مشخصات گیاه شاه پسند
- این گیاه در نواحی جنوب آسیا، آفریقا و اروپا در حاشیه جاده ها و دشت ها و مزارع می روید و در ایران در مناطق شمال ایران و اطراف تهران، فارس و نواحی جنوب یافت می شود.
- قسمت مورد استفاده این گیاه، برگ ها و سر شاخه های سبز آن است در اثر مالش دادن بوی مطبوعی در تمام قسمت های این گیاه منتشر می شود ولی طعم آن گس و تلخ است.
- گیاه شاه پسند که در دو نوع معمولی و آمریکای جنوبی (به لیمو) موجود است، می تواند زخم ها و ورم ها را با التیام نسوج بدن بهبود بخشد. این گیاه برای درمان نقرس نیز استعمال می شود.
- این گیاه گس و تلخ در بهبود سرما خوردگی موثر است. این گیاهِ خلط آور برای درمان بیماری های پوستی نیز مفید است.
- این گیاه گونه های مختلفی دارد که متجاوز از صد نوع می باشد، ما در ایران بیشتر نوع تزئینی آن که شاه پسند درختی نام دارد را می شناسیم اما نوع دارویی آن نیز در ایران وجود دارد که ما در این مطلب بیشتر به آن نوع می پردازیم.
- ترکیبات شیمیایی: شاه پسند وحشی دارای مواد شیمیایی مختلفی نظیر تانن، موسیلاژ، ساپونین، وربی نالین، بتاکاروتن و ماده ای تلخ می باشد.
خواص دارویی گیاه شاه پسند
شاه پسند وحشی از نظر طب قدیم ایران سرد و خشک است.مصرف جوشانده گیاه شاه پسند، سبب درمان درد عصبی، سرگیجه و ضعف روانی می شود. همچنین مصرف جوشانده شاه پسند برای انواع ناراحتی های عصبی، سرفه، بی خوابی و حالات ترس و تب توصیه شده است. این گیاه ماده ی درمانی مناسبی برای موارد اسپاسم و ضد تب است. اما این گیاه قبل از همه یک ماده ی مطمئن برای معده است. در موارد اختلالات هاضمه و نفخ، هیچ چیز بهتر از شاه پسند آمریکایی جنوبی وجود ندارد. سرشاخه های سبز شاه پسند وحشی کاربرد دارویی دارد.
- قابض و ضد تشنج است.
- برای از بین بردن آب آوردگی بدن مفید است و بدین منظور باید آن را با ملاس چغندر خورد.
- برای تقویت قلب مفید است.
- خون را تمیز و تصفیه می کند.
- عرق آور است.
- مقدار شیر را در مادران شیرده زیاد می کند.
- کرم معده را کشته و از بین می برد.
- خلط آور است.
- برای برطرف کردن سرماخوردگی مفید است.
- کمبود ویتامین C را درمان می کند.
- برای درمان ناراحتی های پوستی مفید است.
- بیماری زردی را برطرف می کند.
- برای رفع خونریزی لثه مفید است.
- سنگ کلیه و مثانه را خارج می سازد.
استفاده خارجی گیاه شاه پسند
- برای ورم مخاط دهان و گلو، جوشانده آن را غرغره کنید.
- کمپرس آن را روی ضرب دیدگی بگذارید.
- زخم و بریدگی ها را با ضماد آن درمان کنید.
- برای رفع خستگی پس از کار روزانه از حمام شاه پسند استفاده کنید بدین منظور مقدار ۲۰۰ گرم از برگ های این گیاه را در دو لیتر آب ریخته و حرارت دهید تا به جوش آید سپس آن را روی چراغ برداشته و بگذارید به مدت ۱۵ دقیقه دم بکشد. بعد آن را صاف کرده و در وان حمام بریزید و برای مدت ۲۰ دقیقه در آن دراز بکشید تا خستگی عضلات برطرف شود .
طرز استفاده گیاه شاه پسند
- دم کرده:یک قاشق چایخوری برگ های خشک شده این گیاه را در یک فنجان آب جوش ریخته و برای مدت ۱۰دقیقه دم کنید سپس صاف کرده و به مقدار یک فنجان سه بار در روز بنوشید.
- جوشانده: مقدار ۴۰ تا ۵۰ گرم از برگ های خشک شده ی این گیاه را در یک لیتر آب جوش ریخته و بگذارید به مدت ۵ دقیقه به آرامی بجوشد سپس آن را صاف کنید.
