شرایط اصلاح کردن سند ازدواج چیست؟

از جمله اسناد رسمی که دریافت آن در مورد نکاح دائم، اجباری بوده، سند ازدواج است که با توجه به نظام نامه جدید دفاتر ثبت ازدواج و طلاق، در حال حاضر، به شکل الکترونیکی، تنظیم می گردد. اما، گاهی، در تنظیم سند ازدواج، اشتباهی رخ داده که نیازمند تصحیح می باشد. همچنین، گاه بعد از وقوع عقد ازدواج، زوجین، تصمیم می گیرند که شرایط عقد نکاح، همچون مهریه یا شروط دوازده گانه را تغییر داده و در نتیجه، برای اصلاح کردن سند ازدواج خود، اقدام نمایند. نکته ای که لازم است در این موارد، مورد توجه قرار گیرد، این مساله بوده که در تمام فروض بالا، اصلاح کردن سند ازدواج، امکان پذیر نبوده و در فروضی نیز که امکان تغییر این سند وجود داشته، اصلاح سند، تابع شرایط و روند مخصوص به خود می باشد. با توجه به توضیحات فوق، در این مقاله، ابتدا به این سوال پاسخ داده که آیا امکان اصلاح کردن سند ازدواج بعد از ثبت وجود دارد یا خیر؟سپس، شرایط، نحوه تغییر، مدارک و هزینه اصلاح کردن این سند، من جمله نوع الکترونیک آن را توضیح خواهیم داد.

اشتباهات رایج در سند ازدواج

در برخی مواقع به دلیل پیچیدگی کار دفاتر اسناد رسمی و دخالت عوامل انسانی، تنظیم سند ازدواج خالی از اشتباه نیست. اشتباهات رایجی که هنگام تنظیم اسناد رخ می دهد و لازم است اصلاح سند ازدواج صورت گیرد به شرح زیر می باشد:

• اشتباهات ثبتی: اشتباه ثبتی شامل اشتباهاتی مانند سند املاک یا تعیین مساحت و حدود املاک و به طور کلی تر اشتباه در سند مالکیت و … می شود. مثلا اگر هنگام تنظیم سند ازدواج مرد بخواهد ملکی را به همسر خود بدهد و هنگام تنظیم سند از سوی دفتر اشتباهاتی رخ دهد از نوع اشتباه ثبتی است و نیاز به اصلاح سند ازدواج می باشد. با این که مسئول این اشتباهات دفاتر اسناد رسمی است اما اگر در آینده قصد انتقال آن را در دفاتر اسناد رسمی داشته باشید باعث به وجود آمدن مشکلات متعددی هم برای دفاتر اسناد رسمی و هم برای صاحبان سند می شود.
• اشتباه قلمی: اصلاح سند ازدواج با وجود این مشکل کار دشواری نیست. زیرا این نوع اشتباه در دفاتر اسناد رسمی متداول است. در اصطلاح به اشتباه اقراری سهوقلم یا قلم انداز نیز می گویند.
• اشتباه اقراری: این نوع اشتباه به دفترخانه مربوط نمی شود و در واقع اشتباهی است که از طرف اقرار کننده یا مراجع رخ می دهد.
• اشتباه در موضوع سند: اشتباه در موضوع سند به دفاتر اسناد رسمی مربوط نیست و هنگام اصلاح سند ازدواج در صورت مشکل، باید بین طرفین حل شود. زیرا این اشتباه بدین معناست که موضوع مد نظر زوج یا زوجه موضوع خاصی بوده است اما طرف مقابل طور دیگری برداشت کرده و موضوع دیگری را در نظر گرفته و قبول کرده و ثبت شده است.

• اشتباه در تفکیک: اشتباه در تفکیک درعمل تفکیک یک ملک به قطعات مختلف صورت می گیرد. مثلا هنگام عقد ازدواج، توافق شده است نصف املاک مرد، به زن تعلق گیرد. اما در تنظیم سند کمتر یا بیشتر از مقدار توافق شده ذکر شده است. در این مورد نیز باید اصلاح سند ازدواج صورت پذیرد.

