زن و مرد با انعقاد عقد نکاح در برابر یکدیگر دارای حقوق و تکالیفی می گردند که برخی از این حقوق برای مردان عبارت است از : حق ریاست خانواده ، حق طلاق و غیره که این حقوق برای زن عبارتند از حق نفقه ، حق مهریه و غیره که علاوه بر این حقوق وظایفی نیز در قبال یکدیگر دارند . مثل : الزام به تمکین و ... اما متاسفانه در جامعه ما این گونه مرسوم شده است که وسایل و لوازم منزل با عنوان جهیزیه را وظیفه زن می دانند و بر طبق قانون نیز زن تکلیفی به فراهم کردن وسایل زندگی مشترک ندارد . در واقع زن در طول زندگی مشترک نیز مالک وسایلی است که با خود به منزل مشترک برده است می باشد و مرد تنها حق استفاده از آن ها را دارد اما در صورتی زن و مرد تصمیم به جدایی بگیرند زن می تواند جهیزیه خود را ببرد و در صورتی مرد از بازگرداندن جهیزیه استنکاف نماید زن می تواند دادخواست استرداد جهیزیه بدهد و اگر مرد اقدام به فروش لوازم و وسایلی که زن به عنوان جهیزیه همراه با خود به زندگی مشترک آورده نماید در صورت وجود شرایط بیان شده در قانون جرم محسوب می گردد و بر طبق قانون مجازات می شود . در این مقاله به بررسی جرم فروش جهیزیه توسط مرد و مجازات جرم فروش جهیزیه توسط مرد می پردازیم .
تعریف جهیزیه
در فرهنگ ما ایرانیان، جهیزیه یا جهاز به لوازمی گفته می شود که عروس در هنگام ازدواج به خانه مشترک خود و همسرش می برد. متاسفانه امروزه خرید جهیزیه یکی از دغدغه های خانواده های ایرانی شده است؛ چرا که بسیاری از افراد بر این باورند جهیزیه باید به گونه ای باشد تا شان هر دو خانواده حفظ شود و آبروی اجتماعی آنها زیر سوال نرود! کلیه لوازم مصرفی از لوازم آشپزخانه گرفته تا لوازم برقی و چوبی همه شامل جهیزیه می شوند. تمام این لوازم مختص به زن بوده و تنها او اجازه دخل و تصرف در آن دارد. حتی زن می تواند استفاده از این لوازم را برای مرد منع کند و او را ملزم به تهیه وسایلی برای خودش کند. در رابطه با تهیه جهیزیه توسط دختر، قانونی وجود ندارد و الزامی در این رابطه نیست. اما در فرهنگ ما تهیه لوازم خانه را از وظایف خانواده دختر می دانند و تنها در برخی موارد با پرداخت شیربها، به خانواده عروس در خرید لوازم کمک می کنند.
آیا فروش جهیزیه توسط مرد جرم است؟
برای پاسخ به این سوال ابتدا باید گفت که جهیزیه یا وسایل و لوازمی که زن برای شروع زندگی مشترک با خود به همراه می آورد در مالکیت زن است به عبارت دیگر زن مالک جهیزیه است و مرد تنها می تواند از این وسایل استفاده کند و به هیچ عنوان حق فروش این وسایل را ندارد . اگر مردی بدون اجازه زن لوازم که تحت عنوان جهیزیه آورده شده است را بفروشد مرتکب جرم شده است و زن می تواند از مرد در مراجع کیفری دعوی طرح نماید اما این سوال پیش می آید که تحت چه عنوان زن می تواند از شوهر خود شکایت کند ؟ باید گفت ممکن است این نظر وجود داشته باشد که تحت عنوان خیانت در امانت بتوان شکایت کرد که بنظر خیلی این عنوان درست نیست و بنظر می رسد که اگر زوجه با عنوان فروش مال غیر شکایت کند نتیجه بخش تر می باشد به دلیل آن که فروش مال غیر مربوط به زمانی می شود که به دیگری تعلق دارد به شخص ثالثی انتقال دهد این انتقال می تواند فروش مال به غیر باشد یا انتقال منفعت مال باشد که در هر دو صورت جرم فروش مال غیر محقق می گردد . برای شکایت از این جرم زوجه با تنظیم و ارائه شکواییه فروش جهیزیه توسط مرد شکایت خود را در دادسرا محل وقوع جرم مطرح می نماید که علی الاصوال منزلی است که زوج و زوجه در آنجا زندگی می کردند مطرح کرده و مقام قضایی به پرونده و بررسی مدارک و شواهد می پردازد و در صورت مجرم بودن زوج پرونده را به دادگاه کیفری ارسال می کند .
