گواهی عدم امکان سازش یک رای قضایی است که توسط دادگاه خانواده صادر می شود. مطابق با ماده 14 قانون حمایت خانواده در حقوق کنونی ایران انجام هرگونه عملیات مربوط به طلاق، منوط به صدور این گواهی به وسیله دادگاه صالح است.
صدور گواهی عدم امکان سازش به معنای این است که زوجین توان ادامه زندگی مشترک را ندارند. بنابراین امروزه همسرانی که خواستار طلاق هستند، می بایست به دادگاه خانواده مراجعه کرده و تقاضای صدور گواهی عدم سازش را اقامه نمایند.
توجه داشته باشید که در صورتی که درخواست طلاق از طرف مرد یا طلاق بین زوجین توافقی باشد دادگاه بعد از طی تشریفات لازم، گواهی عدم امکان سازش صادر می‌نماید، ولی در صورتی که درخواست طلاق از طرف زن مطرح شود در اینصورت دادگاه حکم به طلاق زوجه صادر می نماید که با گواهی عدم امکان سازش، متفاوت است.بر مبنای قانون حمایت خانواده برای آن که درخواست صدور گواهی عدم امکان سازش مورد رسیدگی قرار گیرد، باید دادخواست آن تنظیم شود. دادخواست برگه چاپی خاصی است که برای رسیدگی به یک دعوای حقوقی، توسط خواهان تنظیم و به دفتر دادگاه تحویل می گردد.بنابراین، هر کدام از زوجین که خواستار صدور گواهی عدم امکان سازش و اجرای طلاق هستند، می بایست یک دادخواست حقوقی با موضوع صدور گواهی عدم امکان سازش تنظیم کرده و به دادگاه خانواده تحویل دهند. همچنین باید در نظر داشت که برای صدور این گواهی، خواهان می بایست هزینه دادرسی معادل دعاوی غیر مالی پرداخت کند.
کسی که دادخواست صدور گواهی عدم امکان سازش از طرف او طرح می‌شود، به عنوان خواهان شناخته می‌شود. پس از طرح دادخواست و پرداخت هزینه دادرسی، پرونده تحت نظر قاضی شعبه قرار می گیرد.
بر اساس ماده 28 قانون حمایت خانواده دادگاه مکلف است نخست در راستای حل اختلاف زوجین و ادامه زندگی مشترک تلاش نماید. همچنین در غیر از موارد طلاق توافقی دادگاه خانواده مکلف است زوجین را به مراکز مشاوره خانواده زیر نظر قوه قضاییه یا بهزیستی معرفی کنند.
پس از تشکیل جلسات در مراکز مشاوره، مراکز مزبور مکلفند انصراف یا عدم انصراف زوجین از تصمیم طلاق را به دادگاه اعلام نمایند. همچنین در صورتی که توافقاتی در طی این جلسات میان زوجین صورت گرفته باشد، مراکز مذکور آنها را به اطلاع دادگاه خانواده می رسانند.
دادگاه خانواده که با دو عضو، یکی مرد و دیگری زن تشکیل می شود، پس بررسی محتویات پرونده و استماع اظهارات طرفین دعوی، ختم دادرسی را اعلام می کند. سپس دادگاه خانواده مبادرت به صدور رای در مدت یک هفته می کند. ریاست دادگاه خانواده بر عهده قاضی مرد است و رای توسط او نگارش می شود.
البته قاضی مرد می بایست در ضمن رای خود نظر قاضی مشاور را بیان کرده و در صورتی که با آن مخالف است آن را مستنداً و مستدلاً رد نماید. پس از اعلام ختم دادرسی در صورتی که به نظر دادگاه ادامه زندگی مشترک برای زوجین ممکن نباشد، گواهی عدم امکان سازش صادر شده و به طرفین ابلاغ می گردد. در صورتی که دلایل خواهان برای صدور این گواهی کافی نباشد، دادگاه قرار رد درخواست صدور گواهی عدم امکان سازش را صادر می کند.
مراحل دریافت گواهی عدم امکان سازش بدین صورت می باشد که متقاضی طلاق باید به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه و دادخواست طلاق را ثبت نماید. پس از ارجاع پرونده به شعب دادگاه خانواده، دادگاه به توافق زن و شوهر یا به درخواست طلاق از طرف مرد رسیدگی وپس از تعیین تکلیف در خصوص کلیه حقوق مالی و غیر مالی زوجین در نهایت گواهی عدم امکان سازش را صادر می نماید.