• اشتباه حکمی: اشتباه حکمی که دراسناد رسمی رخ می دهد، به معنای اشتباه در استنباط از قوانین و یا تفسیر نادرست از قانون موجود می باشد. در نتیجه اصلاح آن پس از استعلام و استفتا از مراجع ذی صلاح صادرکننده حکم و مراجعی که صلاحیت تفسیر قوانین را دارند، انجام می شود.
• اشتباه در سبب معامله: اشتباه در سبب معامله بدین شکل است که مثلا اگر ورثه موصی یا موصی له، مال مشاع را افراز به تراضی کنند و بعد از آن مشخص شود که اصل وصیت باطل و اشتباه بوده است، آن افراز هم باطل خواهد بود. در خصوص این موارد می توانید به مقاله تفکیک ملک مشاعی مراجعه نمایید.

• اشتباه مانع عقد: این اشتباه باعث می شود رضایت عاقد از بین برود یا مانع توافق در رضا می شود. در نتیجه با وجود این اشتباه، عقد واقع نمی شود و صحیح نیست.

• اشتباه محاسبه: این اشتباه هنگام تنظیم سند در موقع عملیات حسابداری پیش می آید وقابل اصلاح است.

آیا امکان اصلاح کردن سند ازدواج بعد از ثبت وجود دارد؟

در میان دو گروه اسناد رسمی و عادی، قانون گذار، با توجه به روند قانونی تنظیم اسناد رسمی، اعتبار ویژه ای را برای این گروه از اسناد، در نظر گرفته که اسناد عادی، فاقد آن می باشند. یکی از ویژگی های خاص اسناد رسمی، بحث نحوه تغییر و اصلاح کردن سند رسمی می باشد. از آنجا که مندرجات این اسناد، در دفاتر ثبت اسناد و املاک و دفاتر ثبت احوال نیز ثبت شده و از اعتبار بالایی، حتی در مقابل اشخاص ثالث برخوردار بوده، نحوه تغییر و اصلاح کردن این اسناد نیز دارای شرایط و روند به خصوصی می باشد. یکی از اسناد رسمی که به وفور در کشور ما تنظیم می گردد ، سند ازدواج بوده که با توجه به نظام نامه جدید دفاتر ثبت ازدواج و طلاق، در حال حاضر، به شکل الکترونیکی، تنظیم شده و امروزه، شاهد تنظیم سند ازدواج الکترونیک، به جای اسناد ازدواج سنتی، در دفاتر ازدواج و طلاق می باشیم. اما، در تنظیم سند ازدواج، من جمله سند ازدواج الکترونیک، نیز ممکن است همانند سایر اسناد رسمی، اشتباهی رخ داده که نیازمند تصحیح باشد. همچنین، گاه بعد از وقوع عقد ازدواج، زوجین، قصد تغییر شرایط عقد نکاح، همانند شروط دوازده گانه سند ازدواج یا همان شروط ضمن عقد مندرج در سند ازدواج یا افزایش یا کاهش مهریه را داشته و در نتیجه، خواهان اصلاح کردن و تغییر سند ازدواج سنتی یا الکترونیکی خود می باشند. در این موارد، این سوال، مطرح می گردد که آیا امکان اصلاح کردن سند ازدواج بعد از ثبت وجود دارد؟ و در صورت مثبت بودن پاسخ، نحوه تغییر و اصلاح کردن سند ازدواج، من جمله سند ازدواج الکترونیک، به چه صورت می باشد؟ در پاسخ به این سوال که که آیا امکان اصلاح کردن سند ازدواج بعد از ثبت وجود دارد؟ باید گفت که تغییر و اصلاح کردن سند ازدواج، در موارد مختلفی، مورد نظر طرفین بوده که از نظر قانونی، گاهی امکان پذیر و گاهی غیر ممکن می باشد. با این توضیح که: گاه، اشتباهی در تنظیم سند ازدواج رخ داده؛ مانند اینکه نام خانوادگی زوج، به صورت اشتباه در سند ازدواج قید می شود؛ یا اینکه، بعد از تنظیم سند ازدواج، در مشخصات سجلی و هویتی یکی از طرفین، تغییری داده می شود؛ به عنوان مثال، نام کوچک زوجه، تغییر می یابد. در این موارد، اصلاح کردن سند ازدواج، من جمله، سند ازدواج الکترونیک، امکان پذیر بوده که نحوه تغییر آن، بسته به مورد، تابع مقررات مربوطه می باشد. گاهی، پس از تنظیم سند ازدواج، زوجین، قصد داشته تا شروط 12 گانه سند ازدواج را تغییر داده، شرطی را اضافه کرده و یا حذف نمایند. مانند اینکه، زوجه قصد دارد که شرط حق طلاق در صورت اعتیاد زوج که در هنگام انعقاد عقد نکاح، توسط وی امضا نشده بود را به شروط سند ازدواج اضافه کند. در این مورد، اصلاح کردن سند ازدواج، امکان پذیر نبوده، اما روند تغییر شرایط ازدواج، ممکن و از طرق دیگر، قابل انجام می باشد. در برخی مواقع نیز، مساله افزایش یا کاهش مهریه مندرج در سند ازدواج، مورد درخواست زوجین می باشد. تا پیش از سال 1388، به موجب بند (ب) از قسمت 151 بخشنامه های ثبتی که مقرر می داشت: « چنانچه به علل مختلف، مرد در مقام افزایش مهریه زن برآید، این عمل باید به موجب اقرارنامه رسمی صورت گیرد که در دفاتر اسناد رسمی به ثبت برسد» امکان تغییر دادن مهریه، توسط زوجین، وجود داشت، اما این تغییر باید در اقرارنامه جداگانه ای در دفاتر اسناد رسمی، انجام می گرفت. اما در حال حاضر، با توجه به رای وحدت رویه شماره 488 هیات عمومی دیوان عدالت اداری، این امکان نیز از زوجین، گرفته شده و تغییر و اصلاح کردن میزان مهریه، ولو با اقرارنامه در دفاتر اسناد رسمی نیز امکان پذیر نمی باشد.