مجازات جرم فروش جهیزیه توسط مرد
برای مجازات جرم فروش جهیزیه توسط مرد بر طبق قانون مجازات اسلامی هر عمل خلاف قانون که جرم شناخته شده است دارای مجازات است بر همین اساس در صورتی که مرد مرتکب جرم فروش جهیزیه شود بر طبق قانون مجازات می گردد و مجازات جرم فروش جهیزیه بدون اجازه زن حسب مورد متفاوت است اما در صورتی که جرم عنوان فروش مال غیر داشته باشد شوهر به مجازات جرم کلاهبرداری که عبارتند از :
- حبس از یک تا هفت سال که قاضی میزان آن را تعیین می کند .
- پرداخت جزای نقدی معادل مالی که دریافت کرده است .
- بازگرداندن مال به صاحب آن از دیگر مجازات های مرد است .
- انفصال مادم العمر از خدمات دولتی خواهد بود در صورتی که مرتکب کارمند دولت باشد .
- برای اعمال مجازات های زیر زوجه باید با داشتن سیاهه جهیزیه یا فاکتور خرید وسایل در دادگاه مالکیت خود را به قاضی اثبات کند و در این صورت می تواند از مرد شکایت نماید و همچنین نکته قابل توجه این که مرد در صورتی که بدون اذن اقدام به فروش وسایل کند مجازات می گردد .
*نکته لازم به ذکر این است که خریدار از اینکه مال متعلق به فروشنده نیست، آگاه باشد، نسبت به او هم اعمال خواهد شد به عبارتی در صورت اطلاع خریدار از اینکه مالی که قصد معامله آن را دارد ، مال غیر است ، مجرم خواهد بود .
محدوده تصرف شوهر در جهیزیه
با این که جهیزیه توسط زوجه تهیه می شود، اما استفاده از تمامی این لوازم به صورت مشترک خواهد بود. طبق قانون مرد حق اباحه تصرف در جهیزیه همسر خود دارد. که این یعنی تا زمانی که زندگی مشترک آنها دوام دارد، حق استفاده از منافع جهیزیه برای مرد در نظر گرفته شده است. اما به هیچ عنوان حق فروش جهیزیه توسط شوهر در قانون بیان نشده است. پس محدوده تصرف مرد در جهیزیه، تنها مختص به استفاده از منافع می باشد. در این حالت این سوال مطرح می شود که آیا با این میزان حق محدودی که مرد در استفاده از جهیزیه دارد، ضامن سلامت آنها به شمار می رود؟ در پاسخ باید بگوییم شوهر به هیچ عنوان ضامن خرابی، گم شدن، از بین رفتن، نقص و … در هیچ یک از اموالی نیست که زن به عنوان جهیزیه به منزل شوهر خود می برد. مگر این که اقدام به از بین بردن عمدی اموال و جهیزیه زن نموده باشد. پس طبق قانون جهیزیه در دست مرد امانت نیست. پس در صورتی که فروش جهیزیه توسط شوهر صورت پذیرد، باید عین یا قیمت یا مثل آن را به زوجه باز گرداند، اما به هیچ عنوان مرتکب جرم خیانت در امانت نشده است. زیرا جهیزیه در دستان مرد به امانت داده نشده بوده است. اصولا در ابتدای آغاز زندگی رسیدی از تمامی اموال خریداری شده تهیه و به امضای زوج می رسانند. اما این مسئله به منزله امین بودن مرد در حفظ جهیزیه به شمار نمی رود. این صورت برداری تنها در زمانی می تواند به کمک زن اید، که فروش جهیزیه توسط شوهر صورت پذیرفته باشد، یا زن و مرد با یکدیگر دچار اختلاف شوند.
جهیزیه زن بعد از فوتش به چی کسی تعلیق می یابد؟
