گیاه ناخنک یا اکلیل الملوک و خواص درمانی آن

این گیاه از دسته گیاهان دارویی میباشد که بسیار معطر است.ناخنک از نظر شکل ظاهری شبیه به یونجه و شنبلیله است.دلیل اینکه این گیاه را ناخنک می نامند این است که میوه این گیاه به شکل هلال بوده، و شبیه سر ناخن چیده میشود.هم چنین گیـاه ناخنک دارای نام های دیگری هم هست. ناخنه، شبدر عطری، یونجه زرد، صابع الملک، گیاه قیصر، شاه افسر،اکلیل الملک نام های دیگر این گیاه هستند. کلیه قسمتهای گیاه خشک شده یا گلهای خشک آن مورد استفاده دارویی قرار میگیرد. محل رویش گیاه ناخنـک بیشتر در مزارع، اماکن مرطوب، ساحل رودخانه ها و کنار جاده های اکثر نقاط اروپا است، این گیاه بومی کشور انگلستان است. در ایران در نواحی شمالی ایران، اطراف تهران، قلهک، آبگرم، آذربایجان، بلوچستان، تبریز و لاهیجان میروید. برای استفاده و مصارف دارویی، در موقعی که گل دارد آن را جمع آوری می کنند و در سایه حرارت کمتر از ۴۰ درجه سانتی گراد و به تدریج آن را خشک میکنند.

عمل خشک شدن گیاه، نباید خیلی سریع انجام گیرد، چرا که ترکیبات معطره آن فقط به آهستگی و در هنگام خشکاندن به مرور و آهسته گیاه افزایش می یابد. مهمترین ترکیب شیمیایی موجود در این گیاه ترکیب کومارین است که در فرایند خشک شدن گیاه آزاد میشود. از نظر خواص دارویی این گیاه شبیه به بابونه و فراسیون بوده میتوان از آنها در مواقع لزوم به عنوان جانشین این گیاه استفاده نمود. برای آشنایی بیشتر با خواص ناخنک و مضرات مصرف بیش از حد آن، در ادامه این مطلب با ما همراه باشید.

تاریخچه کوتاه گیاه ناخنک یا اکلیل الملوک

معلوم نیست این گیاه چه زمانی و چگونه وارد ایران شد، آنطور که مورخین نوشته اند اکلیل کوهی از دیر باز مورد توجه اعراب بوده و نقوش آن روی مقابر مصر دیده شده است در ایتالیا آن را گیاهی مقدس شناخته و برگهای خشکش را به صورت چاشنی در غذامی ریزند. نام علمی اکلیل کوهی رز مارینوس (Ros marinus) به معنی شبنم دریا می باشد؛ چرا که زیستگاه طبیعی گیاه بیشتر د رنواحی ساحلی است. در یونان باستان اعتقاد بر این بوده که اکلیل کوهی (رزماری) ذهن و حافظه را تقویت می کند و به همین دلیل دانشجویان یونانی در وقت امتحان دادن تاج گلهایی از اکلیل کوهی را به دور سر خود می پیچیده اند. بعدها از اکلیل کوهی برای حفظ خاطره استفاده شد و در تشریفات تدفین، عزاداران شاخه هایی از اکلیل کوهی تازه را بر روی مقبره قرار می دادند تا شخص متوفی فراموش نشود. در مراسم عروسی این گیاه به علامت وفاداری بوده و شاخه هایی از آن در میان دسته گل عروس قرار داده می شده است. ارتباط اکلیل کوهی با سر از همان هنگام معلوم شد که گیاه پزشکان برای درمان سردرد، استفاده از آن را آغاز کردند. روغن اکلیل کوهی از قدیم برای درمان نقرس و دردهای عضلانی مورد استفاده قرار می گرفته و یکی از اجزای اصلی داروی معروف «آب مجارستان» را تشکیل می داده است. این معجون، زندگی را به الیزابت ملکه مجارستان که دچار رعشه و فلج دست و پا شده بود، بازگردانید. در طول قرن پانزدهم، مردم شاخه هایی از اکلیل کوهی را منازل خود می سوزانیدند تا آنها را از مرگ سیاه (طاعون) حفظ کند در جنگ جهانی دوم، اکلیل کوهی را به همراه سرو کوهی در بیمارستان های فرانسه می سوزانیدند، تا از بروز عفونت جلوگیری به عمل بیاید.