- اسانس: قوی تر از تنطور می باشد و از برخی داروخانه ها می توان آن را خریداری کرد. مقدار مصرف آن یک تا دو قطره در یک لیوان آب می باشد.
- طریقه مصرف شاه پسند معمولی: بیست تا سی گرم از گیاه خشک را در یک لیتر آب دم می کنند و روزانه دو تا سه فنجان می نوشند. برای استعمال داخلی یک مشت کوچک از گیاه خشک با یک لیتر آب کافی است در مصرف خارجی (به شکل کمپرس کردن، محلول غرغره، پانسمان) یک پیمانه گیاه خشک شده در یک لیتر آب به کار برده شود.
- طریقه مصرف شاه پسند آمریکای جنوبی(به لیمو): بیست تا سی گرم از گل و برگ گیاه را در یک لیتر آب می ریزند و دم کرده قابل شرب مطبوعی درست می کنند. اما اگر بخواهند بیشتر از دو فنجان در روز میل کنند باید مقدار گیاه را به شش گرم در یک لیتر آب تقلیل داد.
مضرات گیاه شاه پسند
خوردن زیاد این گیاه ضربان قلب را کم می کند و باعث تحریک روده ها و رحم می شود. بنابراین کسانی که ناراحتی قلبی دارند و یا خانم های باردار باید در خوردن آن احتیاط کنند و خانم های باردار تا جایی که امکان دارد استفاده نکنند. گیاه شاه پسند ممکن است برای حیوانات خانگی سمی باشد سعی کنید در دسترس حیوانات نباشد.
شرایط نگهداری گیاه شاه پسند
معمولاً گیاه شاه پسند در فضای باز و در باغ و باغچه پرورش داده می شود. این گیاه در محیط داخلی به عنوان گیاه آپارتمانی نیز نگهداری می شود و دمای معمولی اتاق برای آن کافی است. شاه پسند می تواند تا حد زیادی گرمای هوا را تحمل کند.
بهتر است در صورت امکان در فصل زمستان که زمان استراحت شاه پسند است، گیاه را به محیط خنک (حدوداً 10 درجه سانتیگراد) منتقل کرد. در صورتی که شاه پسند در دمای معمولی اتاق نگهداری می شود، بهتر است با قرار دادن گلدان روی سینی سنگریزه، رطوبت مورد نیاز گیاه را فراهم کرد. معمولاً بهترین دما برای نگهداری این گیاه بین 16 تا 27 درجه سانتیگراد است.
- میزان آبیاری: آبیاری گیاه شاه پسند باید به طور منظم و طبق برنامه صورت گیرد. اگرچه گیاه به خشکی خاک مقاومت نسبتاً خوبی دارد اما باید خاک گیاه همیشه مرطوب باشد همچنین باید دقت داشت که گیاه غرق در آب نشود. آبیاری شاه پسند بسته به فصول سال می تواند متغیر باشد. طبیعی است گیاهی که در بیرون از خانه نگهداری می شود در فصل بارندگی به آبیاری کمتری نیاز دارد. شاه پسند در طول فصل رشد به آبیاری بیشتری نیاز دارد و در زمان استراحت (فصل زمستان) آبیاری تا حدی که خاک گیاه خشک نشود، کافی است.
- نور مناسب: گیاه شاه پسند برای گلدهی به نور زیادی احتیاج دارد. این گیاه باید در محیط پر نوری زندگی کند و حداقل 6 ساعت در طول روز در مقابل نور مستقیم خورشید قرار بگیرد. اگر نور کافی به شاه پسند نرسد، این گیاه قادر به گلدهی نخواهد بود.
- خاک مناسب: گیاه شاه پسند نسبت به خاک سخت گیر نیست و می تواند در خاک های فقیر نیز رشد خوبی داشته باشد؛ برای این گیاه میزان رطوبت خاک و زهکشی مناسب بیشتر از خاک حائز اهمیت است. بهترین خاک برای این گیاه همان خاک معمولی باغچه است. اگر گیاه در گلدان نگهداری می شود در صورت مشاهده ریشه گیاه در حفره های زهکشی شده، می توان گیاه را به یک گلدان بزرگتر منتقل کرد. باید دقت داشت که نسبت به اندازه بوته شاه پسند، گلدان خیلی بزرگی انتخاب نشود. می توان در طول فصل رشد گیاه، هر دو هفته یک بار از کود مایع برای تغذیه گیاه استفاده کرد.
خواص گیاه جدوار در طب سنتی