تغییر شرایط سند ازدواج

در بعضی موارد پیش آمده است که یکی از طرفین پس از ازدواج یکی از موارد ذکر شده در سند ازدواج مانند شغل یا موارد دیگری را بدون اطلاع به همسرش تغییر می دهد. این کار جرم محسوب می شود. در واقع ساختن نوشته یا سند یا ساختن مهر یا امضای اشخاص رسمی یا غیر رسمی، خراشیدن یا تراشیدن یا قلم بردن، الحاق، محو، اثبات، سیاه کردن، تقدیم، تأخیر تاریخ سند نسبت به تاریخ حقیقی یا الصاق نوشته ای به نوشته دیگر یا به کار بردن مهر دیگری بدون اجازه صاحب آن و نظایر اینها به قصد تقلب بر اساس ماده 523 کتاب پنجم مبحث تعزیرات و مجازاتهای بازدارنده قانون مجازات اسلامی ، جرم جعل و تزویر محسوب می گردد. جعل مادی در سند رسمی در سند ازدواج نیز باعث جاعل شناخته شدن شخص انجام دهنده می شود و اگر مندرجات جعل شده سند رسمی ازدواج مزبور بر علیه و ضرر طرف دیگر استفاده گردد، عمل مجرمانه دیگری تحت عنوان استفاده از سند مجعول علاوه بر جعل به آن اضافه می گردد .در مواردی که طرفین با یکدیگر مشکلی ندارند و می خواهند به زندگی خود ادامه دهند با توافق و رضایت طرفین می توان با اصلاح سند ازدواج این مشکل را حل کرد. همچنین به استناد ماده 1128 قانون مدنی ، هر گاه در یکی از طرفین (ازدواج) صفت خاصی شرط شده ( مانند میزان تحصیلات ، نوع شغل زوج و زوجه و باکره بودن زوجه و … ) و بعد از عقد معلوم شود که طرف مذکور فاقد وصف مقصود بوده برای طرف مقابل حق فسخ وجود خواهد داشت. خواه وصف مذکور در عقد تصریح شده یا عقد متبایناً بر آن واقع شده باشد . در نتیجه مثلا اگر قبل از عقد شرط کرده باشید که همسرتان شغل خاصی را داشته باشد و بعد از عقد متوجه شوید که او فاقد وصف و شغل مزبور بوده و بتوانید در دادگاه اثبات کنید که همسرتان از ابتدا فاقد وصف مذکور بوده و شما را فریب داده است، این عمل تدلیس در ازدواج است و حکمش فسخ و انحلال نکاح است. علاوه بر آن فریب و تدلیس در ازدواج، بر اساس ماده 647 کتاب پنجم تعزیرات و مجازاتهای بازدارنده قانون مجازات اسلامی، جرم و مجازات آن حبس تعزیری از 6 ماه تا 2 سال است.