خواص ناخنک (اکلیل الملوک)

در طب سنتی ایران و طبق نظر ابن سینا طبع گیاه ناخنک گرم و خشک میباشد و لی دیسکوریدس پزشک اروپایی، طبیعت این گیاه را معتدل در حرارت و برودت میداند. برخی خواص درمانی این گیاه عبارتند از:
مصرف این گیاه، قابلیت نفوذپذیری مویرگها را کاهش داده و خون را رقیق می گرداند و از تشکیل لخته شدن خون جلوگیری می کند.
دم کرده این گیاه برای تنظیم ضربان قلب، رفع مشکل بی خوابی، آرامش اعصاب و تسکین سردردهای عصبی مفید است.
یکی دیگر از خواص گیاه ناخنک یا اکلیل الملک باز نمودن قاعدگی زنان است، همچنین از آن جهت کاهش عفونتهای مجاری ادراری و عفونت زنان و رفع اختلالات یائسگی استفاده میشود.
از خواص ناخنک خاصیت ادرارآوری است، از اینرو به افرادی که دارای شن یا سنگ کلیه هستند، مصرف آن توصیه میشود.
به منظور تسکین دردهای مفصلی استفاده از روغن ناخنک مفید است همچنین به منظور تسکین و رفع درد روماتیسم، میتوان از ضماد ناخنک خیسانده شده در عرق دارچین استفاده نمود.
از خواص ناخنک درمان ناراحتی های طحال است، به این منظور، 10 گرم گیاه ناخنک را با 5 گرم افسنطین در 300 سی سی آب جوش دم کرده و دو بار در روز صبح و عصر مصرف شود.
ناخنک در رفع اخلاط سینه که ناشی از بلغم یا صفرای زیاد باشد، مفید است.
از دیگر خواص ناخنک، مفید بودن ان برای امراض قلبی و دردهای عصبی، چربی خون، قولنج، امبولی و ضعف عمومی بدن است.
رفع جوش و دمل نیز از دیگر خواص ناخنک بوده، به این منظور از دم کرده این گیاه استفاده شود، همچنین برای رفع جوشهای غرور جوانی و ضد عفونی کردن کورکها، 30 گرم مغز گیاه ناخنک به اضافه 5 گرم بادیان، 5 گرم بسفایج و 5 گرم از گیاه اویشن شیرازی را در یک لیتر آب جوشانده، صاف کنید و با آن اندام مورد نظر را شستشو دهید.
ضماد تهیه شده از تخم گیاه دارویی ناخنک با سرکه و روغن گل سرخ، اگر بر سر گذارده شود و یا ریختن آب دم کرده آن بر سر برای رفعسردرد، سرگیجه، سکته مغزی، لقوه، فراموشی و مالیخولیای سبک مفید است .
این گیاه برای ازدیاد ترشح شیر مادران شیرده و افزایش اسپرم مردان مفید است به این منظور، بایستی آب دم کرده آن با انجیر و عسل خورده شود.

جلوگیری از لخته شدن خون با گیاه ناخنک

مصرف این گیاه، قابلیت نفوذپذیری مویرگها را کاهش داده و خون را رقیق می گرداند و از تشکیل لخته شدن خون جلوگیری می کند. دم کرده این گیاه برای تنظیم ضربان قلب، رفع مشکل بی خوابی، آرامش اعصاب و تسکین سردردهای عصبی مفید است. یکی دیگر از خواص گیاه ناخنک یا اکلیل الملک باز نمودن قاعدگی زنان است، همچنین از آن جهت کاهش عفونتهای مجاری ادراری و عفونت زنان و رفع اختلالات یائسگی استفاده میشود.

رفع جوش با گیاه ناخنک

رفع جوش و دمل نیز از دیگر خواص ناخنک بوده، به این منظور از دم کرده این گیاه استفاده شود، همچنین برای رفع جوشهای غرور جوانی و ضد عفونی کردن کورکها، ۳۰ گرم مغز گیاه ناخنک به اضافه ۵ گرم بادیان، ۵ گرم بسفایج و ۵ گرم از گیاه اویشن شیرازی را در یک لیتر آب جوشانده، صاف کنید و با آن اندام مورد نظر را شستشو دهید.

