معرفی شهر زیبای گراش 

گراش شهری است در جنوب استان فارس که در فاصلهٔ ۳۵۵ کیلومتری جنوب شرقی شیراز و ۲۷۰ کیلومتری شمال غربی بندرعباس قرار دارد. این شهر مرکز شهرستان گراش است. جمعیت گراش بنابر آخرین سرشماری سراسری، ۳۴٬۴۶۹ تن (شامل ۱۰٬۲۰۷ خانوار) گزارش شده است. که از این لحاظ پانزدهمین شهر استان فارس و دویست و چهل و سومین شهر ایران به شمار می رود.گراش در ارتفاع ۹۱۴ متری از سطح دریدر منطقهٔ ناودیسی زاگرس واقع شده است. این شهر در دشت گراش از شمال و جنوب به وسیلهٔ کوه های سرخ و کوه های سیاه محصور شده است. بلندترین قلهٔ مشرف به شهر، بُنِ مُرُک نام دارد که یکی از قله های کوه سیاه در جنوب غربی شهر است. آب و هوای گراش گرم و خشک است و در سال ۲۰۱۸ میلادی، میانگین دمای طول روز آن بین ۱۷ تا ۲۶ درجهٔ سلسیوس متغیر بوده استبنای اولیهٔ شهر گراش حول قلعهٔ همایون دژ شکل گرفته است که در بالای کوه کلات قرار دارد. این قلعه به صورت متناوب مرکز حکومتی نیمه خودمختار بوده که با نام حکام لارستان و بنادر شناخته می شده اند. کوه کلات امروزه در مرکز شهر قرار گرفته و به نماد شهر تبدیل شده است.مردم گراش اچمی بوده و زبان رایج ایشان نیز اَچُمی است. شهر گراش با دارا بودن ۱۵ اثر تاریخی از دوره های مختلف که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده اند، یکی از شهرهای تاریخی جنوب استان فارس محسوب می شود.برکهٔ کَل که بزرگترین آب انبار ایران لقب گرفته است، یکی از آثار تاریخی شناخته شدهٔ این شهر است.در ریشه شناسی نام گراش دکتر محمودرضا دستغیب بهشتی در تشابه با نام چند شهر دیگر «گراش» را به معنی «جای خوب» می داند. گِ به معنی خوب و «راش» مانند «راز» و «ریز» در اسامی برخی شهرها نشانه مکان است. پیش از این چهار نظر دیگر درمورد معنای کلمه گراش مطرح شده بود. نظریات مطرح شده در مورد ریشه نام گراش بیشتر معطوف به گمانه زنی بر اساس ویژگی های محلی بوده استبر اساس یکی از این دیدگاه ها، گَراش هم ریشهٔ «خَراش» و «غَراش» است که به معنی پراکنده و پریشان ثبت شده است و به پراکندگی آبادی های گذشته در منطقهٔ کنونی شهر اشاره دارد.دیدگاه دوم، گراش را از ریشهٔ «گِرِشَه» می داند. بافت زمین شناسی کوه های منطقه از جمله کوه کلات، تشکیل شده از سنگ ها و خاک های رسی مارن است. این خاک ها را در زبان اچمی گرشه می نامند و گروهی آن را ریشهٔ نام گذاری شهر گراش می دانند.دیگر دیدگاهی که در این رابطه مطرح شده است، نام شهر را برگرفته از واژهٔ «گَبراش» به معنی سرزمین گبرنشین بیان می کند. گبر در زبان فارسی نو به معنی غیرمسلمان و زرتشتی است. این دیدگاه معتقد است که زرتشتیانی که در این منطقه ساکن بوده اند، پس از فتح فارس توسط اعراب مسلمان، به مناطق دیگر از جمله هندوستان مهاجرت کرده اند.نام گبراش در سال های اخیر، بعد از بازخوانی تاریخ ایران و افزایش توجهات به تاریخ باستان و آیین زرتشتی، به صورت یک گمانه ی عامیانه مطرح شده است. چهارمین و آخرین دیدگاه، واژهٔ «گِرا» را ریشهٔ نام گراش معرفی می کند. گرا در گویش گراشی به معنی روشنایی و شعله ور بودن است. این نظریه از آن جهت مطرح شده است که به علت موقعیت جغرافیایی و عوارض طبیعی اطراف گراش، کوه کلات در تمام طول روز دارای تابش مستقیم نور خورشید است و این نور به مناطق مختلف شهر انعکاس پیدا می کند.