تغییر نام در سند ازدواج

گاهی پیش می آید که زن یا مرد بعد از ازدواج نام خود را در شناسنامه عوض می کنند یا قبل از ازدواج نام خود را عوض کرده اند، اما شناسنامه جدید آن ها هنگام عقد نکاح موجود نمی باشد و همان نام قبلی در سند ازدواج ثبت می شود. در نتیجه بعد از ازدواج و پس از صادر شدن شناسنامه جدید در صدد اصلاح سند ازدواج برآمده و برای آن اقدام می کنند. برای اصلاح این مورد تنها می توانید به محضری که سند ازدواج شما در آن ثبت شده است مراجعه کنید و پس از آن، نام جدید شما در قسمت توضیحات عقدنامه اصلاح و ثبت خواهد شد.

خط خوردگی در سند ازدواج

وجود خط خوردگی در سند ازدواج بسیار مهم است و اگر اصلاح نشود باعث بروز مشکلات زیادی می شود. این مسئله مانعی جدی برای انجام کارهایی مانند گرفتن وام، اخذ گذرنامه و مواردی از این قبیل خواهد بود. این اشتباه ممکن است در هنگام تنظیم سند ازدواج توسط دفتردار در محضرخانه پیش آمده باشد و محضرخانه گفته باشد که با خط خوردگی آن ها را تصحیح می کند. مثلا شماره شناسنامه شما و همسرتان سهوا جابجا نوشته شده است و دفتردار با خط خوردگی آن را درست می کند. اما این کار اشتباه است و حتما دفتردار باید در قسمت توضیحات و مندرجات سند ازدواج قید کند که کدام موارد خط خورده و اصلاح شده است. در غیر اینصورت باید برای اصلاح سند ازدواج خود اقدام کنید تا با مشکلات ذکر شده در بالا روبه رو نشوید.

دستکاری در سند ازدواج

دستکاری در سند ازدواج، جرم جعل سند رسمی به حساب آمده و در موارد زیادی باعث اختلاف طرفین و جدایی آن ها می شود. مثلا زوج مهریه ی همسر خود را در سند ازدواج تغییر می دهد. زوجه با اطلاع از این موضوع می تواند به دادسرای محل دفترخانه ای که سند ازدواج در آنجا تنظیم شده است مراجعه کرده و از ایشان جهت جعل سند ازدواج شکایت کند. اگر قصد شکایت کردن نداشتید، در صورت توافق و رضایت زوجه و حل مشکل به دفترخانه مراجعه و برای اصلاح سند ازدواج خود اقدام کنید. ممکن است پیش آید که یکی از طرفین ادعا می کند که سند ازدواج به درستی تنظیم نشده است و به این جهت تقاضای ابطال یا اصلاح سند ازدواج آن را نماید. به طور مثال زوجین تصمیم می گیرند که مبلغ مهریه را بیشتر یا کمتر از آنچه مورد توافق واقعی است در سند ازدواج درج کنند یا به اشتباه مقدار و مبلغ متفاوتی در عقدنامه نوشته می شود. همچنین در خصوص سایر مندرجات سند ازدواج از جمله شروط ضمن عقد ، مشخصات طرفین، نوع عقد و مکان و زمان عقد (که در صورت اشتباه، سهو قلم یا درج چیزی خارج از دایره توافق طرفین) امکان طرح درخواست ابطال یا اصلاح سند ازدواج از سوی هر یک از زوجین وجود دارد.

