عمارت دهدشتی (بوشهر)، واقع در بخش مرکزی شهرستان بندر بوشهر یکی از آثارهای تاریخی و از نقاط دیدنی استان بوشهر در جنوب ایران است. «عمارت دهدشتی بوشهر» در خیابان انقلاب و در ضلع شمال غربی مسجد امام و پشت بانک مسکن شعبه مرکزی قرار دارد، این بنا در بافت قدیم در محله کوتی شهر بوشهر واقع می باشد. این بنا در دورهٔ قاجاریه توسط حاج غلامحسین دهدشتی شاهرخ که تاجر روغن بوده احداث گردیده و به «عمارت دهدشتی» مشهور شده است. اسناد تجاری زیادی در این خانه پیدا شده که هم اکنون طبقه بندی شده و در سازمان میراث فرهنگی نگهداری می شوند. بعضی از اسناد به خط برجسته سیاق است و قدمت برخی از تمبرهای اسناد به ۲۰۰ سال پیش می رسد. این تمبرها مربوط به کشورهای بریتانیا، هندوستان، آلمان و نیز تمبرهای عصر قاجاریه است. این ساختمان به لحاظ معماری از اهمیت فوق العاده خاصی برخوردار بوده و چهار طبقه دارد. اکثر ساختمان های بافت قدیم بوشهر دو طبقه و تعداد انگشت شماری سه طبقه بوده اند. عمده مصالح تشکیل دهنده آن را گچ، سنگ های مرجانی، آهک، چوب ساج و (صندل) چندل تشکیل می دهند. پوشش سقف از چوب صندل است. سقف اتاق پذیرایی نقاشی رنگ و روغن شده که برگرفته از نقاشی اروپایی می باشد. تزیینات و گچبری بسیار زیبایی در داخل اتاق ها و سیستم در و پنجره ها به کار گرفته شده است که توجه هر بیننده ای را به خود جلب می نماید. هم چنین گره چینی هلال ها، درها، کنده کاری روی اتاق ها و پنجره های دیواری از عوامل تزیین است. شیشه های رنگی باعث تلطیف نور و زیبایی بیشتر ساختمان شده اند. ساختمان دارای چند ارسی زیبا با گره چینی و شیشه های رنگی است. عمارت دهدشتی کاربری تجاری و مسکونی داسته و اکنون نیز ممکن است به صورت موزه فرهنگ مورد استفاده قرار گیرد. این بنا از سال ۱۳۷۷ توسط میراث فرهنگی بوشهر مرمت شده است. از جمله اقدامات مرمتی انجام شده در این بنا می توان به شمع گذاری قسمت های در حال تخریب‚ تعمیر پشت بام و بازسازی و مرمت قسمت های فروریخته اشاره کرد.
تاریخچه عمارت دهدشتی بوشهر
زمان قاجار برای تاریخ ایران تلخی های متعدد داشت؛ اما آثار و درس های گرانبهایی از آن دوران به جا مانده است. عمارت دهدشتی در زمان قاجار ساخته شد حاج غلام حسین دهدشتی فردی بود که دستور ساخت این عمارت را داد. به همین علت است که نام عمارت دهدشتی است. جناب دهدشتی تاجر روغن بود و به همین علت این بنا با نام عمارت روغنی هم شناخته می شود. در اتاق های بنای دهدشتی اسناد بسیاری یافت شد. این اسناد تجاری بودند و هم اکنون در موزه میراث فرهنگی نگهداری می شوند. در این اسناد نکات گرانبهایی وجود دارد.
بعضی اسناد به خط برجسته سیاق نوشته شده اند و ارزش هنری و تاریخی دارند. تمبر بعضی اسناد مربوط به 200 سال پیش است. این تمبرها متعلق به بریتانیا، آلمان، هندوستان و دوران قاجار است. در گذشته ساختمان این عمارت کاربری تجاری و مسکونی داشته است. در سال 1377 بود که سازمان میراث فرهنگی ساختمان عمارت را مرمت کرد و عنوان موزه را به آن اضافه کرد. از آن روز بود که این عمارت به موزه تاریخ پزشکی عمارت دهدشتی تبدیل شد.
معماری عمارت دهدشتی
عمارت دهدشتی به لحاظ معماری از اهمیت فوق العاده خاصی برخوردار است و دلیل آن به تعداد طبقات آن برمی گردد. اکثر ساختمان های بافت قدیم بوشهر دو طبقه داشته اند و تعداد انگشت شماری سه طبقه بوده اند؛ در حالی که عمارت دهدشتی چهار طبقه دارد. عمده مصالح بنا را گچ، سنگ های مرجانی، آهک، چوب ساج و (صندل) چندل تشکیل می دهند. پوشش سقف از چوب صندل است.
عمارت دهدشتی به عنوان یکی از بناهای تاریخی بوشهر، از ویژگی های معماری سنتی بوشهر برخوردار است؛ از جمله آن که پس از باز شدن در ورودی خانه، دیواری برای جلوگیری از دید مستقیم و جداسازی اندرونی با بیرونی ساخته شده است یا پرده ای ضخیم یا گلیمی، کار این دیوار را انجام می داد. سکوی کنار در ورودی از دیگر خصوصیات معماری بناهای این منطقه است که همچون سایر عناصر با کارکردی خاص تعریف و ساخته شده است. این سکو با این هدف مورد استفاده قرار می گرفت که مهمانان می توانستند هنگام انتظار برای گشودن در، روی آن بنشینند و رفع خستگی کنند.