تاریخچه شهر گراش

تپهٔ گال یکی از آثار به جا مانده از پیشاتاریخ در گراش است که در قسمت جنوب غربی شهر قرار دارد. در واقع تپهٔ گال را می توان یکی از مراکز جمعیتی گذشتهٔ گراش دانست. کارشناسان باستان شناسی دیرینگی این تپه را چهارهزار سال تخمین زده اند.کشف برخی از اشیای سنگی، خشتی و سفالی در محوطهٔ این تپه، نشان از قدمت بالای آن دارد. به طوری که ساکنان اولیهٔ این محوطه را زرتشتیان عنوان کرده اند. تپه های دیگری نیز در امتداد تپهٔ گال وجود دارند که هنوز مورد کاوش های باستان شناسانه قرار نگرفته اند.در کتاب های درةالتواریخ نوشتهٔ شیخ علی ستاری و نیز منتخب التواریخ نوشتهٔ حبیب الله انصاری اشکنانی، چگونگی شکل گیری و تلاش برای استحکامات قلعهٔ همایون دژ توسط فرهاد پسر سیامک آمده است. فرهاد در سدهٔ اول پیش از میلاد، یعنی هم زمان با حکومت بلاش پسر پیروز از پادشاهان اشکانی، به حکومت لارستان می رسد.^[کشف قبرستانی وسیع حاوی گورخمره های گراشی در کاوش های باستان شناسی منطقهٔ مغ بریمی میناب، یکی دیگر از نشانه های تاریخی گراش در دورهٔ اشکانیان است. گراشی به خمره های سفالین و نخودی رنگی گفته می شود که برای تدفین مرده ها به صورت جنینی، از گراش به سواحل خلیج فارس منتقل می شده است این آثار، نشان دهندهٔ رونق سفالگری گراش در دوران اشکانیان است. وجود آثاری مانند سد ساروجی تنگ آب، موید رونق کشاورزی گراش در دورهٔ ساسانیان می باشد. این سد که در تنگه ای در جنوب غربی شهر گراش قرار دارد، با جوی های کوچکی به دشت گراش متصل می شده و آب مورد نیاز برای کشاورزی آن مناطق را تأمین می کرده است. همچنین آثاری مانند چاه زیت و برکهٔ کده بان (که متأسفانه تخریب شده است) رونق کشاورزی در مناطق دیگر گراش را نیز تأیید می کنند.ساخت وسازهایی از جنس سنگ و ملات گچ در تپهٔ باستانی گال، که بر روی سازه های خشتی پیشاتاریخ بنا شده است و بنا به گزارش کارشناسان سازمان میراث فرهنگی، مربوط به دورهٔ ساسانی می باشد، بیانگر بخشی دیگر از حیات تاریخی گراش در آن دوران است.اتفاقات تاریخی گراش نیز همچون سایر نقاط ایران، در سده های نخستین پس از ورود اسلام به روشنی مشخص نیست. نخستین منابع تاریخی مکتوب که نام گراش در آن ها ذکر شده است، مربوط به سدهٔ سوم هجری قمری می باشند؛ جایی که همراهی سپاهی از گراش با لشکریان جهانگیریه در مقابل لشکریان عمادالدوله دیلمی که برای فتح فارس عازم شده بودند، ذکر شده است.در سدهٔ چهارم هجری قمری، فرستادگان شاه زندو برای فتح قلعهٔ همایون دژ و دعوت زرتشتیان منطقه به اسلام، راهی گراش شدند و موفق به تسخیر آن گردیدند. در واقع در سده های پس از اسلام، نقش اصلی در وقایع تاریخی گراش را قلعهٔ همایون دژ بازی می کند و محور بیشتر اتفاقات مرتبط با گراش است.با این حال از قرن سوم تا هفتم هجری، نامی از گراش در گزارش های تاریخی دیده نمی شود. در قرن هفتم و در خلال لشکرکشی ابوبکر بن سعد زنگی به سمت سواحل جنوبی ایران، قلعهٔ همایون دژ مدتی محاصره شده و پس از ناتوانی در فتح قلعه، صلح می کنند. این گزارش و نیز ذکر نام گراش تحت عنوان جریس در کتاب تاریخ وصاف، نشان از آبادانی و تسخیرناپذیری قلعهٔ آن در آن دوران است.اما یکی از مهم ترین اتفاقات تاریخ گراش، ظهور شیخ دانیال در این شهر و سفر او به خنج است.شیخ دانیال با پایه گذاری سلسهٔ مشایخ دانیالی در خنج تأثیر زیادی بر سرنوشت لارستان و بنادر و جزایر خلیج فارس می گذارد. گراش نیز به عنوان زادگاه وی، محل استقرار مشایخ و بزرگان صوفیهی دانیالی می گردد.خانقاه شیخ دانیال در قرن هفتم به قدری مشهور بوده که یکی از چهار رکن دراویش جنوب ایران محسوب می شده است؛به گونه ای که مریدان او در دربار هرمز از احترام والایی برخوردار بوده اند.با روی کار آمدن دولت صفویه و تقویت قلعه های نظامی منطقه، نقش قلعهٔ گراش از ابتدای سدهٔ دهم هجری قمری تا پایان دوران قاجاریه به صورت چشمگیری اهمیت پیدا کرد؛ به طوری که در این ۴۰۰ سال، نام تمامی حاکمان گراش در کتاب های تاریخی به صورت مشروح ذکر شده است.پس از تسخیر لار توسط الله وردی خان، وی حاکم گراش را برکنار کرده و پسرش را به حکومت برمی گزیند. ساخت مساجد جامع و آخوند، مرمت سد تنگ آب، احداث کاروانسراهای متعدد و فعالیت های پرورش وصادرات شتر و اسب به هندوستان از جمله مهم ترین مضامین رونق تجاری و بازرگانی گراش، همزمان با حکومت صفویان است.