شرایط اصلاح کردن سند ازدواج

اصلاح کردن سند ازدواج، من جمله سند ازدواج الکترونیک، دارای فرض های مختلفی بوده و همانطور که در بخش قبل، توضیح داده شد، تغییر این سند، تنها در فروض خاصی، امکان پذیر است که دارای شرایط و نحوه تغییر مخصوص به خود می باشد. در ادامه، فروض مزبور و شرایط اصلاح کردن سند ازدواج، بعد از وقوع عقد نکاح و ثبت سند در این فروض، توضیح داده شده است. در مواردی که اشتباهی در تنظیم سند ازدواج رخ داده؛ مانند اینکه نام پدر زوجه، به صورت اشتباه در سند ازدواج قید می شود؛ یا اینکه، بعد از تنظیم سند ازدواج، در مشخصات سجلی و هویتی یکی از طرفین، تغییری داده می شود؛ به عنوان مثال، نام خانوادگی شوهر، تغییر می یابد. در این موارد، شرایط اصلاح کردن سند ازدواج، عبارتند از:

• حضور زوجین در دفتر ازدواج تنظیم کننده سند ازدواج.
• ارائه اسناد مثبته اشتباه در تنظیم سند ازدواج؛ مانند اینکه اگر نام پدر زوجه، به صورت اشتباه در سند ازدواج قید شده، شناسنامه و کارت ملی زوجه و پدر وی ارائه شود.
• ارائه حکم رسمی دادگاه، در مواردی که در مشخصات سجلی و هویتی یکی از طرفین، تغییری داده می شود؛ به عنوان مثال، نام خانوادگی شوهر، تغییر می یابد.
• ارائه مدارک هویتی طرفین، شامل کارت ملی و شناسنامه و سند ازدواج.
• ارائه درخواست تغییر و اصلاح سند ازدواج، به دفتر تنظیم کننده سند.
• ارائه مدارک لازم، برای اصلاح کردن سند ازدواج، تنها شرط تغییر این سند نبوده و اصلاح آن، مستلزم انجام مراحل و روند مخصوص به خود می باشد. در بخش بعد، به توضیح نحوه و مراحل اصلاح کردن سند ازدواج می پردازیم.

نحوه و مراحل اصلاح کردن سند ازدواج

در مواردی که امکان اصلاح کردن سند ازدواج یا همان قباله ازدواج برای زوجین وجود داشته، لازم است تا روند قانونی تغییر این سند، توسط متقاضی طی گردد، چرا که تغییر مندجات سند ازدواج، به عنوان یک سند رسمی، صرفا با طی شدن روند قانونی مربوطه، امکان پذیر می باشد. نحوه تغییر و مراحل اصلاح کردن سند ازدواج، طبق توضیحات زیر می باشد: در مواردی که اشتباهیی در تنظیم سند ازدواج رخ داده. مانند اینکه نام خانوادگی زوج، به صورت اشتباه در سند ازدواج قید می شود؛ لازم است تا زوجین، با در دست داشتن مدارک لازم، برای ثبت درخواست اصلاح کردن سند ازدواج، به دفتر تنظیم کننده سند، به نحو حضوری، مراجعه نمایند. چنانچه، در این موارد، سردفتر ازدواج و اداره ثبت، از اصلاح کردن سند ازدواج خودداری کنند، متقاضی می تواند با ثبت دادخواست اصلاح سند ازدواج در دفاتر خدمات قضایی، الزام سردفتر و اداره ثبت را به اصلاح سند، از دادگاه حقوقی، درخواست نماید. اما در فرضی که بعد از تنظیم سند ازدواج، در مشخصات سجلی و هویتی یکی از طرفین، تغییری داده می شود؛ به عنوان مثال، نام کوچک زوجه، تغییر می یابد. ابتدا، باید با طرح دعوا در محکمه، حکم قطعی، اخذ شده و سپس، دارنده حکم ، با در دست داشتن مدارک لازم، درخواست خود را به دفتر تنظیم کننده سند ازدواج، ارائه دهد. همچنین، در فروضی که مانند تغییر شروط 12 گانه سند ازدواج، اصلاح، برای زوجین، امکان پذیر بوده و بر خلاف مهریه، تغییر آن، ممنوع نمی باشد، اما این اصلاح، قابل درج در سند ازدواج نبوده، زوجین می توانند با حضور در یکی از دفاتر اسناد رسمی، شروط مدنظر خود یا حذف یا تغییر در آن ها را ضمن تنظیم سند رسمی اقرارنامه، مکتوب نمایند.

