بر میزان شیر بستگی به مدت زمان عمل، نوع عمل، فاصله بین عمل و بارداری و زایمان و آسیبی که به سینه وارد شده است دارد.
5. مصرف قرص های ضدبارداری
بعضی از مادران هم زمان با شیردهی از قرص های ضد بارداری استفاده می کنند که ممکن است که در بعضی از آن ها باعث کم شدن شیر شود و بیشتر در کسانی دیده می شود که قبل از چهارماهگی نوزاد شروع به خوردن این قرص ها کرده اند.
6. استفاده قرص یا داروی گیاهی خاص
بعضی از داروهای گیاهی مانند پسودوافدرین و بروموکریپتین و مریم گلی، جعفری و نعناع که در زمان شیردهی جایگزین داروهای شیمیایی می شوند می توانند بر تولید شیر تاثیر بگذارند و میزان آن را کاهش دهند.
7. تخلیه نشدن سینه ها از علل کم بودن شیر مادر
بزرگ شدن سینه ها، زخم شدن نوک سینه ها، عدم نگهداری درست از سینه ها، نوک سینه صاف و تو رفته، شیر خوردن طولانی مدت از یک سینه، فاصله های طولانی و بلندمدت در بین شیردهی ها، عدم درست مکیدن سینه توسط نوزاد و تغذیه با شیر خشک می تواند باعث تخلیه نشدن سینه ها شود که در نهایت مقدارش را کاهش می دهد.
8. تاثیرگذاری محیط از علل کم بودن شیر مادر
یک سری از عوامل محیطی مانند خستگی، نگرانی و هیجانات که ناشی از عوامل بیرونی است در میزان شیر تاثیر می گذارد و باعث کاهش آن می شود. استرس و فشارهای محیطی عواملی است که شیر مادر را کاهش می دهد.
9. عدم تمایل مادر برای شیردهی
یکی از دلایلی که شیر مادر کاهش پیدا می کند عدم تمایل او برای شیردهی به نوزاد است. در این حالت کانال های شیر تحریک نمی شوند و شیر مادر کم می شود. این عدم تمایل ممکن است به دلایل شاغل بودن یا علاقه نداشتن کودک به شیر او اتفاق بیفتد.
10. نداشتن استراحت از علل کم بودن شیر مادر
اگر بعد از زایمان، مادر استراحت کافی نداشته باشد و خستگی ناشی از آن در بدنش باقی بماند، این مسئله می تواند تولید شیر را در مادر کاهش دهد. عموما در چند هفته اول بعد زایمان این اتفاق برای مادر می افتد.
11. بیماری
وجود عفونت یا بیماری های دیگر مانند کم کاری تیروئید و کم خونی یکی از عوامل کاهش شیر در مادر است. در این حالت با برطرف شدن بیماری ممکن است تولید شیر تعادل پیدا کند و اگر به دلیل عفونت دچار بیماری شده باشید پزشک تجویز آنتی بیوتیک می کند که در این حالت نوزاد باید از شیر خشک استفاده کند.
12. بارداری در زمان شیردهی
اگر در زمان شیردهی، مادر دوباره باردار شود هورمون های بارداری باعث کاهش شیر مادر می شوند و در این صورت تغذیه کافی برای نوزاد شیرخوار وجود ندارد. در این حالت کودک کمتر از یک سال را باید با شیرخشک سیر کرد.
13. رژیم غذایی نامناسب از علل کم بودن شیر مادر
چیزی که مادر در زمان شیردهی می خورد می تواند بر روی میزان شیر او تاثیر گذار باشد پس بهتر است یک رژیم غذایی خوب را در اختیار بگیرد. میزان آب و مایعاتی که در طول روز مصرف می شود هم بی تاثیر نیست پس بهتر است در زمان شیردهی به این موضوع توجه خاصی شود. خوردن کافئین زیاد در طول روز هم جزء مواردی است که شیر مادر را کاهش می دهد.
14. مصرف دخانیات از علل کم بودن شیر مادر
سیگار کشیدن می تواند در بدن شما اکسی توسین ترشح کند و اختلال ایجاد نماید. اکسی توسین فعالیت رگی که باعث ترشح شیر در سینه مادر می شود را مختل می کند.
تاثیر کم بودن شیر مادر بر روی نوزاد
اگر شیر شما کاهش یابد و کمتر از چیزی که کودک به آن نیاز داشته باشد به بدنش برسد، ممکن است در وزن گیری دچار مشکل شود و این اختلال می تواند مانع رشد جسمی و ذهنی بشود. استفاده از شیر خشک توانایی جایگزینی شیر مادر را ندارد به دلیل این که بسیاری از ویتامین ها و مواد مغذی شیر مادر در شیر خشک نیست. پس در نتیجه کمبود شیر می تواند بر سلامت نوزاد تاثیر بگذارد.
چگونه متوجه کم بودن شیر مادر بشویم
1. عدم افزایش وزن نوزاد
نوزاد باید در سه ماهه اول زندگی روزانه 28 گرم و از سن سه تا شش ماهگی روزانه 14 گرم وزن اضافه کند. نوزادان عموما بعد از تولد بخشی از وزن خود را از دست می دهند اما بعد از مدتی آن را دوباره به دست می آورند. این موضوع که نوزاد طی 10 الی 14 روز بعد از تولد به وزن هنگام تولد بازگردد اهمیت بسیاری دارد که وابسته به شیر مادر است. اگر این اتفاق نیفتد و کودک افزایش وزن نداشته باشد ممکن است شیر مادر کم باشد.
