هر آنچه در مورد فیلم مغز استخوان باید بدانید

دوشنبه، 03 مرداد 1401 زمان مطالعه 6 دقیقه

در این مطلب به معرفی و بررسی فیلم مغز استخوان خواهیم پرداخت.باما همراه باشید.

خلاصه داستان فیلم مغز استخوان

در خلاصه رسمی فیلم مغز استخوان آمده است: الان مسئله ی شما چیه؟! می خواین بگین قانونی نیست؟! یعنی اینجا همه چی همیشه قانونی اتفاق می افته؟! هممون درستیم؟! هیچکی هیچ غلطی نکرده تا حالا؟!

ماجرا از این قرار است که زنی که پسرش به سرطان مبتلا است تلاش می کند جان او را نجات بدهد. پزشکان بعد از آزمایش همه راه ها به این نتیجه رسیده اند که تنها روش ممکن برای درمان این بچه استفاده از خون بند ناف است البته چون خون بند ناف خود این بچه موجود نیست زن جوان فقط یک راه دارد و آن هم این است که فرزندی دیگر به دنیا بیاورد و از خون بند ناف او برای بچه اول استفاده کنند اما یک مشکل بزرگ وجود دارد.مادر بچه اکنون با شوهر دوم خودش زندگی می کند و شوهر اولش که پدر کودک سرطانی است به جرم قتل و تجاوز در زندان است و قرار است به زودی اعدام شود.

نقد فیلم مغز استخوان

«مغز استخوان» دومین فیلم بلند داستانی حمیدرضا قربانی بعد از «خانه ای در خیابان چهل ویکم» محسوب می شود. فیلم اول قربانی اثری کاملا فراموش شدنی بود که عملا هیچ نکته ی ویژه ای به جریان درام ها و ملودرام های اجتماعی دهه ی ۹۰ سینمای ایران اضافه نمی کرد. در چنین شرایطی «مغز استخوان» را می توان پیشرفت امیدوارکننده ای در کار این سینماگر نه چندان کم تجربه دانست. قربانی سابقه ی فعالیت به عنوان دستیار تدوین و تدوین گر را در تعدادی از فیلم های دو دهه اخیر سینمای ایران داشته و البته دستیار فیلمسازان مطرحی چون مهدی فخیم زاده و اصغر فرهادی هم بوده است. هرچند وجود مشکلاتی به خصوص در نحوه ی داستان گویی به فیلم ضربه زده اند اما نکاتی در «مغز استخوان» وجود دارند که می توانند بعد از پایان فیلم در ذهن تماشاگر باقی بمانند.«مغز استخوان» ماجرای زنی به نام بهار را روایت می کند که فرزندی به نام پیام از ازدواج اولش دارد و حالا با همسر دومش (حسین) در حال زندگی است. وقتی مشخص می شود که پیام به بیماری سرطان مبتلا است، بهار بر سر دوراهی بزرگی قرار می گیرد که گذار او را به همسرش سابقش می اندازد. کار به جایی می رسد که بهار شاید ناچار باشد میان حسین و پیام یک نفر را انتخاب کند. قربانی و علی زرنگار (فیلمنامه نویس این فیلم) سوژه ی ملتهبی را دست مایه ی کار خود قرار داده اند. برخلاف فیلم های پرتعدادی که در یک دهه ی اخیر ساخته شده و مدام به موقعیت هایی بارها تکرارشده پرداخته اند («خانه ای در خیابان چهل ویکم» یکی از همین آثار است).«مغز استخوان» از دستمایه ای جسورانه بهره برده است. همچنین می توان به یک ویژگی مهم دیگر این فیلم در مقایسه با آثار هم دسته ی آن اشاره کرد؛ شخصیت اصلی زن فیلم، برخلاف خیلی از آثار مثلا دغدغه مند، واقعا کنش گر است و اَدای کنش گری را درنمی آورد. در سال های اخیر با فیلم های زیادی روبه رو بوده ایم که با مضامینی چون «دفاع از حقوق زنان یا انتقاد از جایگاه نامناسب زنان در ایران امروز» ساخته شده اند اما تصویری که در نهایت از شخصیت های زن نشان می دهند، تصویری گاها توهین آمیزی از یک آدم منفعل است. خوشبختانه «مغز استخوان» در آن دسته قرار نمی گیرد و زنی را به تصویر می کشد که سعی در گرفتن تصمیمات پیچیده و مدیریت بحران پیش آمده در روابط خانوادگی اش دارد.