مدارک لازم برای اصلاح کردن سند ازدواج

اصولا، در مواقعی که درخواستی به یک مرجع رسمی داده می شود، لازم است تا متقاضی، مدارک مربوط به درخواست خود را نیز به آن مرجع، ارائه نماید. به عنوان مثال، در ثبت دادخواست و ارجاع آن به دادگاه حقوقی، ضمائم دادخواست نیز به عنوان مدارک اثبات کننده ادعای خواهان، باید پیوست دادخواست شود. درخواست اصلاح کردن سند ازدواج، من جمله سند ازدواج الکترونیک نیز از این قاعده، مستثنی نبوده و لازم است تا در زمان ارائه درخواست به دفتر ازدواج، مدارک لازم نیز ضمیمه آن، به دفتر ازدواج ارائه شود که این مدارک، عبارتند از:

• کارت ملی و شناسنامه زوجین
• سند ازدواج
• حکم قطعی دادگاه( در مواردی که درخواست تغییر سند، مستند به حکم دادگاه باشد)
• ثبت ازدواج دائم و موقت در دفترخانه های ثبت ازدواج و طلاق، نیازمند ارائه مدارکی همچون شناسنامه، کارت ملی، اجازه پدر برای ازدواج خانم های دوشیزه و معرفی شهود می باشد.

هزینه اصلاح کردن سند ازدواج

یکی از مسائل مهمی که در رابطه با نحوه تغییر سند ازدواج، برای متقاضیان آن، مطرح بوده، بحث مساله مالی این درخواست و هزینه اصلاح کردن این سند می باشد. لذا، در این بخش، به توضیح هزینه اصلاح کردن سند ازدواج می پردازیم. اصلاح کردن سند ازدواج، مستلزم پرداخت هزینه خاصی نمی باشد. با این وجود، در مواردی که متقاضی، به منظور تغییر مندرجات سند ازدواج، ابتدا به دادگاه مراجعه می کند، اقامه این دعوا، مستلزم پرداخت هزینه دادرسی، در حدود 200 هزار تومان، مطابق تعرفه هزینه دادرسی و خدمات قضایی، خواهد بود.

اصلاح کردن سند ازدواج الکترونیک

ثبت الکترونیک ازدواج، از سال 1400 در دفاتر ازدواج در کشور ما اجرایی شده است که به موجب آن، پس از ثبت ازدواج، توسط سردفتر در سامانه مربوطه، اثر انگشت زوجین، در سامانه و به صورت الکترونیکی ثبت شده و سند تک برگی ازدواج، برای آنها صادر می گردد. در پاسخ به این سوال که اصلاح کردن سند ازدواج الکترونیک، به چه صورت می باشد، باید گفت، از آنجا در ثبت الکترونیک ازدواج نیز سند کاغذی و فیزیکی به زوجین داده شده، نحوه تغییر سند ازدواج الکترونیک نیز همانند سند سنتی و بسته به مورد، با مراجعه مستقیم به دفتر ازدواج یا ثبت دادخواست در دادگاه حقوقی، قابل انجام است که جزئیات آن، در بخش های قبل، توضیح داده شد.

امیدوارم از محتوای مسائل حقوقی نهایت استفاده را برده باشید و برای کسانی که دچار مشکل حقوقی هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم.

حکم خیانت در امانت چیست؟