قصاص همان تاوان گرفتن یا انجام دادن مثل جنایت و کیفری است که جانی به آن محکوم می شود و باید آن مجازات برابر با جنایت او باشد به عبارت دیگر جنایت ممکن است نسبت به عضو صورت گیرد و یا نسبت به جان که در صورتی که عمل جنایت عمدی باشد مرتکب قصاص می شود و اگر غیر عمدی باشد از مرتکب دیه گرفته می شود ولی اگر جرم نسبت به اعضا باشد مجرم محکوم به مجازات قصاص عضو می شود ولی اگر جرم باعث قتل عمد انسانی بشود مرتکب به مجازات قصاص نفس یا جان محکوم می گردد که قصاص نفس و شرایط اعمال آن در قانون بیان شده است . رسیدگی به این جرایم منجر به مجازات قصاص در صورتی که مجنی علیه یا صاحبان حق قصاص از فرد مرتکب شکایت نمایند و یا دادستان جرم را اعلام کند رسیدگی و تحقیقات در خصوص پرونده در دادسرا آغاز می شود و در صورتی که منجر به صدور حکم قصاص بشود بر طبق قانون باید اجرا بشوند.
اجرای قصاص عضو
قصاص بر دو نوع قصاص نفس یا جان و قصاص عضو تقسیم می گردد که قصاص عضو زمانی که جنایت عمدی یا جرم عمدی نسبت به اعضای بدن فرد دیگری وارد گردد اعمال می شود جنایت بر عضو از قطع یکی از اعضای بدن تا خراشیدگی سطحی را شامل می شود که باید در هر صورت فرد مجرم باید عمد و آگاهی از عمل خود داشته باشد و گرنه به مجازات دیه یا تعزیر محکوم می شود که در واقع مجازات قصاص عضو بر طبق قانون مجازات اسلامی تقاضای مجنی علیه یا ولی او و در صورت وجود سایر شرایط منجر به قصاص عضو می شود که شرایط قصاص عضو در قانون مجازات اسلامی بیان شده است که در صورت وجود آن ها قصاص اجرا می شود .
به عنوان مثال : تصادفات رانندگی هرچند منجر به قطع عضو گردد چون جرمی غیر عمدی است مجازات قصاص اعمال نمی شود بلکه راننده مقصر باید دیه پرداخت کند و در صورت عدم توانایی پرداخت دیه به مجازات حبس محکوم می گردد ولی اگر فردی دیگری را مورد ضرب شتم قرار دهد و منجر به آسیب جسمی دیگری شود قصاص می شود چون این جرم عمدی می باشد .
نحوه اجرای قصاص عضو
اجرای قصاص عضو باید تحت شرایطی که در قانون مجازات اسلامی بیان شده صورت گیرد به دلیل آنکه هدف قانونگذار این است که کمترین آزار به فرد مجرم برسد و اسیبی که در مجازات قصاص به فرد مجرم وارد می شود باید برابر با آسیبی که به فرد دیگر وارد کرده است باشد .
- -اجرای قصاص عضو باید با ابزار قطع و جرح تیز ، غیر آلوده و مناسب با اجرای قصاص باشد .
- مجازات قصاص باید با جنایت انجام شده برابر باشد برای رعایت تساوی باید حدود جراحت کاملا اندازه گیری شود .
- اگر زن باردار به مجازات قصاص عضو محکوم شود و در اجرای قصاص قبل و یا بعد از وضع حمل احتمال تلف یا اسیب به به طفل وجود داشته باشد قصاص تا از بین رفتن خطر احتمالی به تعویق می افتد .
- اگر مرتکب بیمار باشد یا شرایط زمان و مکان به گونه ای باشد که در قصاص بیم یا ترس سرایت به جان یا صدمه دیگری باشد اگر امکان رفع مانع وجود داشته باشد قصاص اجرا می شود ولی اگر نتوان موانعی که موجب عدم اجرای حکم قصاص می شود را رفع کرد مجازات قصاص به تاخیر می افتد.