2. رنگ مدفوع نوزاد
در ماه اول تولد نوزاد در روز حداقل سه بار دفع را انجام می دهد که مدفوع او از روز پنجم تولد به بعد افزایش پیدا می کند و رنگ خردلی به خود می گیرد. اگر بعد از روز پنجم مدفوع او هنوز تیره و کم باشد ممکن است دچار کمبود شیر شده باشید.
3. دفعات شیرخوردن
نوزادی که شیر مادرش کافی باشد عموما هر دو تا سه ساعت یک وعده شیر می خورد که در آخر روز هشت وعده شیر خورده است. اگر شیر مادر کافی نباشد این وعده ها بسیار کاهش پیدا می کند.
4. صدای شیرخوردن نوزاد
صدای شیرخوردن نوزاد در زمانی که شیر مادر کافی باشد به خوبی شنیده می شود به طوری که به خوبی متوجه می شوید. همچنین در بعضی از موارد قطره های شیر در گوشه های دهان نوزاد دیده می شود.
5. انرژی نوزاد
نوزاد بعد از یک تغذیه کامل و سالم باید راضی و پرانرژی باشد و فعالیت زیادی در او مشاهده شود و بی قراری نکند اما اگر بعد از خوردن شیر به بهانه گیری خود ادامه داد ممکن است مادر دچار کمبود شیر باشد.
تصورات نادرست در مورد کم بودن شیر مادر
ممکن است در دوران شیردهی بعضی از اتفاقات و رفتارهای نوزاد مبنی بر کمبود شیر تلقی شود که تصور اشتباهی است. ممکن است کودکان در طول روز 11 تا 12 بار شیر بخورند که این موضوع نشانه کافی نبودن شیر نیست علاوه بر این مواردی مانند نداشتن تمایل برای رها کردن سینه، بیدارشدن نوزاد در شب ها، تغذیه کوتاه، تغذیه طولانی، برداشتن بطری بعد از شیرخوردن، نشت نکردن شیر از پستان ها، عدم توانایی دوشیدن شیر زیاد و پستان های کوچک، دلیلی بر کمبود شیر نیست.
راهکارهای افزایش شیر مادر
1. یاد گرفتن روش صحیح شیردهی
برای بهتر شیر دادن نوزادتان روش صحیح شیردهی را بیاموزید تا نوزاد به خوبی بتواند سینه شما را تخلیه کند و دچار کمبود شیر نشوید. بهتر است نحوه چفت شدن سینه و دهان کودک را به خوبی کنترل کنید و از هر دو سینه به او شیر بدهید. شیردهی را به شکل مرتب و صحیح انجام دهید تا بدن شما به تولید شیر بیشتری تحریک شود.
2. نوزاد را برای شیردهی در طول روز بیدار کنید
زمانی که در صبح به کودکتان شیر می دهید و او خواب آلود است سعی کنید او را بیدار کنید تا با انرژی بیشتری غذا بخورد در نتیجه غدد شیردهی شما برای تولید شیر بیشتر تحریک می شود. برای بیدار نگه داشتن او سعی کنید که با او بازی کنید و یا سینه ها را مدام تعویض کنید. حتی می توانید لباس هایش را هم در بیاورید. به خاطر داشته باشید که این کارها را در شب انجام ندهید چراکه موجب بدخوابی او می شود.
3. به نوزاد پستانک ندهید
پستانک می تواند بر سینه گرفتن کودک تاثیر منفی بگذارد و باعث شود او زمان کمتری را برای گرفتن سینه صرف کند در نتیجه باعث کاهش شیر می شود پس کودک را تشویق کنید برای آرام شدن شیر بخورد.
4. فقط شیر خودتان را به نوزاد بدهید
در کنار شیر خود به او شیر خشک یا غذاهای جامد ندهید به دلیل این که می تواند تمایل او را برای خوردن شیر خودتان کاهش دهد در نتیجه تولید شیر اتفاق نمی افتد. در صورتی به جز شیر مادر چیز دیگری در اختیار نوزاد قرار بدهید که تشخیص پزشک باشد.
5. شیرتان را بدوشید
در بین شیردهی بین نوزاد یک وعده دوشیدن شیر را هم قرار بدهید تا در نهایت بدنتان به تولید شیر بیشتر تحریک شود. در این حالت به خوبی سینه تخلیه می شود و دوباره شروع به ترشح شیر می کند. بهتر است شرایط نگهداری را بدانید تا در صورت نیاز از همان شیر به کودک بدهید.
6. تغذیه درست داشته باشید
سعی کنید تغذیه مناسبی را در زمان شیردهی دنبال کنید تا به افزایش شیر شما کمک کند و کیفیت آن را بسیار بالا ببرد. از کافئین کمتری استفاده کنید و دخانیات را کنار بگذارید. داشتن یک رژیم غذایی مناسب که دکتر آن را تجویز کرده باشد می تواند کمک بسیار زیادی به شما بکند.
