ژنتیکوماستی به معنای افزایش حجم بافت غدد سینه در مردان و پسران است که در نتیجه اختلال و عدم تعادل در میزان هورمون های استروژن و پروژسترون ایجاد می شود. ژنیکوماستی می تواند یک یا هر دو سینه را تحت تأثیر قرار دهد و سبب از بین رفتن تقارن سینه ها شود.اگر چه ممکن است ژنتیکوماستی در نتیجه عوامل مختلفی ایجاد شود اما بطور کلی ، این عارضه در مردان یا بر اثر تغییرات طبیعی در میزان هورمون های بدن رخ می دهد. به طور کلی ژنیکوماستی مشکلی جدی نیست اما تحمل آن در برخی از موارد می تواند دشوار باشد. مردان و پسرانی که دچار عارضه ژنتیکوماستی هستند گاهی اوقات در سینه های خود احساس درد می کنند و این عامل سبب حس شرمساری در آن ها می شود. ژنتیکوماستی ممکن است خود به خود برطرف شود اما اگر ادامه پیدا کند ، درمان های دارویی و جراحی می تواند مؤثر باشد.
علل ایجاد ژنیکوماستی در مردان
ژنیکوماستی زمانی ایجاد می شود که نسبت ترشح هورمون تستوسترون به استروژن کاهش پیدا کند. این کاهش می تواند در نتیجه عواملی باشد که تأثیر تستوسترون در بدن را متوقف می کنند ، میزان تستوسترون بدن را کاهش می دهد، و یا سطح استروژن بدن را افزایش می دهند. عوامل متعددی می تواند سبب به هم ریختن تعادل هورمونی در مردان شود. این عوامل عبارتند از:
تغییرات طبیعی هورمونی
هورمون های تستوسترون و استروژن ویژگی های جنسیتی در زنان یا مردان را تعیین و کنترل می کنند. تستوسترون وظیفه کنترل ویژگی های مردانه مانند حجم عضلانی و موهای صورت و بدن را به عهده دارد. این در حالیست که هورمون استروژن ویژگی های زنانه از جمله رشد سینه ها را باعث می شود.
بسیاری از افراد تصور می کنند که استروژن یک هورمون کاملاً زنانه است اما این هورمون در بدن مردان نیز به مقدار کم ترشح می شود. بالا بودن بیش از حد نسبت استروژن به تستوسترون در مردان سبب بزرگ شدن سینه ها یا به اصطلاح ژنیکوماستی می شود.
- ژنتیکوماستی در نوزادان: بیش از نیمی از نوزادان در هنگام تولد تحت تأثیر استروژن موجود در بدن مادر با سینه های بزرگ به دنیا می آیند. معمولاً تورم بافت سینه در نوزادان در دو الی سه هفته اول پس از تولد از بین می رود.
- ژنتیکوماستی در دوران بلوغ : ژنیکوماستی در نتیجه تغییرات هورمونی در دوران بلوغ بسیار شایع است. در بسیاری از موارد التهاب سینه ها بدون انجام هیچ گونه درمانی ظرف مدت شش ماه از برطرف می شود.
- ژنیکوماستی در بزرگسالان: شیوع ژنیکوماستی در سنین 50 تا 69 سالگی در مردان به اوج خود می رسد. حداقل یک مرد از هر چهار مرد تحت تأثیر این عارضه قرار می گیرند.
علایم ژنیکوماستی کدام اند؟
علائم ژنیکوماستی شامل:
- تورم غیرعادی بافت سینه
- بزرگ شدن یکی از سینه ها و یا هر دو
- حساسیت نسبت به تماس فیزیکی
- احساس درد در ناحیه سینه
- تجمع چربی به صورت موضعی
- ترشح مایعات از نوک سینه
- پوست اضافه
ژنیکوماستی خفیف
ژنیکوماستی خفیف یا عارضه بزرگ شدن سینه عارضه ای است که اغلب بین مردان و پسران و در سن بلوغ شایع است که به دلیل اختلال در غدد درون ریز است و میتوان گفت جزو علائم رایج بشمار می رود.
