سیل ارامنه ساکن قره باغ به سمت ارمنستان تصویر استیصال یک ملت است. زمانی که رهبران سیاسی آنها به جان هم می افتند، منابع را هدر می دهند و توسعه را فراموش می کنند و کشور را فقیر و فقیر تر می کنند. نه روسیه که برادر بزرگ بود، نه فرانسه که خود را مدافع سرسخت ارمنی ها می دانست و نه آمریکا هیچ کدام به داد ارمنی ها نرسیدند.
ارمنستان سی سال قبل قوی تر و ثروتمند تر از آذربایجان بود. بنابراین روسیه بخشی از خاک آذربایجان را عملاً به ارمنستان داد و غرب هم سکوت کرد. امروز آذربایجان قوی تر از ارمنستان است و روسیه قره باغ را به آذربایجان برگرداند و غرب باز هم سکوت کرد. داستان سیاست همین است. در عالم سیاست کسی روی اسب بازنده شرط نمی بندد. دولت ملت ها در نهایت باید بر خودشان تکیه کنند. اگر ضعیف و فقیر شدند نزدیک ترین متحدانشان هم آنها را نادیده خواهند گرفت. این اصل بنیادین واقع گرایی سیاسی است.ارمنستان ضعیف شد و آذربایجان قوی و لذا معادلات تغییر کرد.
چرا ارمنستان در مساله قره باغ شکست خورد؟
1- اعتماد استراتژیک به روسیه و اطمینان از اینکه روسیه به ارمنستان پشت نخواهد کرد.
2- فقدان استقلال امنیتی از روسیه و سپردن امنیت مرزها به آن
3- هویتی کردن مساله قره باغ و ناتوانی در حل دیپلماتیک آن
4- اختلافات شدید داخلی و فقدان هماهنگی میان نهادهای سیاسی، نظامی و قضایی
5- توسعه نیافتگی ارمنستان و تبدیل شدن تدریجی آن به یک دولت در حال ورشکستگی که باعث شد این کشور دیگر جذابیتی برای غرب نداشته باشد و نفوذ لابی ارمنی هم به تدریج کمتر شود.
6-موقعیت ژئوپولیتیکی که قدرت مانور ارمنستان را کاهش می دهد. ارمنستان در حالی ترکیه و آذربایجان را دشمن خود تعریف کرده که بیشترین و اصلی ترین مرزها را با آنها دارد.
7-ناکارآمدی دموکراسی شکننده ارمنستان بخاطر گسترش فساد و شکاف های سیاسی.
8- تشدید شکاف میان پاشینیان و پوتین و تلاش کرملین برای تضعیف پاشینیان و جلوگیری از تقویت غرب گرایان در ایروان.
سفر اردوغان به نخجوان بعد از پیروزی آذربایجان
سفر اردوغان به نخجوان در حالی که ارمنی های قره باغ در حال ترک این منطقه تحت نظارت صلح بانان روسی اند و اعتراضات در ایروان ادامه دارد، بسیار مهم بود. هم جشن غیر رسمی بازپس گیری قره باغ بود، هم برنامه ریزی برای قانع کردن روسیه جهت ایجاد کریدور زنگزور و هم تاکید بر اهمیت نخجوان در معادلات آینده قفقاز جنوبی و تلاش برای خارج کردن آن از بن بست.
دستاوردهای روسیه در پی شکست ارمنستان در مناقشه قره باغ:
رفتار روسیه در قره باغ تقریبا سیاست این کشور را مشخص کرده است: دادن قره باغ به آذربایجان، کوچاندن ارمنی های تندرو مخالف پاشینیان به ارمنستان، موافقت با کریدور زنگزور و نزدیک تر شدن به آذربایجان و ترکیه جهت تسهیل دور زدن تحریم های غرب از طریق این کریدور و تلاش برای راه اندازی کریدور میانی از غرب چین تا دریای سیاه به منظور افزایش یا حداقل حفظ موقعیت برتر روسیه در آسیای مرکزی و قفقاز. روسیه فکر می کند از این طریق نفوذ غرب و چین را در آسیای مرکزی و قفقاز کاهش خواهد داد.
