به گزارش سرویس طب سنتی و گیاهان دارویی پایگاه خبری ساعدنیوز، شاید شما هم بارها گیاه بارهنگ را در باغچهها، کنار جادهها و فضاهای سبز دیده باشید، بدون آنکه بدانید چه گنجینه دارویی ارزشمندی در مقابل شما قرار دارد. گیاه بارهنگ (Plantago major) که با نامهای لسانالحمل و بارتنگ نیز شناخته میشود، یکی از قدیمیترین و پرکاربردترین گیاهان در طب سنتی ایران و جهان است. این گیاه مقاوم و همهکاره، از برگ تا دانه، سرشار از خواصی است که میتواند به بهبود بسیاری از مشکلات جسمی، از سرفههای مزاحم گرفته تا مشکلات گوارشی، کمک کند. در این مقاله، به سفری در دنیای شگفتانگیز این گیاه میرویم تا با خواص علمی و سنتی، عوارض احتمالی و روشهای مصرف صحیح آن به طور کامل آشنا شویم.
بارهنگ به لطف ترکیبات فعال بیولوژیکی مانند موسیلاژ (لعاب)، ترکیبات فنولیک، ایریدوئیدها (بهویژه آکوبین) و فلاونوئیدها، خواص درمانی متنوعی دارد.
مشهورترین خاصیت بارهنگ، توانایی آن در تسکین مشکلات تنفسی است.
نرمکننده سینه و خلطآور: موسیلاژ یا همان لعاب فراوان موجود در تخم بارهنگ، یک لایه محافظ و مرطوب روی مخاط گلو ایجاد میکند. این عمل باعث کاهش تحریک، تسکین گلودرد و نرم شدن سینه در هنگام سرفههای خشک میشود. همچنین به رقیق شدن خلط و تسهیل خروج آن کمک میکند.
ضدالتهاب و ضدعفونیکننده: خواص ضدالتهابی بارهنگ به کاهش التهاب در مجاری تنفسی کمک کرده و ترکیبات ضد میکروبی آن در مقابله با عفونتهای خفیف مؤثر است.
روش مصرف برای سرفه: ترکیب دمنوش تخم بارهنگ با عسل یا استفاده از ترکیب معروف "چهار تخمه" یکی از بهترین روشها برای بهرهمندی از این خاصیت است.
بارهنگ یک دوست واقعی برای سیستم گوارشی شماست.
بهبود یبوست: فیبر و موسیلاژ بالای تخم بارهنگ با جذب آب در روده، حجم مدفوع را افزایش داده و به رفع یبوست کمک شایانی میکند.
تسکین زخم معده و ورم روده: لعاب این گیاه مانند یک پانسمان طبیعی عمل کرده و با پوشاندن سطح داخلی معده و روده، به تسکین درد، سوزش و التهاب ناشی از ورم معده (گاستریت)، زخمهای گوارشی و سندرم روده تحریکپذیر (IBS) کمک میکند.
اثرات پریبیوتیک: فیبر موجود در بارهنگ به عنوان غذا برای باکتریهای مفید روده عمل کرده و به حفظ تعادل میکروبیوم روده کمک میکند.
از قدیم، از برگهای له شده گیاه بارهنگ به عنوان یک کمک اولیه طبیعی استفاده میشد.
ضدالتهاب و تسکیندهنده: قرار دادن برگ تازه و له شده بارهنگ روی محل گزش حشرات، سوختگیهای جزئی و التهابات پوستی، به سرعت باعث کاهش درد، خارش و ورم میشود.
تسریع بهبود زخم: ترکیب آکوبین موجود در برگها دارای خواص ضدمیکروبی است که از عفونی شدن زخمهای سطحی جلوگیری کرده و فرآیند ترمیم پوست را سرعت میبخشد.
تببُر و ضدعفونی کننده: در طب سنتی از بارهنگ برای کاهش تب و ضدعفونی کردن بدن استفاده میشود.
سلامت کبد: برخی مطالعات نشان دادهاند که عصاره بارهنگ میتواند به محافظت از سلولهای کبدی کمک کند.
ادرارآور: این گیاه با افزایش حجم ادرار به دفع سموم از بدن کمک میکند.
دمنوش تخم بارهنگ: یک قاشق چایخوری تخم بارهنگ را در یک فنجان آب جوش ریخته و پس از 5 تا 10 دقیقه که لعاب داد، میل کنید. میتوانید آن را با عسل و چند قطره آبلیمو ترکیب کنید.
استفاده موضعی از برگ: چند برگ تازه بارهنگ را شسته و له کنید تا شیره آن خارج شود. سپس آن را مستقیماً روی محل زخم، گزش یا التهاب پوستی قرار دهید.
بارهنگ و عرق نعنا: ترکیب یک لیوان عرق نعنا، یک قاشق تخم بارهنگ و کمی عسل، یک نوشیدنی عالی برای تسکین مشکلات معده است. آن را کمی حرارت دهید تا بارهنگ لعاب دهد.
با وجود فواید فراوان، مصرف بارهنگ نیازمند رعایت احتیاط است. مضرات بارهنگ معمولاً در صورت مصرف بیش از حد یا حساسیت فردی بروز میکند.
واکنشهای آلرژیک: برخی افراد ممکن است به بارهنگ حساسیت داشته باشند و دچار علائم پوستی یا تنفسی شوند.
مشکلات گوارشی: مصرف تخم بارهنگ بدون آب کافی میتواند خطرناک باشد و باعث انسداد مری یا روده شود. همیشه آن را با مقدار زیادی مایعات مصرف کنید.
تداخلات دارویی: بارهنگ به دلیل داشتن فیبر بالا میتواند جذب برخی داروها را کاهش دهد. توصیه میشود داروها را با فاصله حداقل یک ساعت از مصرف بارهنگ میل کنید. افراد مصرفکننده داروهایی مانند لیتیوم باید با احتیاط عمل کنند.
دوران بارداری و شیردهی: اطلاعات کافی در مورد ایمنی مصرف بارهنگ در این دوران وجود ندارد. بنابراین، بهتر است مادران باردار و شیرده قبل از مصرف با پزشک خود مشورت کنند.
گیاه بارهنگ نمونهای برجسته از قدرت شفابخش طبیعت است که با خواص بینظیر خود در درمان سرفه، تقویت دستگاه گوارش و التیام مشکلات پوستی، جایگاه ویژهای در طب سنتی دارد. با این حال، همانند هر داروی گیاهی دیگری، استفاده هوشمندانه و آگاهانه از آن اهمیت دارد. توجه به مضرات بارهنگ و مشورت با پزشک یا متخصص طب سنتی، بهویژه اگر بیماری زمینهای دارید یا داروی خاصی مصرف میکنید، کلید بهرهمندی ایمن و کامل از این هدیه طبیعی است. بارهنگ به ما یادآوری میکند که گاهی قویترین داروها، درست در زیر پای ما رشد میکنند.
برای دیدن مطالب مربوط به طب سنتی و گیاهان دارویی کلیک کنید