البته این مساله نگران کننده نیست و معمولا در عرض چند ماه، خود به خود رفع می شود. این عارضه ممکن است در هر دو پستان رخ دهد. از نشانه های ظاهری این بیماری این است که نوک پستان ها در مردان برجسته می شود.
بزرگی سینه مردانه چه تاثیری بر زندگی افراد دارد؟
بزرگ شدن سینه ها در آقایان باعث از بین رفتن اعتماد به نفس و خجالت، بروز اضطراب و مشکلات عملکردی و ناراحتی های روانی می شود.در نظر داشته باشید که عدم درمان این بیماری ممکن است آن را به بیماری بدخیم تبدیل کند. به همین دلیل ژنیکوماستی یکی از رایج ترین دلایل مراجعه آقایان و مشاور پزشکی برای بهبود وضعیت پستان ها است.
زمان مناسب برای جراحی ژنیکوماستی
اصولا پسر ها در سنین بلوغ دچار تغییراتی در سینه های خود می شوند، گاهی این تغییرات و بزرگی در یک سینه و گاهی نیز در دو سینه اتفاق می افتد. نکته ای که بسیار حائز اهمیت می باشد، در زمینه سن مناسب این جراحی می باشد . تا زمانی که بلوغ کامل برای افراد ایجاد نشده نمی توان این جراحی را انجام داد. بهتر است در مردان انجام این جراحی بعد از ۲۰ الی ۲۱ سال باشد تا به بلوغ کامل برسند . گاهی در برخی تاخیر در هنگام بلوغ وجود دارد و ممکن است با نظر پزشک جراحی تا ۲۵ سالگی صورت نگیرد .
آیا ژنیکوماستی برگشت پذیر است ؟
ابتدا باید علل ایجاد ژنیکوماستی بررسی شود . به عنوان مثال اگر مشکلات تیروئیدی باعث بروز ژنیکوماستی باشند باید این بیماری های زمینه ای درمان گردد. گاهی بعد از درمان این موارد مشکل خود به خود درمان می شود . در صورتی که درمان صورت نگیرد و جراحی رخ دهد ممکن است بازگشت پیدا کند .
با وجود آمار بالای ژنیکوماستی، چطور از بروز آن پیشگیری کنیم؟
در این جا چند نکته را عنوان می کنیم که می توانند ریسک ابتلا به ژنیکوماستی را کاهش دهند:
- از داروهای غیر مجاز استفاده نکنید؛ داروهایی مانند استروئیدها (که متاسفانه بدون مشورت پزشک یا متخصص مربوطه، میان ورزشکاران مصرف شده و عوارض بدی را برای آن ها در پی خواهد داشت)، آندروژن، آمفتامین ها و هروئین می توانند سبب بروز ژنیکوماستی شوند.
- از مصرف الکل خودداری کنید؛ برخی مطالعات و تحقیقات بر تاثیر نوشیدن الکل در بروز ژنیکوماستی دلالت دارند. از مصرف آن اجتناب کنید.
- دارو های مصرفی خود را کنترل کنید؛ همانطور که عنوان شد برخی داروها در بروز ژنیکوماستی دخیل هستند. اگر تحت درمان هستید با پزشک خود مشورت کنید و در صورت امکان از داروهایی استفاده کنید که سبب بروز این پدیده نشوند. (بخصوص اگر در حال حاضر با این مشکل مواجه هستید)
آیا رژیم غذایی بروی ژنیکوماستی تاثیر دارد؟
ممکن است شما تصور کنید که میان ژنیکوماستی و تغذیه ارتباط مستقیمی وجود دارد، به صورتی که باید از مواد خاصی اجتناب کنید و یا مواد خاصی را جهت سرکوب ژنیکوماستی مصرف کنید. اما تاکنون هیچ ارتباط مستقیمی میان ژنیکوماستی و مواد غذایی خاصی گزارش نشده است. اما می توان تحت رژیم های غذایی خاص و با کاهش وزن و چربی عمومی بدن، نشانه های این عارضه و بزرگی پستان ها را کنترل کرد و کاهش داد. علاوه بر این، گمانه زنی هایی در رابطه با تاثیر برخی مواد غذایی بروی ژنیکوماستی صورت گرفته که در ادامه به بررسی دقیق تر آن ها خواهیم پرداخت.