مدت زمان اعتبار گواهی عدم امکان سازش، 3 ماه می باشد زوجین باید ظرف مدت 3 ماه از تاریخ ابلاغ گواهی عدم امکان سازش به دفترخانه طلاق مراجعه و طلاق را ثبت نمایند. در صورتی که مهلت مذکور منقضی شود گواهی عدم امکان سازش، دیگر اعتباری نخواهد داشت. در صورتی که زوجین اصرار به طلاق داشته باشند باید مجددا به دادگاه مراجعه و گواهی عدم امکان سازش را دریافت کنند.
یکی از سوالات پرتکرار این است که در چه مواردی گواهی عدم امکان سازش توسط دادگاه صادر می شود. به طور کلی در طلاق توافقی ، طلاق به درخواست زوج و در طلاق از طرف زن ( تنها در موردی که زن وکالت در طلاق دارد) گواهی عدم امکان سازش صادر می شود.
توجه داشته باشد در صورتی که درخواست طلاق از طرف زوج باشد و زمانی که زن به استناد عسر و حرج و یا به دلیل تحقق شروط ضمن عقد نکاح درخواست طلاق می دهد در اینصورت دادگاه با احراز عسر و حرج زوجه ، حکم طلاق را صادر می نماید.
مطابق با قانون حمایت خانواده، پس از صدور گواهی عدم امکان سازش، زوجین سه ماه فرصت دارند تا به یکی از دفاتر ثبت ازدواج و طلاق مراجعه کرده و صیغه طلاق را جاری سازند. طبق قانون مدنی و شرع اسلام، طلاق یک عمل حقوقی یک جانبه می باشد که اجرای آن در اختیار شوهر است. بنابراین اصولاً صیغه طلاق می بایست توسط شوهر قرائت شود. اما در بسیاری از موارد که به دلایلی مثل غیبت، زندانی بودن و … به شوهر دسترسی وجود ندارد، صیغه طلاق توسط سردفتر قرائت می شود. در این موارد که وجود اجازه دادگاه نیز ضروری است، سردفتر ثبت ازدواج و طلاق به نیابت از زوج و با اجازه دادگاه صیغه طلاق را جاری ساخته و آن را ثبت می کند.همینطور است در مواردی که زوجه وکالت در طلاق داشته باشد. در این موارد بدون این که نیازی به حضور شوهر باشد، زوجه می تواند با در دست داشتن گواهی عدم امکان سازش به دفاتر ثبت ازدواج و طلاق مراجعه کرده و شخصاً صیغه طلاق را به وکالت از شوهر جاری سازد.در صورتی که ظرف سه ماه پس از صدور گواهی عدم امکان سازش، شخصی که گواهی به نفع او صادر شده است نسبت به جاری ساختن صیغه طلاق در دفتر ثبت رسمی اقدام نکند، گواهی مذکور از اعتبار ساقط می شود. در نتیجه برای طلاق می بایست دوباره مراحل لازم برای صدور گواهی عدم امکان سازش پیگیری شود.
در خصوص دادخواست آقای .. و خانم .. با وکالت.. مبنی بر صدور گواهی عدم امکان سازش به لحاظ توافق مشارالیها بر طلاق با عنایت به اینکه مساعی دادگاه بر ایجاد سازش فیمابین مثمر ثمر واقع نگردید دادگاه قرار ارجاع امر به داوری صادر نمود که داوران منتخب زوجین نیز علیرغم سعی و تلاش خود موفق به رفع اختلافات و اصلاح ذات البین نگردیده نظریه داوری خود را کتبا به دادگاه ارائه نموده اند زوجین خود نیز اصرار بر طلاق داشته اند. فلذا بر مبنای توافقات زوجین :
زوجه کلیه مهریه مافی القباله خود را در قبال طلاق به زوج بذل نمود و زوج نیز متقابلا قبول بذل نمود زوجه حق رجوع به ما بذل را از خود سلب و ساقط می نماید.
زوجه نسبت به نفقه معوقه و اجرت المثل و جهیزیه ادعایی ندارد.
زوجین دارای یک فرزند مشترک 16 ساله بوده که خارج از دایره حضانت می باشد و زوجه حسب گواهی پزشکی باردار نمی باشد زوجین هیچگونه ادعایی نسبت به یکدیگر نخواهند داشت.
علیهذا، نظر به کلیه مراتب مذکوره مستندا به ماده واحده مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام راجع به اصلاح مقررات مربوط به طلاق و مادتین 1146 و 1144 قانون مدنی گواهی عدم امکان سازش زوجین را صادر و اعلام میدارد طرفین می توانند با مراجعه به یکی از محاضر رسمی طلاق و با ارائه این گواهی نسبت به ثبت و اجرای صیغه طلاق خلع اقدام نمایند و کلیه محاضر رسمی طلاق نیز ماذون در ثبت و اجرای صیغه طلاق به شرح مذکور می باشند. این رای حضوری بوده ظرف بیست روز قابل اعتراض در محاکم تجدیدنظر مرکز استان ........ می باشد.