لازم به ذکر است که بر طبق قانون مجازات اسلامی زمانی که عضو مرتکب جرم قصاص می شود باید بدون بی هوش کردن یا بی حس کردن عضو انجام شود مگر اینکه زمانی که جنایت انجام شده د حال بی هوشی یا بی حسی دیگری اتفاق افتاده باشد و همچنین مداوا یا بی هوش کردن مرتکب و بی حس کردن عضو او پس از اجرای قصاص جایز است. به عنوان مثال اگر فردی به عمد چشم انسان دیگری را نابینا کند به مجازات قصاص عضو محکوم می شود و چشم مرتکب نیز توسط قصاص کننده نیز چشم مرتکب را نابینا می کند .
نکات مهم
- در صورت ایجاد جراحت های متعدد در یک یا چند عضو، برای هر یک قصاص جداگانه اعمال می شود.
البته مجانی علیه می تواند درباره بعضی از جراحت ها با مرتكب مصالحه کند، از بعضی گذشت کرده و بعضی را قصاص نماید. - قصاص مربوط به جراحات وارده بر چندین عضو از یک نفر بدین صورت است که اگر امكان قصاص همه آنها نباشد، مثلا فرض کنید مجرم هر دو دست يک نفر را قطع كرده ولی خودش یک دست دارد. در این حالت مرتکب در مقابل جنایاتی كه امکان قصاص آن وجود دارد، قصاص می شود و برای سایر جنايات، به پرداخت ديه و تعزير محكوم می شود.
- اگر مرتکب به اعضای چند نفر آسیب وارد آورده باشد و امكان قصاص همه آنها باشد، قصاص می شود. در غیر این صورت مجنی علیهی که جنایت ابتدا بر او انجام گرفته، مقدم است و ابتدا قصاص عضو وی اجرا می شود. مرتكب برای سایر جناياتش که امکان قصاص آنها وجود ندارد، به پرداخت ديه و تعزير محكوم می شود.
- اگر مرتکب هنگام اجرای حکم به دلیل حرکت موجب شود که قصاص بیش از جنایت انجام شود، قصاص کننده ضامن نیست ولی اگر قصاص کننده یا فرد دیگری مقصر باشد، وی نیز به قصاص یا پرداخت دیه محکوم می شود.
- اگر زن باردار، محکوم به قصاص عضو باشد و احتمال آسیب رسیدن به کودک(قبل یا پس از وضع حمل)، وجود داشته باشد اجرای قصاص به تاخیر می افتد.
- حکم بدون بیهوش کردن یا بی حس کردن عضو شخص مرتکب انجام می گیرد. مگر اینکه جنایت نیز در حال بیهوشی یا بی حسی عضو مجنی علیه رخ داده باشد.
- مداوا و بیهوش کردن مرتکب و بی حس کردن عضو او پس از اجرای حکم جایز است.
- در صورت انجام عمل پیوند اعضا، قصاص از مرتکب ساقط نمی شود.
- اگر كسی با ضربه های متعدد عمدی ، مرتکب جنايات متعدد و قتل عمدی مجنی علیه شود، مرتکب علاوه بر قصاص نفس، به پرداخت دیه یا قصاص عضو(عضوی که وارد آمدن ضربه به آن تاثیری در قتل فرد نداشته) محكوم می شود.
نکته: اگر قتل به وسيله مجموع ضربات متوالی انجام شود، در حكم یک ضربه است. - اگر چند نفر جراحاتی را به یک شخص وارد کنند و در نهایت منجر به قتل وی شوند، فقط افرادی که آسیب وارده توسط آنها منجر به قتل شده است، در قتل شریک اند و بقیه افراد به قصاص عضو یا پرداخت دیه محکوم می شوند.
- هرگاه یک نفر آسيبی به شخصی وارد كند و بعد فرد ديگری شخص آسیب دیده را به قتل برساند، نفر دوم قاتل است. حتی اگر آسیب وارده توسط شخص اول منجر به قتل میشد. نفر اول تنها به قصاص عضو محکوم می شود.
بنابراین وارد آوردن جرح یا قطع عضو به صورت عمدی، جنایت محسوب می شود. افرادی که مورد ضرب و جرح و قطع عضو توسط افراد جانی واقع می شوند، حق قصاص داشته و می توانند تقاضای قصاص فرد جانی را از دادگاه و مطابق قانون درخواست نمایند. امیدوارم از محتوای مسائل حقوقی نهایت استفاده را برده باشید و برای کسانی که دچار مشکل حقوقی هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم .
همه چیز در مورد اجرای قصاص نفس