خواص گیاه ناخنک از دیدگاه ابوعلی سینا

خنک از نظر طبیعت نظر سشیخ الرئیس ابو علی سینا گرم و خشک در مرتبه اول است ، ولی Dioscorides ان را معتدل در حرارت و برودت می داند . از نظر خواص اعتدال دهنده اخلاط و مقوی بدن است و ورمهای سفت را نرم می کند . از نظر خواص اعتدال دهنده اخلاط و مقوی بدن است و ورمهای سفت را نرم می کند. ضماد تخم ان با سرکه و روغن گل سرخ اگر بر سر گذارده شود و یا ریختن اب دم کرده ان بر سر برای رفع سردرد ، سرگیجه ، سکته مغزی ، لقوه ، فراموشی و مالیخولیای سبک مفید است . اگر ۸ گرم ان با ۲۰ گرم عسل خورده شود برای فلج و سستی اعضای بدن نیز برای فلج و سستی اعضا مفید است.

خواص گیاه ناخنک برای رفع سردرد

ضماد تهیه شده از تخم گیاه دارویی ناخنک با سرکه و روغن گل سرخ، اگر بر سر گذارده شود و یا ریختن آب دم کرده آن بر سر برای رفع سردرد، سرگیجه، سکته مغزی، لقوه، فراموشی و مالیخولیای سبک مفید است. این گیاه برای ازدیاد ترشح شیر مادران شیرده و افزایش اسپرم مردان مفید است به این منظور، بایستی آب دم کرده آن با انجیر و عسل خورده شود.

رفع ورم آلات داخل شکم با گیاه ناخنک

اگر اب دم کرده ان با انجیر و عسل خورده شود برای ازدیاد ترشح شیرو اسپرم نافع و مدر است و قاعده اور . خوردن ۱۲ گرم عصاره گیاه و تخم گیاه با دوشاب برای ورم الات داخل شکم و بدون تخم ان برای رفع درد و اگر با زعفران مخلوط شود برای تسکین ضربان همه اعضا مفید است. خوردن دم کرده شاخه وبرگ ان مدر است و قاعده اور و برای اخراج جنین کمک میکند. مضر بیضه ها می باشد از این نظر باید با عسل و انجیر و مویز خورده شود. مقدار خوراک ان ، از تخم ان تا ۱۰ گرم و از عصاره گیاه تا ۸۰ گرم است . جانشین ان از نظر خواص بابونهو فراسیون است.

گیاه ناخنک در طب سنتی

– اگر ۸ گرم دانه های آن را نرم بکوبید و با ۲۰ گرم عسل مخلوط کنید و بخورید و هر صبح و شب با جوشانده آن در حمام بخور دهید و بعد از حمام روغن آن را بر موضع بمالید، برای درمان فلج و رفع سستی اعصاب بدن نافعاست.
آن را با انجیر دم کنید، بعد آب آن را صاف کرده باعسل شیرین کنید و بنوشید. مدر و قاعده آور است و برای ازدیاد ترشح شیر و اسپرم نافع می باشد.
– خوردن ۱۲ گرم از عصاره همراه با تخم آن با دوشاب برای ورم آلات داخل شکم مفید است.
– خوردن ۱۲ گرم از عصاره آن بازعفران برای تسکین ضربان همه اعضا مفید است.
– مالیدن اسانس آن برای جلوگیری از ریزش مواثرات مفید دارد.
– هر روز با آب جوشانده آن سر را ماساژ دهید. شورهای سر را برطرف میکند.
– یک صد گرم از آن را در یک لیتر آب بجوشانید و با آب گرم آن موضع را ماساژ دهید. درد مفاصل رادرمان می کند، ورمهای سفت و مزمن را تحلیل میبرد.

مضرات گیاه ناخنک

زیاده روی در مصرف این گیاه باعث استفراغ میشود، همچنین استفاده بیش از حد از این گیاه، مضر بیضه ها می باشد و از این نظر باید با عسل و انجیر و مویز خورده شود. مقدار مجاز مصرف این گیاه، از تخم آن ۱۰ گرم و از عصاره گیاه تا ۸۰ گرم است.