الف) ارتباط فیتواستروژن ها با ژنیکوماستی
همانطور که گفتیم تغییرات سطح هورمون استروژن و افزایش آن می تواند سبب ژنیکوماستی شود. فیتواستروژن ها گروهی از مواد شیمیایی هستند که در برخی گونه های گیاهی وجود دارند و در مهره داران با اتصال به گیرنده های استروژن، رفتار استروژن را تقلید می کنند. مواد غذایی ای مانند سویا حاوی فیتواستروژن ها هستند.
با در نظر گرفتن این نکته شاید شما نگران مصرف این گونه مواد غذایی باشید و چنین موادی را مسئول ژنیکوماستی بدانید، اما بر اساس اعلام نظر دانشمندان، فیتواستروژن ها هیچ تاثیری بر افزایش سطح استروژن شما نخواهند داشت و هیچ ارتباطی با ژنیکوماستی ندارند.
ب) رابطه چاقی و ژنیکوماستی
چاقی و اضافه وزن یکی از متهم های اصلی به عنوان عامل ژنیکوماستی به حساب می آید. در حقیقت چربی اضافی می تواند سبب افزایش سطح استروژن شود. کنترل و تنظیم صحیح میزان چربی در رژیم غذایی و اجتناب از مصرف زیاد آن می تواند کمک شایانی به شما بکند و سایز سینه ها را کاهش دهد.
رژیم غذایی در این موارد باید با مواد مغذی ولی کم کالری غنی شود تا منجر به کاهش وزن و درصد چربی شما شود. مواد غذایی مناسبی مانند میوه ها، سبزیجات، حبوبات، غلات کامل، لبنیات بدون چربی، منابع پروتئین کم چربی مانند مرغ، گوشت قرمز، غذاهای دریایی بخصوص ماهی.
البته بهتر است این موضوع را با متخصص تغذیه خود در میان بگذارید و تنظیم برنامه غذایی خود را به او بسپارید، چرا که کاهش افراطی و بیش از حد چربی ها نیز از طرفی عوارض دیگری را برای شما در پی خواهد داشت. در واقع شما باید میزان چربی مورد نیاز خود را از منابع چربی مفید مانند ماهی تامین کنید.
پ) مواد غذایی ضد التهاب و کاهنده درد
در ابتدای مقاله از درد سینه ها در ژنیکوماستی صحبت کردیم. مواد غذایی ای وجود دارند که می توانند در این رابطه به شما کمک کنند و کاهنده درد و التهاب باشند. مواد غذایی ای مانند ماهی های چرب مثل سالمون و تن، مواد غذایی غنی از آنتی اکسیدان ها مانند سبزیجات سبز برگ دار، انواع توت ها، مرکبات و حبوبات.
هرچند هیچ مطالعه ی مستقیم و خاصی در مورد این مسئله و ارتباط مستقیم این مواد غذایی با ژنیکوماستی صورت نگرفته است اما گمان می رود که مواد غذایی ذکر شده بتوانند بروی درد و التهاب ناشی از ژنیکوماستی موثر باشند.
ت) دیگر نکات و پیشنهادات غذایی در مورد ژنیکوماستی
جهت کنترل وزن و کاهش چربی، در جهت کاهش اندازه سینه ها، در روز 3 وعده غذایی اصلی خود را میل کنید و حتما 2 میان وعده نیز در برنامه روزانه خود قرار دهید. رعایت مصرف وعده ها به شما در کنترل گرسنگی کمک می کند و از پرخوری و مصرف خوراکی های مضر جلوگیری می کند. علاوه بر این می تواند متابولیسم شما را در سطح مناسبی قرار دهد.در ضمن دور غذاهای مضری مانند سرخ کردنی ها، فست فود، تنقلاتی مانند چیپس و پفک و در کل غذاهای حاوی چربی اشباع را خط بکشید. میزان کالری مصرفی روزانه خود را کنترل کنید و از رژیم غذایی مناسب خود پیروی کنید.ورزش هوازی نیز برای کاهش چربی شما واجب و ضروری است. سعی کند حداقل 5 روز در هفته و هر بار حداقل 30 دقیقه به پیاده روی تند، شنا و یا دوچرخه سواری بپردازید.