از سوی دیگر، «مغز استخوان» واجد حداقل هایی است که از فیلم های سینمایی انتظار داریم. باور کنید بخش مهمی از فیلم های چند سال اخیر سینمای ایران همین حداقل ها را هم از ما دریغ کرده اند. بنابراین با فیلمی روبه رو هستیم که می توان آن را بدون عذاب کشیدن و حرص خوردن فراوان تماشا کرد؛ فیلمی که سعی می کند قصه اش را درست تعریف کند و به سراغ پمپاژ شعارهای مُد روز، به جای روایت یک ماجرای پرکشش نرود. تا همین جا می توان گفت که «مغز استخوان» در مقیاس سینمای سال های اخیر ایران جایگاه کم وبیش قابل قبولی پیدا می کند. اما آنچه ضربه ی سختی به فیلم زده، تغییر مسیر ناگهانی در داستان است.فیلم مغز استخوان مقدمه چینی معقولی دارد و می تواند ما را با زنی همراه کند که با یک بحران اساسی روبه رو شده است. تا جایی که فیلم روی خط اولیه داستانی متمرکز است، می توان آن را اثری قابل قبول و حساب شده دانست. اما از میانه های کار، یک خط داستانی جدید پیش کشیده می شود: تلاش یک نفر برای آزادی برادرش از زندان. این خط البته به تمامی جدا از خط اصلی داستانی نیست (مردی که در زندان است همان کسی است که بهار برای پایان دادن به مشکل پیش آمده محتاج او است). پس این خط داستانی جدید می توانست زیرمجموعه ی خط اصلی قرار گیرد. این در حالی است که در «مغز استخوان» چنین اتفاقی نمی افتد. به شکل غیرمنتظره ای شاهد این هستیم که داستان بهار برای مدتی به حاشیه می رود و خط جدید داستانی آنقدر مورد تاکید قرار می گیرد که به جای تبدیل به یک پی رنگ فرعی برای شاخ وبرگ دادن به خط اصلی، خود به یک خط کلیدی جداگانه تبدیل می شود.بنابراین در نیمه ی دوم با گسستی آشکار در روایت فیلم مواجه می شویم. نتیجه این است که عملا یکی از این دو خط داستانی نیمه کاره رها می شود و خط دیگر هم پرداخت و پایان بندی متقاعدکننده ای ندارد. این مشکل همچنین مانع عمق یافتن شخصیت ها می شود. آن چه می توانست این مشکل را حل کند، تمرکز بر شخصیت اصلی و افشای تدریجی ابعاد تازه ای از شخصیت او همزمان با پیشرفت داستان بود. اما اتفاقی که در «مغز استخوان» می افتد، اکتفا به تصویری است که در نیمه اول از شخصیت اصلی به دست آورده ایم؛ تصویری که البته در همین حالت فعلی هم پیچیده تر از برخی فیلم های پرادعا است اما جای زیادی برای پیچیده تر شدن داشت.به همین دلیل، «مغز استخوان» ناقص به نظر می رسد و این مشکل صرفاً به خاطر پایان بندی فیلم نیست بلکه به واسطه ی اشتباه استراتژیک سازندگان فیلم در نیمه ی دوم رخ داده است. با این وجود مصالح اولیه و پرداخت فیلم در نیمه ی اول آنقدر مایه دارد که بتوان «مغز استخوان» را نمونه ای نسبتا پذیرفتنی در میان درام های پرتعداد اجتماعی سال های اخیر سینمای ایران قلمداد کرد.