عمارت دهدشتی اتاق های متعددی دارد. یکی از اتاق های آن شاه نشین است که در آن پنجره های رنگی زیبا را در کنار سقف آینه کاری شده آن می توان دید. سقف اتاق پذیرایی نیز با رنگ روغن و الهام از نقاشی اروپایی کار شده است. تزیینات و گچ بری بسیار زیبایی در داخل اتاق ها به کار برده اند که توجه هر بیننده ای را به خود جلب می کند؛ از تزیینات هلالی ها گرفته تا کنده کاری روی پنجره های دیواری و شیشه هایی رنگی.
در مرکز حیاط، در طبقه همکف حوضی قرار دارد که زیر آن آب انبار ساختمان بوده است و در آن آب آشامیدنی نگهداری می کردند. سمت چپ حوض، حفره ای دیده می شود که در آن کوزه ای سفالی برای خنک نگه داشتن آب وجود دارد.
موزه تاریخ پزشکی خلیج فارس
موزه تاریخ پزشکی خلیج فارس در عمارت دهدشتی برپا شده است. این موزه به سیر تحول پایه های پزشكی از دوران باستان ایران تا دوران معاصر می پردازد. این دوره های تاریخی شامل دوره باستان، تمدن اسلامی، صفویه و قاجاریه و دوران معاصر (پهلوی و انقلاب اسلامی) می شود. قطعات گنجینه متشکل از اشیا، اسناد، کتب و عکس و تصاویر هستند. برخی از موارد در ادامه آورده شده اند:
اشیا
- لوح های عیلامی كشف شده در زیگورات كی ری ریشا (مربوط به آیین های مذهبی پزشكی)
- مجسمه های ساخته شده از گل پخته با ظاهر حیوانات برای رسم شفاطلبی
- ظروف نگهداری دارو و تركیبات دارویی در زمان های مختلف با کاربرد در سواحل و بنادر خلیج فارس
- وسایل و ادوات و تجهیزات جراحی در زمان های مختلف
- وسایل پزشكی مورد استفاده در شناورهای تجاری و نظامی در آبراه خلیج فارس
- وسایل مربوط به معاینات فیزیكی
- داروهای سنتی ساده و تركیبی
- انواع گوناگون متون دعا به منظور شفا (نوشته شده توسط دعانویسان سنتی و جادوگران طب سنتی در منطقه)
- نمایش داروهای طب مدرن غربی از دوران قاجاریه و اوایل دوران پهلوی
اسناد
- اسناد تاسیس بیمارستان های منطقه خلیج فارس
- مكاتبات پزشكان و اطبا مشغول به كار در بنادر و جزایر
- اسناد مربوط به قرنطینه ها در سواحل جنوب ایران
كتب
- كتب و نسخ خطی طبی دارالفنون (مورد استفاده اطبا مدرن بنادر خلیج فارس در دوران قاجاریه)
- كتب طبی نوشته شده توسط اطبا طب سنتی و مدرن در بنادر خلیج فارس
عكس و تصاویر
- عكس های موضوعی مربوط به دوران قاجار و اوایل پهلوی
- تصاویر نقاشی مربوط به سیستم طب و طبابت در تمدن اسلامی
- تصاویر و عكس های منحصربه فرد از اطبا و شیوه طبابت در دوران قاجار
- عكس و نقشه بیمارستان های سواحل جنوبی ایران از دوران های گوناگون
نکات بازدید از عمارت دهدشتی
- ساعات بازدید از عمارت دهدشتی و موزه تاریخ پزشکی خلیج فارس از ساعت ۸ تا ۱۳ و ۱۶ تا ۲۱ است.
- روزهای تعطیل این مجموعه بسته است.
- بازدید از عمارت دهدشتی و موزه تاریخ پزشکی خلیج فارس رایگان است و نیازمند پرداخت هزینه نیستید.
- پیش از بازدید، بهتر است درباره خانه و موزه اطلاعات داشته باشید. همچنین پیشنهاد می کنیم هنگام بازدید از راهنمای موزه کمک بگیرید.
- آثار تاریخی میراث بشریت هستند. در پاس داشت آن ها بکوشیم.
عمارت دهدشتی بوشهر کجاست؟
موزه تاریخ پزشکی خلیج فارس در بخش مرکزی شهر بوشهر واقع شده است. این موزه در محله تاریخی بوشهر قرار دارد. این محله با نام کوتی شناخته می شود. این موزه یکی از مشهورترین جاهای دیدنی بوشهر است. کمتر کسی پیدا می شود که به بوشهر سفر کند و به بازدید از موزه پزشکی و عمارت تاریخی آن نرود. موزه آدرس سرراستی دارد و تقریباً به مراکز مهم مانند مراکز خرید بوشهر و هتل های بوشهر نزدیک است.
مسیر دسترسی عمارت دهدشتی بوشهر
به بوشهر که رسیدید به خیابان انقلاب بروید. در این خیابان طویل به دنبال مسجد امام باشید. در ضلع شمال غربی این مسجد چشمتان را برای یافتن بانک مسکن بگردانید. عمارت دهدشتی درست پشت این بانک قرار دارد.
هرآنچه که از گذشتمان برای ما باقی مانده است در واقع مهر آن ها برای ماست؛ مهری که نشان دهنده ریشه محکم علم ما است. این مهر می تواند ساختمانی عظیم باشد یا وسایلی ظریف؛ پس لطفاً با تمام توانتان از این ریشه ها مراقبت کنید. ساعد نیوز قدردان همراهی شما است. ما با تمام وقت چشم انتظار نظرات و امتیازات شما به دست نوشته هایمان هستیم؛ پس بدون تردید آن ها را با ما به اشتراک بگذارید.
موزه رئیسعلی دلواری کجاست؟