شیوه تشخیص ژنیکوماستی
دکتر سوال هایی در مورد سابقه سلامت و مصرف دارو در خانواده تان و همینطور ناراحتی های بالینی ارثی خواهد پرسید. دکتر همچنین معاینه فیزیکی انجام خواهد داد که شامل ارزیابی دقیق از بافت پستان، شکم و اندام تناسلی می شود.
آزمایش های اولیه برای تعیین علت ژنیکوماستی عبارتند از:
- آزمایش های خون
- ماموگرافی
بسته به نتایج آزمون اولیه، شاید به آزمایش های بیشتری نیاز پیدا کنید، از جمله:
- توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن)
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
- فراصوت بیضه
- بیوپسی بافت
شرایطی که باعث علائم مشابه می شوند:دکتر می بایست مطمئن شود که تورم پستان در واقع ژنیکوماستی است و نه ناراحتی بالینی دیگر. دیگر ناراحتی های بالینی که می تواند علائم مشابه ایجاد کنند عبارتند از:بافت پستان چرب: برخی از مردان و پسران چربی سینه دارند که شبیه ژنیکوماستی می شود. به این حالت «ژنیکوماستی کاذب» می گویند و با ژنیکوماستی اصلی فرق دارد.
- سرطان پستان: این وضعیت در مردان نادر است اما گاهی رخ می دهد. بزرگ شدگی پستان و یا حضور ندول سفت موجب نگرانی در مورد سرطان پستان مردانه می شود.
- آبسه پستان (ماستیت): این عفونت در بافت پستان بروز می کند.
اغلب موارد ژنیکوماستی به مرور زمان بدون درمان برطرف می شوند. با این حال، اگر ژنیکوماستی ناشی از نوعی بیماری زمینه ای مانند هیپوگنادیسم، سوء تغذیه و یا سیروز کبدی باشد، چنین وضعیتی به درمان نیاز خواهد داشت. اگر در حال مصرف داروهایی هستید که باعث ژنیکوماستی می شوند، دکتر شاید توصیه کند که مصرف را کنار بگذارید و یا با داروهای دیگری جایگزین کنید.
در نوجوانانی که هیچ علت ظاهری برای ژنیکوماستی ندارند، دکتر شاید ارزیابی های دوره ای را هر سه تا شش ماه یکبار توصیه کند تا مشخص شود آیا شرایط خودبه خود بهبود می یابد یا خیر. ژنیکوماستی معمولاً در کمتر از دو سال بدون درمان برطرف می شود. با این حال، شیوه درمان در صورتی لازم می شود که ژنیکوماستی به خودی خود بهبود نیابد و یا باعث درد قابل توجه، حساسیت به لمس و یا خجالت شود.
داروها و درمان ژنیکوماستی
داروهای مورد استفاده در درمان سرطان پستان و شرایط دیگر، مانند تاموکسی فن (Soltamox) و رالوکسیفن(Evista)، شاید برای برخی از مردان مبتلا به ژنیکوماستی مفید باشند. اگرچه این داروها از سوی اداره غذا و دارو تایید شده اند، امابه طور خاص برای استفاده برای ژنیکوماستی تأیید نشده اند.
جراحی برای برداشتن بافت اضافی سینه
اگر علیرغم درمان و یا نظارت اولیه هنوز هم گرفتار بزرگ شدگی قابل توجه پستان هستید، دکتر شاید عمل جراحی را توصیه کند. دو گزینه جراحی ژنیکوماستی عبارتند از:
- لیپوساکشن: در این عمل جراحی، چربی سینه برداشته می شود، نه خود بافت غده پستان.
- ماستکتومی: در این نوع عمل جراحی، بافت غده پستان برداشته می شود. عمل جراحی اغلب بصورت آندوسکوپی انجام می شود، به این معنی که فقط برش های کوچکی ایجاد می شود. این نوع جراحی کمتر تهاجمی است و به زمان بهبودی کوتاه تری نیاز دارد.
بیماری روزئولا چیست؟