اقلیم شهر گراش

شهر گراش در ۲۷ درجه و ۴۰ دقیقهٔ عرض شمالی و ۵۴ درجه و ۸ دقیقهٔ طول شرقی نصف النهار گرینویچ قرار دارد. گراش در واقع یک نقطهٔ شهری به عنوان مرکز شهرستان گراش در استان فارس می باشد که از شمال، شرق و غرب به شهرستان لارستان، و از جنوب به شهرستان لامرد متصل است. بر اساس نقشهٔ توپوگرافی مقیاس ۵۰۰۰/۱، مساحت دشت گراش بالغ بر ۶۲۵ هکتار می باشد، که از این مقدار ۳۲۶ هکتار آن مساحت شهر و بقیه را نخلستان، اراضی دیم، مرتع و بایر تشکیل می دهد.ارتفاع شهر گراش از سطح آزاد دریا ۹۱۴ متر می باشد و در ناحیهٔ گرم و خشک ایران واقع است.گراش یک شهر گرمسیری است که در بیشتر روزهای سال با آب و هوای گرم و خشک مواجه است. بیشترین بارش این شهر در سال ۱۳۷۱ گزارش شده است که در این سال ۶۳۴/۱ میلی متر بارندگی رخ داده است. همچنین سال ۱۳۸۷ با ۲۴/۳۱ میلی متر بارش، خشک ترین سال در ۲۵ سال گذشته برای این شهر بوده است. میانگین بارندگی در ۲۵ سال گذشته برای گراش ۱۹۱/۲۱ میلی متر بوده است.میانگین دمای گراش در ۲۵ سال گذشته ۲۳/۶ درجه سلسیوس گزارش شده است. سال ۱۳۷۴ با دمای ۲۲/۵ درجه سلسیوس سردترین و سال ۱۳۹۱ با دمای ۲۴/۴ درجه سلسیوس گرم ترین سال های ربع قرن اخیر گراش بوده اند.

جمعیت شهر گراش

بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۳۴٬۴۶۹ نفر بوده است.

جاذبه های گردشگری شهر گراش

اگر با گراش آشنایی ندارید و یا این که برای نخستین بار نام این مکان را شنیده اید، در ادامه معروفترین و دیدنی ترین جاذبه های گردشگری گراش را به شما عزیزان معرفی می کنیم تا با دید بازتری به این دیار سفر کنید.

تنگ آب گراش

طبیعت زیبای تنگ آب گراش تنگ آب گراش یکی از مناظر زیبای طبیعی، تاریخی و گردشگری است که در فاصله ۲ کیلومتری شهر گراش قرار دارد.